Birk

Syðrugøta hevur hægsta kulfaktor, eitt reint tíggjutal á kulbarometrinum, siga Ólavur og Katrin við útsýni yvir Syðrugøtusand, har G festivalurin er einaferð um árið. Sat eg í somu stovu, í erva yvir gamla handlinum við svarta Ramblerbilinum í túninum og Töting búmerkinum í eygsjón, so hevði eg sagt tað sama.  Hægsti kulfaktorur at búgva, liva og vitja, er í Syðrugøtu. Ikki minst sæð úr Havnini, har fremsta ambisjón í seinastu tíðini hevur verið at gera ein hvassan og óneyðuga høgan steinkant kring eina syntetiska á í miðbýnum, og beint nú, jólini eru í hondum, eru jólaperur, sum ein eyka kitsjágóði, vundnar um tunnilsrør, sum kring ánna blinkstra jólini ímót.  Seinastu árini havi eg smakka uppá eitt orð, sum eg ikki fyrr enn nú haldi verða fullbært og formfulfíggjað at seta á Havnarborðið, tað er stakkalastás. Einki annað enn stakkalastás. Ímeðan ger Gunnar Nolsøe tað mest hugvekjandi útvarpssending , eg havi hoyrt í langa tíð.  Gamaní las arkitekturin upp, men øll hini prátini vóru

Sjónvarpssendingarnar hjá Suna Merkistein, O móðurlandið , eru lidnar og hava skapt nógv kjak, akkurát sum sendingar eiga at gera. Tað er teirra endamál.  Tobbi, Tórbjørn Jacobsen, sum sjálvur var við í sendingunum, skapti hugtakið Homo Danicus at lýsa helst einasta mentanar- og tulkingarfelagsskap, sum ikki er danskur, men tó hevur danskheit og alt, ið danskt er, sum livibreyð, fyrimynd og lívsendamál.  Hetta er vælrakt hugtak. Men hugtakið er eins og tær seks sendingarnar ikki ein framseting á Setrinum, fíggjað sum phd lestur, men tignarleys framleiðsla til fólkið.  Tá liðugt er, kunnu vit øll meta um partarnar og avrikið, yppa øksl ella frøast, alt eftir hvønn tilverurætt vit hava tiltuskað okkum í almenna rúminum, hvønn kjakvong vit av onkrari orsøk bekenna okkum til og hvussu vit fata og handfara miðlar og tær sendingar, har eru.  Ein sending er eins og ein konsert einki annað enn júst tað hon er. Rein konkretisma.  Vit kunnu illani hyggja at eini sending og hugsa okkum til, ella

Sum púra frívilligur og óviðgjørdur tíðindanarkomanur havi eg í eina tíð grundað yvir, hví gestir eru í sendistovuni, tá Kringvarpið hevur Dag og Viku.  Eitt er, at sendingarnar eru ógvuliga stuttar og hartil ikki hvønn vikudag, og slettis ikki sunnukvøld, ið eg fati sum prime time fyri sjónvarpstíðindi, annað er at journalistiska heildarinnihaldið verður sjálvdan viðgjørt, soleiðis at tað kann fatast sum kvalifiserað, tá tað kemur um senukantin til okkum hyggjarar at taka støðu til, ella skifta orð um úti í teim smáu føroysku stovunum.  Havi eygleitt grannalandasjónvørp og teirra gestafrekvensir, sum eg haldi vera nógv minni og lægri enn okkara. Ístaðin verður oftast klipt inn í sendingina frá einum ivasomum web kamera á eini kamarsteldu hjá einum meiningsdannara, ella einum sum stendur framman fyri kamera í myrkri og regni úti á gøtuni. Tekniskt er tað í báðum førum serstakliga jánkasligt, so tað er ikki neyðturviliga tann vegin eg sendi míni tíðindaligu sjónvarpsynski. Men havi havt

Fyri fyrstu ferð hevði Kringvarpið fingið atgongd til stóra grannahúsið, Norðurlandahúsið, at avvikla tann partin, sum valkvøldið lá uttanfyri nýggju Dag-og-Viku-stovuna í Útvarpshúsinum. Logistiskt var tað gott, tí avtalur kundu gerast við øll tey relevantu fólkini at vera ymsa staðni í húsinum, so hvørt tørvur var á teimum. Og sum krúnan á verkið kundi formansumfarið gerast klárt, og tað av einslistum, beint har fólkið savnaðist, og tó til viks, so tað ikki sást í nøkrum kameravinkli, hóast fólk koma og fara í gongini og savnast at seta seg við borð og fara á vesi at greiða sær.  Framúr hús til beinleiðis filming, kennir tú vinklarnar og ljósvirðini.  Men tøknin, bæði ljóð og serliga tað at fáa røttu talvurnar fram á skíggjan, sveik ov ofta. Alt ov ofta.  Hóast hann leingi hevur ligið í dvala, eru ríkir møguleikar í og við hesum multimediala stíli hjá Kringvarpinum.  Var sjálvur boðin at tosa við Kára Sólstein og Trónd Vatnhamar innast í Klingruni um sosialar miðlar í stroymdu sendin

Summar orðamyndir standa sterkast fyri tær, tá tú ikki væntaði at hoyra tær. Sum í sendingini Úr Íslandi til Sumbiar at vaksa upp hjá Tórði Mikkelsen mánakvøldið fyri nátturða.  Tað er eitt avgjørt nýbrot at hoyra 91 ára gomlu Henny Egholm í besta nútíðar ljóðkvaliteti fortelja beint fram og uttan at verða avbrotin ella kommenterað um barnaár í Sumba, og tað, sum tá fór fram.  Ikki er tað tespuligt, sum tá øvrigheitin kemur við fakligum sannleiksvitni norðan úr Havn eftir eini gentu, ið ikki er sum hini. Hon rennur undan, nú hon skal sendast av landinum. Fyri hennara egna besta. Tú sært hendingina fyri tær sum hin ljóslivandi filmur undir eygnalokunum.  Hetta er besta heimliga útvarpsarbeiði eg havi hoyrt í fleiri ár. Kanska tí tað var so óvæntað, nú tað mánakvøldið kom á meg. Púra uttan nakað forhondsreyp.  Og so hin tvey ára gamla, sum dettur í vaskitunnuna og doyr, sum í einum Johnny Cash sangi á fátækastu cotton picking heiðini over there.  Ikki er tað lætt at uppliva tilveruna su

Í dag veit netmiðilin hjá Kringvarpinum at siga, at ein málfrøðingur eigur at verða settur í starv í Kringvarpinum, tí ætlanin er at javnseta málið við journalistikkin.  Tað er fyrsta av seks tilmælum í einum málpolitikki, sum ein arbeiðsbólkur hevur gjørt fyri Kringvarpið. Hóast eg hvønn dag hoyri donsk heimildarfólk í tíðindasendingunum, onkran dag vóru tey fýra donsk í eini ørstuttari tíðindasending, verður ikki sagt, at brúksmálið í Kringvarpinum er føroyskt. Í arbeiðsbólkinum, sum varð settur í oktober í fjør, vóru Óluva Klettskarð, umboð fyri Føroyamál, Sólva Jónsdóttir, umboð fyri Nám, Ragnar Sigrunarson, umboð fyri Málstovuna, Jón Brian Hvidtfeldt, umboð fyri Felagið Føroysk Miðlafólk, og Solby Christiansdóttir, umboð fyri Kringvarpið. Tað er einki at taka seg aftur í, at Kringvarpið er elsti, breiðasti og týdningarmesti pallur og boðberi tá umræður føroyska mentan í orð og talu til flestu møgulig í landinum.  Hvørki kirkjur, tinghús, festivalar, ella nakar annar staður og tilt

Meðan vit hoyra um russar, sum við trettan líkbrenningarvognum fara um tann ganska bý í Mariupol at grava upp aftur tey lík, teir sjálvir hava pínt lívið úr, verða vit páskavælsignað við lokalari framleiðslu, sum í brúnasíða miðlagráanum megnar at seta nýggjan føroyskan lit á páskirnar. Nýggjasti sjónvarpspartur av tónleikasendingini Í luftini setti páskaprikkin yvir i’ið við framúr upptøkum úr Álakeri við einum gulum húsum í Hornabø í baksýni, sum góvu eitt livandi páskaperspektiv við teim báðum ljóst bláu og reyðu, Heiðriki og Sigmundi, í Kóboykex, sum høvdu eina visuelt og musikalskt vælskipaða studioframførslu, har maskumaðurin, haldi tað var Heðin, var hugtakandi multigittaristurin, og Unn var operasangarinnan í gulldress sum Annie Get Your Gun, ella jodlandi kúrekagentan Jessie í Toy Story. Eitt undirfundiga vælsamanskrúvað sett og sjov, perfekt til einar litfagrar páskir. Framúr nýbrot í øllum liðum! Hetta við yvirliti, at røkka út í hvønn krók, og ganga niðan á hvønn heygg, in

Ein hin mest aktiva kommunan í landinum, Runavíkar kommuna, boðar nú frá, at hon heldur fram at avgreiða russisk skip og áhugamál sum fyrr, og sum um kríggið í Ukraina og staðfestu russisku krígsbrotsgerðirnar har eru aldri hendar, ella eru uttan týdning fyri føroysk vinnumál.  Kommunan upplýsur , at: "Í vikuskiftinum kemur ”Kapitan Demidenko” á Runavík fyri at umskipa veiðuna umborð á farmaskipið “Silver Storm”. “Ester” sleipar “Baltiyskaya Kosa” til lands vegna maskinbrek og “Mekhanik Sergey Agapov” er eisini væntandi ein av fyrstu døgunum. Skipini hava fiskað í føroyskum sjógvi eftir tvílandaavtaluni, sum hevur verið galdandi millum Sovjet/Russland og Føroyar síðan fiskimarkið varð flutt út á 200 fjórðingar 1. januar í 1977." Kommunan, sum í dag er ein langur kaikantur, rættvísger framhaldandi samstarvið við krígstjóðina Russland við hesum orðum: ”Yvirhøvur hevur verið tøgn um málið síðan. Ikki eitt orð úr samgongu tíansheldur úr andstøðu og ikki eitt kis úr uttanríkisráðn

Nú fyllir Útvarpið 65. Tað hevur fylgt mær alt lívið, og 20. juni nái eg, um Gud vil, sama aldur. Eg eri útvarp og eingin annar stovnur hevur myndað meg so nógv sum føroyska Útvarpið. Ja, eg kann enn finna uppá at siga ”í útryðjuni av býnum, har norðuri í landinum”, bara tí at soleiðis segði Útvarpið. Tað skapti ein resonans, sum gekk í eitt við føroysku fólkasálina. Nú eg longu havi nomið við Satan, Gud og sál, er tað serstakliga spennandi, at Hanus Kamban hevur eina tíðargrein í dagsins Dimmu um Útvarpið. Á sama hátt sum Dimma eisini fær Jóanes Nielsen at skriva ógloymandi idigneraðar tíðargreinar, sum glógva í tíðini, greinarnar. Fyrr var Gunnar Hoydal, sáli, ein triði meistari í sama blaði, kanska hin fyrsti, skulu vit gera ein tignarstiga, og so Oddvør Johansen eisini. Grundin til at eg nevni hetta er tann, at tað hvílir ein redaktionell ábyrgd á øllum miðlum. Bert fáir gera nakað við tað. Hanus nevnir í dagsins tíðargrein øll tey væleydnaðu avrik, sum Útvarpið hevur drigið í la

Einki er sum satira. Hon er krúnan á verkið. Eins og satira mangan er góð, ja kanska best og ovast á bunkanum, tá vit við ársenda taka saman um miðlaútbóðið í einum framkomnum fólkaræði við skipaðum skattafíggjaðum miðlum, eins himmalrópandi ring er miðlastøðan, tá vit onga satiru hava. Nada.  Men hov, á jólum, nett tá gamla jóla- og skemtihaldið Saturnalia endaði, kundi Netflix vísa heiminum eina stjørnusatiru, Don’t look up , sum beinanvegin festi í og skapti kjak í øllum heiminum.  Í dag er hann næstmest sæddi filmur á Netflix. Bara Netflixfilmurin Red Notice (2021) hevur hægri hyggjaratøl, hóast hann fekk botnummæli í The Guardian , sum gav honum hesu sláturorð: “There’s something so soulless and ineffectual about the aggressively unnecessary Red Notice that it almost plays like a pastiche of a Hollywood blockbuster, like a bot consumed the last 20 years of studio fare and spat out a facsimile as an experiment.” Hóast eg hyggi at nógvum filmum, seti eg meg aldri til rættis uttan a

Hetta er nýggja fólksins rødd. Klippið er av Portalinum í dag, tá tey endurgóvu tíndaskrivið frá Kringvarpinum um neyðugar sparingar og at siga fólk úr starvi. Við samtíðarbrillum vóru fyrr fínar sendingar. Fimmarin beinleiðis í Útvarpinum mikudagar klokkan fimm, tá øll tjóðin helt ondini, og so Fólksins rødd í Sjónvarpinum. Báðar sendingar fangaðu fólksins rødd, akkurát so sum tær vildu, og hepnið var við Varpinum, tí øll lurtaðu og hugdu. Men so er dragnað millum framleiðara og brúkara, sum hetta klipp omanfyri skilliga ber boð um. Gamaní nakað einoygt og óreflekterað, men kortini sett fram í almenna rúminum í dag við fullum navni, so øll síggja, í ein heilan dag Veit ikki, um útmeldingarnar eru umboðandi fólksins sonnu rødd, tí eingin miðlakanning er kunngjørd í nýggjari tíð, og einki innovativt átak, hvat innihaldi viðvíkur, er kunngjørt úr Kringvarpinum. Einki, sum ein gamal útvarpsfjeppari sum undirritaði kann ugga seg við, meðan øll rópa krossfest, krossfest, ella í dagsins

Neyvan hevur nakar starvs- og yrkisbólkur verið fyri so stórum økismissi sum journalistar. Annan vegin hevur dagslønin ikki fylgt við í tíðini, har djøffarar hava alla leiðslu, og hinvegin er tað hvør maður og hvør kvinna, sum fer út á journalistiska feltið og sigur og skrivar søgur um líkt og ólíkt.  Summi duga væl at skriva, onnur at lesa, uppaftur onnur eru, sum duga væl at vinkla og seta í perspektiv í røttu løtu, og at enda eru onnur, ið prinsipielt duga at taka við, tá tørnið er hjá ektaða journalistinum at bera almenninginum boð. Ikki bara boð, men røttu boð á rætta hátt í røttu tíð. Ófrávíkiliga staðfest sum andlát. Tað er ikki sum at siga tað, tá skrivast skal heim. Heim um hendingar í egnum bygdalagi, uttan at sláa alt upp í glens. Í hesum døgum eru drúgvar og dvøljandi frásagnir úr rættinum, ikki tí danska ella úr øðrum fremmandum landi, men okkara egna rætti, sum á donskum skal gera av, hvat vit gera av røttum ella skeivum í egnum landi og tí skal takast upp til dóms. Eisin

Týskvøldið gjørdu Jan Lamhauge og hansara fólk eitt ordiligt come back við sendingini Teir ómettiligu . Jú, tað er í kalkyni, tí tað er týðuliga ein maskulinur eginleiki at vera ómettiligur, ikki minst tá tað snýr seg um jarðiskt góðs og fæ, um tú so skalt bøta fyri alt við sál tínari.  Religiøsiteturin er eyðsýndur, eisini tá vit lesa longur í tekstinum: “Og alt fyri eitt fell tað eins og skøl frá eygum hansara”. Eitt av mínum yndissitatum.  Og her er tað Jan Lamhauge kemur inn í myndina, journalistiskt at taka skøl frá eygunum, sum vit blindu atkvøðuneyt, fyrilitarleyst trúgva uppá og lata okkum blenda og tøla av í einum politiskum veruleika, sum á øllum stigum er gjøgnumsúrgaður av korruptión og pengasterkum útlendingum, ið brúka primervinnuna í Føroyum sum royndarvøll til egna ótálmaða girnd úti í heimi.  Noteraði  mær í morgunbókina henda sama týsdag, at Kringvarpið byrjaði tíðindadagin við tveimum søgum. Onnur var um turbulens í flogídnaðinum, og hin um tey bæði ungu í bretska ko

Upp móti útlendskum lyktapelum spírar í heimliga túninum og tey spæla føroyskt í morgun. Samstundis sum tað er lívsjáttandi, er tað eitt sindur av lord Kitchener yvir tí, tá Útvarpið sigur, at nú skulu vit spæla føroyskt, og atkvøða fyri einum av seksotretivu føroyskum sangum , sum komu út í fjør. Teir eru settir upp eftir bókstavaraðnum, og tú skalt bara gera eitt klikk. So hevur tú atkvøtt Tað havi eg ongantíð gjørt fyrr. Atkvøtt. Men so kom ein várligur hugur at atkvøða, tá Eyðfinn Jensen vinarliga minti okkum á tað við dømum úr einum úrvalslista frá í fjør.  Tá varnaðist eg dygdirnar í sanginum hjá Páll Finnur Páll Býurin svevur . Stuttliga orðasmíðið, sangurin, sum turrisliga peikar til deLillos, og so gittarklangurin og riffini. Alt klingar aftur og minnir meg um eina leið á TV2 og U2, og er tó púra føroyskt yvir morgunvaskinum. Og so fortaldi ein av teimum, at sangurin er skrivaður í Klaksvík, so nú er tað eisini ein Klaksvíkssangur, hóast Porrlýsið í leiðandi forsíðugrein kun

Síðan tríggir tilkomnir menn soleiðis hissini søgdu sína meining, og tað beint fram, um eitt aktuelt politiskt mál, hava flestu Facebookskrivarar knýtt teir til aldrandi donsku ronkedorarnar , sum misantropiskir tosa um leyst og fast á eini dekadentari matstovu meðan fólk ganga teimum til handa mitt í danska sjónvarpinum.  Í sjálvum sær er innslagið við okkara trimum heimlandsmonnunum tó ikki so interessant sum eftirfylgjandi kjakið, har journalistar og aðrir meiningsdannarar staðfestu, at ikki bar til at fáa kvinnur í henda leiklut. Tí varð valt, sum valt varð. Eg taki ikki undir við hesum premissi.  Heldur ikki, tá journalistar og aðrir meiningsdannarar í álvara fara at skilja millum hetta sokallaða harða tilfar, sum politikkur sigst vera, og tað bleytara tilfarið, sum mentan verður søgd at vera. Tað kunnu øll møsna um og stilla upp til soleiðis reint politiskt. Tað ger ikki møsnið minni og slagkraftina betri. Men hitt fyrra, tað harða tilfarið, kann bara eitt heilt serligt slag av f

Hugh MacLeod Gaping Void Einaferð hildu vit øll, at tað var órímiligt at krevja av framfýsnum handilsmonnum, sum vælsignaðu okkum við samhaldsfestari forbrúkarismu, at krevja, at teirra lýsingar skuldu verða á føroyskum.  Tað fór at kosta umseting, prenting, útbreiðslu og alt annað, sum vit vistu, fór ikki at bera til.  Og hví skuldi eitt lýsingamál uppdyrkast á føroyskum? Forbrúkarisma og alt handilsligt kræddarlyndi er jú útliskt, allarhelst danskt, komið higar við ivasamum sálum eftir kríggið.  Lukkutíð vóru visionérir og ábyrgdarfullir politikarar, ið elvdu til at vit í 2008 fingu eina marknaðarføringslóg - á føroyskum.  Í grein 7 stykki a í marknaðarføringslógini er ásett, at lýsingar og lýsingatilfar skal vera á føroyskum. Sjálvandi treytað av, at tilfarið ikki er ætlað marsmonnum og -kvinnum. Tá er málið eitt annað enn føroyskt.  Í dag er lógin ein blómandi vinna og hevur gróðursett eitt ríkt lýsingamál - á føroyskum.  Men so er tað tvørsøgnin, sum opinberaði seg í morgun. Í 195

Tað er ikki bert stertur, og tað, ið svimja kann, sum í hesum døgum verður flutt úr føroyskum øki til fremmandar marknaðir at gera seg galdandi fyri eini áskoðarafjøld, ið er nógv størri enn okkara.  - Tveir spennandi túrar út í Lítlu Dímun í juni og september í 2014 saman við Hans Peturi Hansen vóru ikki til fánýtis, sigur Uni Arge um filmin "Lítla Dímun - gimsteinurin í sjónum".  - Katrin Streymoy, sum arbeiðir á Mentanardeildini í Kringvarpinum og haðani skundar undir eitt dokumentariskt umbýti, spurdi einaferð, um hon kundi bjóða filmin um Lítlu Dímun út til hini norðurlondini, sigur Uni.  Saman skrivaðu tey eina eksotiska sølulýsing av filminum, og SVT tók av. Í morgin klokkan 17:45 verður føroyski filmurin vístur á Sveriges Television 2 undir heitinum "Lítla Dímun - en juvel i havet". Tey senda filmin aftur 2. og 7. januar.  - Stuttligt er, tá tílíkt eydnast. Kringvarpið býtir um sendingar gjøgnum Nordvision. Svenska sjónvarpið, SVT, valdi eitt árið hendan fil

”Tá tað hugtakandi og upplýsandi gongur hond í hond, uttan at tað skakandi sleppur at taka yvirhond. Og so er tað ljóssetingin í stovuupptøkunum, sum tit duga so framúr. Dramatiseringarnar vóru seinasta kittið, sum helt øllum saman. Framúr dramadokumentariskt avrik. Takk, nú er at minnast til í kvøld.” Soleiðis skrivaði eg spontant á Facebook, eftir at hava sæð fyrra part av søguni um flogvanlukkuna í Mykinesi í 1970. Og tey orðini standi eg við. Í almennu søguni um film í Føroyum, er lítið at taka seg aftur í, at meginpartin av farnu øld, ja alt síðan filmur sum tekniskt úttrykk kom fyri dagin, hava vit mest sum bara dúvað uppá útlendsk listafólk, og tikið til takkar við passiva leiklutinum sum útvegari av location og baktjaldi. Fyrst við Farornas Ö í 1929 og síðst við James Bond í fjør. Til eina útlendska grein um Føroyar sum filmsland, skrivaði eg herfyri soleiðis: ”Den første film er den sort-hvide svenske stumfilm Farornas Ö, som friherre Sten Nordenskiöld (1889-1987) og fotograf

Hansa Hansen lesur politikk og umsiting á Setrinum og er samskipari á Fyndini eldrablaðið. Mikudagin 21. oktober var hon á ráðstevnuni “Avbjóðingar fyri mentan, felagsskap og tjóðarsamleika eftir 2020”, sum Kringvarpið skipaði fyri á Hotel Føroyum:  Humans are suckers for reason, truth and paradigms, even in tumultuous and what may seem stupid times, it is in our blood, it is in our brain, and by intellect invested, it will so remain. -Vincent F. Hendricks 2019 Hvør skal upplýsa føroyingar? Í øllum førum síðani upplýsingartíðina hava menniskju hjúklað um hugsjónina um upplýsta, kritiskt hugsandi og sjálvsavgerandi menniskjað. Borgarar føddir við frælsi til at hugsa og virka í samsvari við egnar sannføringar. Í fólkaræðisligum samfeløgum sum okkara, er hetta ikki nakað, vit ganga upp á kompromis við - ella er tað? Tá talan er um leiklutin hjá upplýsta borgaranum í fólkaræðiligu skipanini, er talan allar oftast samstundis um leiklutin hjá fjølmiðlunum.  Og tað var júst leikluturin hjá fj