Skip to main content

Undir veingjabreiði sinnissjúkunnar


Triði biograffilmurin hjá Katrini Ottarsdóttir (f. 1957) er LUDO, sum varð frumsýndur í Norðurlandahúsinum í farnu viku. Filmurin tekur støði í samnevndu yrkingini í virðislønta savinum Eru koparrør í himmiríki? (MS 2012). Nú gongur hann fyri almenninginum í Havnar Bio, har eg sá hann saman við starvsfeløgum í kvøld. Fjølmenta áskoðarafjøldin var eldri enn vanligt er til mainstream filmar, serliga legði eg til merkis tilkomnar konur við nýuppsettum hári. Sýningin gjørdist á henda hátt ein samantvunnin partur av heimligu søguni, har lúrast kundi um løriftið og inn í borgarligu tilveruna í ein góðan tíma, og sanna, at har rakk hvørki lukka, vinfólk ella heilsubøtandi øvrigheit. Sjálv hevur Katrin sagt í samrøðu við Marjuna Dalsgaard í Sosialinum, at tilfarið er tikið úr egnum lívi, og nú er eingin eftir at halda søguni aftur. Hetta djúpt persóliga upplegg, haldi meg minnast at Katrin hevur brúkt heitið høvuðsstól, sást longu í Bye Bye Blue Bird (1999) og serliga beint fram og eygsjónligt í teim fimm samansettu svart-hvítu stuttfilmunum saman við dóttrini Hildigunn Lejlighedsminder (2011), har omman varð lýst sum illi andin í húsinum, ikki minst tá knetti skuldu skerast og síðani kókast. Í LUDO er unga Hildigunn sama omma/mamma og høvuðspersónur í symbolløddu nøtrisøguni. Heilt frá fyrsta krunki í túninum er tónin lagdur. Vit eru í birdland, niðurbundin av konvensjónum hjá Hitchcock og Bergman, og so florerandi litspælinum hjá Edward Fuglø, sum var tað ein hemningsleysur Almodóvar. Veingjaskotni pápin er fuglamaðurin burturav, ein góðlyntur fríluftsskóti og Sølvpil-lesari, og einastu bjørtu løtuna familjuterapeutur í køkinum. Dótturin er innilæsti ungin, sum ikki hevur biðið um at koma í hesa verð, og í hvussu er ikki til hesa familju. Hon er í gulum jakka, sum í Ordinary People ( Redford 1980). Devulsetta mamman stýrir ikki bara fysiska lívinum, men eisini blinkandi dukkum og blóðigum knívum, sum var tað Baby Doll hjá Jon Bang Carlsen (1988) og allari ófrættarøðini hjá Stephen King, har mekaniskir lutir fáa náttarlív og blóðigan anda, bara viljin er nóg illur. Og tað er mamman - ein illur vilji, ið sveimar yvir vøtnunum, eisini bjørtu Jesusmyndini hjá Thorvaldsen.


Sentralu senuna haldi eg vera gomlu mammumyndina á bróstinum, har barnið ikki líkist tí barni, sum er í húsinum. Kanska er barnið á myndini tað, sum mamman einaferð ynskti og enn droymir um, hóast tað aldri bleiv, ella nú er mist. Tó at tað í rørslu, tóna og lýsi sýnist sum í dreymi, ger barnið at enda uppreistur og kemur einsamælt og blóðdálkað út í náttartúnið, sum vóru vit í eini framhalssenu úr Psycho (Hitchcock 1960), og gongur móti kirkjubakkanum, meðan ófrættakendi tónleikurin darrar í luftini. Barnsins einasti uggi er eins og í byrjanini barnaríman hjá Hans Andriasi Djurhuus. Filmurin er komin at enda. Ein sterk søga, sum í fyrsta umfari hevur talandi gildið sum ein lýsing av uppvakstrarkorum hjá børnum, har ótamd sinnissjúka, kanska føðitunglyndi, sleppur at seta dagsordanin. Síðani ein sterk, og eftir hvat skilst úr áðurnevndu blaðsamrøðu, úr egnum royndum upplivað og væl grundgivin, ákæra mótvegis eini nyttuleysari kommunulæknaskipan og eini sjúkrasystir, sum bara gongur við slaturi, og í heila taki einum fráverandi psykiatriskum tilboði, sum ikki røkkur inn í fuglabúrið, har mamman elur upp einkarungan undir veingjabreiði sinnisjúkunnar, uttan at duga at elska, sum hon sjálv sigur. Hon er ódugnalig í lívsins yrki, men hevur alla maktina, hóast dótturin einaferð sleppur at siga eg eri ikki idiot. Samhugin er allan vegin við barninum. Ein spennandi lýsing, sum hevur beinleiðis adressu til føroyskar skúlastovur. Eg gleði meg at sleppa at hoyra føroysklærarar undirvísa í og við hesum filmi. Tað er rárur fuglur, føroyskur filmur.