Duldur kapittul í amerikanskari søgu

Dagarnir eftir Pearl Harbour álopið fyri jól í 1941 vóru ikki lættir hjá japaranum í USA. Undir Sierra Nevada fjøllunum í Kalifornia, millum smábýirnar Lone Pine og Independence, stendur hesin japanski minnisvarði í Manzanar.

Beint eftir japansku atsóknina í Kyrrahavinum vóru 110.000 amerikanskir japanarar sendir í savningarlegur, concentration camps, í USA.

Henda legan, Manzanar, var ein av tíggju og er nú eitt alment minnismerki, ið kastar kalt ljós á ein duldan kapittul í nýggjari amerikanskari søgu. Árini 1942 til 1945 vóru 11.070 japanskir amerikanarar innsettir í Manzanar. Tveir triðingar vóru amerikanskir ríkisborgarar. Uttan rættargongd vóru tey tikin á nátt og senatorurin Sam Ervin hevur seinni sagt at hetta var "the single most blatant violation of the Constitution in our history."

Sue Kunitomi Embrey (1923-2006) vaks upp í Little Tokyo í Los Angeles. Knapt ár eftir at hon leyk prógv á Lincoln High School í 1941, var hon millum 110.000 amerikanarar av japanskari rót, ið vóru tiknir uttan rættarsøk og fluttir burtur, sambært Executive Order 9066. Húski hennara var innsett, internerað, í fangaleguna Manzanar, umgyrd av píkatráði og átta vaktartornum.

Tá Manzanar savnið lat upp í 2004 segði Sue Kunitomi Embrey: "People ask me why it’s important to remember and keep Manzanar alive with this Interpretive Center. My answer is that stories like this need to be told, and too many of us have passed away without telling our stories. The Interpretive Center is important because it needs to show to the world that America is strong as it makes amends for the wrongs it has committed, and that we will always remember Manzanar because of that.”

Ikki tí, fría pressan hevur hildið til her tá virksemið var av tí mesta, men 33 ár skuldu ganga til ein almenn upplýsing og umbering varð løgd fyri dagin. Við inngongdina til Manzanar hevur kaliforniski staturin sett upp eina talvu, har sanniliga verður gripið í egnan barm. Tá skeltið varð sett upp í 1975 var nógv kjak um orðið concentration camp. Teksturin á almenna skeltinum er hesin:

“Manzanar. In the early part of World War II, 110,000 persons of Japanese ancestry were interned in relocation centers by executive order NO. 9066, issued on February 19, 1942. Manzanar, the first of ten such concentration camps, was bounded by barbed wire and guard towers, confining 10,000 persons. The majority being American citizens. May the injustices and humiliation suffered here as a result of hysteria, racism and economic exploitation never emerge again. California Registered Historical Landmark NO. 850 Plaque placed by the State Department of Parks and Recreation in cooperation with the Manzanar committee and the Japanese American Citizens League, April 14, 1975."

Í Manzanar møttu vit einum hjúnum úr San Diego. Tey eru amerikanskir ríkisborgarar, fødd eftir kríggið, og eru bæði av japanskari ætt. Tey vitja allar tíggju savningarlegurnar, men Manzanar er serlig hjá konuni, tí her var omman og alt húski hennara sett inn eftir einari nátt. Hampulig, sum allir japanarar, vísir hon onga kenslu, hvørki jaliga ella neiliga, men staðfestir bara at her livdi omman eitt týdningarmikið skeið av lívsleiðini. Sjálv var hon ikki fødd.

Løgið at møta leitandi og aldrandi japanskum hjúnum, sum ikki eru í øðini inn á amerikanska yvirvaldið, men bara fegnast um leiðina omman gekk í fangahúsi og savningarlegu, seinastu krígsárini. Hvørt ár møtast amerikanskir japanarar at minnast hesa lítið sømiligu savningarlegu í Kalifornia. Tey bera offur á gravsteinarnar, millum annað sigarettir og myntir.

Øll eru vit samd um at hetta er ein sigandi staður, ið greitt talar um lógarverk í einum rasistiskum hevndarsamfelag í nýggjari tíð. Tigandi koyra vit víðari.