Birk

Oddagrein í Prix Føroyar blaðnum hjá Sosialinum 2003: Fremstu frítíðarítriv hjá skúlaungdómi eru í dag tónleikur og filmur. Og millum fremstu ynski um útbúgving og lívsstarv standa tónleikur og mentan. Tað staðfestir ein kanning millum túsund næmingar, sum í ár skulu gera seg lidnan við antin fólkaskúla ella miðnámsútbúgving. Økisgranskingardepilin hevur gjørt kanningina. Tað merkir ikki, at vit hava slept fiskivinnuni og øðrum vinnugreinum, sum í øldir hava bygt hetta land. Men kanska merkir tað, at tær hevdvunnu vinnugreinarnar hava alt truplari at virka sannførandi, eggjandi og nýskapandi yvirfyri føroyskum ungdómi. Á tónleikaøkinum er Musikkskúlaskipanin farin at virka kring landið og annað hvørt ár er Prix Føroyar tiltakið. Helst eru hetta tveir týðandi liðir í einum karmi, sum við professionalismu og nýhugsan hava skapt eitt nýtt føroyskt ungdómsrák, har snúningsásurin er tónleikur. Egin tónleikur. Og tónleikur er ikki longur bara nakað vit passivt stinga í fløguspælaran. Nei,

Røða, Hetland oktober 2003: Convener, ministers, distinguished guests. Thank you for the invitation and the opportunity to participate in this conference - and most of all thank you for the clear political signal and manifestation also to include culture in your work and your conference. Surely, a worthy cause. Thank you for that. We all carry with us our own personal belongings. My personal background is teaching and journalism. Two fields in the service sector that more than any other occupation are based on the fact to work on behalf of others. Always to work on behalf of others. The Indian film director Sanjiyt Ray, who was a brilliant director of children films, he said on one occasion that "It's a rare gift to be able to feel with the heart of a child, while creating with the mind of an adult". In other words to be able to work on behalf of others - the teacher on behalf of the parents and their children, the journalist on behalf of the reader, and always to work on

Ummæli, Olav Enomoto, Sosialurin 5. februar 2003: Ótrúligt er tað at hoyra, hvussu miðvíst og væl tilrættislagdar sendingarnar hjá Birgir Kruse eru fyri at boða loysingarboðskapin. Vælsmakkandi: Við síni blíðu, yvirbevísandi rødd ruddar Birgir Kruse slóð fyri loysingarveinginum inn í okkara stovur og lindi. Sjálvur ger hann ikki tað praktiska arbeiðið, men virkar sum ein viti fyri tann boðskap, sum skal beina okkum lurtaranum á kós. Pedagogiskt: Eg vil geva Paula Nielsen rektara á Læraraskúlanum eitt 11-tal fyri pedagogik og framløgu. Væl varð greitt frá, hvussu ófrælsar Føroyar eru sum so mong onnur lond, og eisini hvussu føroyska fólkið bleiv hildið niðri av ávísum afturhaldskreftum, bæði í skúla og á tingi. Kelduvalið var gott og valdu endurgevingarnar vóru enn betri. Eitt 13-tal hevði verðið uppiborið, um hendan grein ikki bleiv skrivað. Fjølmiðlaábyrgd: Skilligt er nú fyri mær, hví so hart arbeiði verður lagt í at yvirtaka fjølmiðlábyrgdina. Ivaleyst so at almenn upplýsing kann ha

Tíðindagrein, Dimmalætting 29. august 2002: Norðurlendskt samstarv: Tað fólksliga er um at hvørva í norðurlendskum samstarvi, og útjaðarin verður marginaliseraður, segði Birgir Kruse við Dimmalætting í gjár. Mikkjal Helmsdal er samdur, men hann heldur kortini, at politiskt hava tey smærru londini fingið okkurt burturúr. Í samrøðu við Dimmalætting í gjár segði formaðurin í Norrøna Felagnum Í Føroyum, Birgir Kruse, at tað sokallaða fólksliga í norðurlondum ikki verður raðfest líka høgt í dag, sum tað varð gjørt í eitt nú seksti- og sjeytiárunum. Hann helt, at tað norðurlendska samstarvið er sentraliserað og bureaukratiserað, við tað at næstan bert politikarar og embætismenn viðgera norðurlandamál, og tí er reellur vandi fyri, at fólkið missir áhugan fyri tí norðurlendska samstarvinum. Eisini segði Birgir Kruse, at áhugin fyri teimum smærru økjunum, sum eitt nú Føroyum, er minkaður, og tí verður útjaðarin í norðurlondum marginaliseraður. Mikkjal Helmsdal var stjóri á »Nordens Institut på

Af Maria Rørbæk Selv om der bor færre end 50.000 mennesker på Færøerne, kan indbyggerne vælge mellem fem forskellige landsdækkende aviser. Søvnen sidder i øjnene på de fleste passagerer, da færgen fra Su "uroy klokken seks om morgenen stævner ud med kurs mod Thorshavn. Mens de grønne fjelde og stejle klippesider glider forbi vinduerne, lægger den ene halvdel af passagerne sig ind over bordene og sover med hovedet på armene. Med enkelte undtagelser læser resten avis. "Færingerne elsker aviser," fastslår formanden for Færøernes Journalistforbund, Justinus Leivsson Eidesgaard. De 47.000 indbyggere på Færøerne kan vælge mellem fem forskellige landsdækkende aviser, der udkommer mellem en og fem gange om ugen, og den gennemsnitlige husstand abonnerer på knap to aviser. Tidligere har der været et endnu større udbud, men nu udkommer de store aviser oftere. Målt på trykte aviser per uge går det næsten lige så godt som i 1991, der var det absolutte storhedsår for avistrykningen på

Af Maria Rørbæk Få ressourcer og et lille samfund, hvor alle kender alle, gør det svært at bedrive kritisk journalistik på Færøerne. Ene mand skal Áki Bertholdsen fem dage om ugen fylde en eller to sider i Færøernes næststørste avis, Sosialurin. Opgaverne er mangeartede. På samme uge skulle han eksempelvis både beskrive det politiske spil i landsstyret og fortælle om et får, der fik fire lam. "Vi er så få journalister, at alle skriver om alt, og vi har slet ikke samme muligheder for kulegravning som på danske aviser," siger Áki Bertholdsen. De færøske aviser får heller ikke altid lige stor ros for kvaliteten. "Man har ikke mandskab til at lave virkelig kvalitet," siger medielærer Birgir Kruse. Han er kritisk over for den færøske tradition med at putte nyhedsbreve direkte i avisen, så foreninger, organisationer, kunstnere og i enkelte tilfælde også virksomheder selv beskriver arrangementer og lignende i artikelform - dog med tydelig markering af, at det er et nyhedsb

Tíðindagrein, Dimmalætting 28. august 2002: Hinumegin á heimskortinum: Norðurlond eru ikki tað, tey hava verið. Áhugin fyri teimum smáu økjunum, sum t.d. Føroyum, er minkandi. Tað fyrr so fólksliga samstarvið verður nú gjørt av politikarum og embætismonnum, heldur formaðurin í Norrøna Felagnum í Føroyum, Birgir Kruse. - Útnorður verður marginaliserað, men politikararnir tiga og hava ongar visiónir. Ein ímynd av tí fólksliga og tí almenna, sum her rennur saman. Tí norðurlendskt samstarv er ikki bara í politiskum korridorum og á afturlatnum fundum fyri stjórar og serkøn. Norðurlendskt samstarv er eyðkent við teirri fólksligu breiddini. Eini breidd, sum hevur støði í gomlum virðum, sum norrønu feløgini tóku upp eftir fyrra veraldarbardaga«. Brotið omanfyri er tikið úr 50 ára ritinum hjá Norrøna Felagnum í Føroyum, sum kundi hátíðarhalda hálva øld í fjør. Spurningurin er tó, um tað norðurlendska samstarvið framvegis er so fólksligt, sum vit kanska halda. Formaðurin í Norrøna Felagnum Í Fø

Sosialurin, Bilar 3. mai 2002: Mynd: Jensen Interceptor bilurin hjá Simon Templar (Simon Dutton) í filmunum um The Saint Einki er sum at seta seg við rattið á einum snøggum, nýggjum bili. Lukta alt tað nýggja, leður og nýpussað stás, sum ein farri av svørtum skókremi og sunnudags-reingerð hongur uppi við. Kenna, at eingin hevur verið her fyrr, taka um rattið og so strúka avstað. Út í náttúruna, út í bláan. Guðs skaptu fríu náttúru. Innan sólin er risin. Fram í dal meðan tjøldrini láta, og áin vaknar móti degnum. Gjøgnum niðurrullaða rútin hoyra mýrisnípu í tí fjara, meðan breiðu dekkini spræna grús, kloyva tøgnina og eta vegin. Framá við svongd og við ferð. Sjóleysur um onkra túgvu, ið so snildisliga ger henda vegin til hin mest spennandi í landinum at koyra á. Smalur, krókutur, heyggjutur. Bilur og frælsið Í strúkandi summarlotinum má eg í fyrstu atløgu sanna, at bert í bilinum er frælsi. Hann er frælsi hins einstaka, bilurin. Frávalið av tí kollektiva. Frælsið hins egna, gjørt ítøki

Lesarabræv, Dimmalætting 26. mars 2002: Í Dimmu týsdagin hevur formaðurin í Tingsins Mentunarnevnd Jógvan á Lakjuni aftursvar til grein, sum stóð í Sosialinum fríggjadagin 15. mars. Upprunagreinin var viðtal við formannin sjálvan, sum mentablaðkvinnan Turið Kjølbro hevði gjørt. Hóast eg helt samrøðuna i Sosialinum vera skakandi og tænti formanninum í Tingsins Mentunarnevnd til lítlan sóma, vil eg tó ikki gera beinleiðis viðmerkingar til hesa. Tað er Turið’sa borð. Eisini, tá hin spurdi sigur »eg kenni hetta ikki heilt aftur«. Tó, í endanum á báðum greinum er ein ódámligur og í føroyskum høpi í drúgva tíð ókendur tóni og sikti, sum fær meg at støðga á og undrast. Í báðum førum endar formaðurin í Tingsins Mentunarnevnd við at staðfesta, at mentanin er miðsavnað í Havn. Tí har situr »eitt lítið úrvalslið, sum sleppur at definera, hvat vert er at stuðla!«. Orðini og rópiteknið í endanum eigur Jógvan sjálvur í valgreinini í Dimmu týsdagin, so her er neyvan skeivt endurgivið. Hetta orðalag

Lesarabræv, Dimmalætting 4. januar 2002: Nakað herfyri var eg staddur í Keypmannahavn. Eg hevði fingið tað miklu eydnu, at fáa eitt lestrarár á Danska Læraraháskúlanum. Tað var skúlaárið 1999/2000. Tíðum var eg í Føroyahúsinum og hevði eitt frálíkt samstarv við Martin Fjalstein, leiðara har í húsinum. Ein dagin ringir Martin og spyr, um eg eri stinnur í enskum. Hví, spyrji eg. Jú, her kemur ein evropanevnd, sum vil hitta føroyingar, sum eru í Danmark. Tey hava nakrar spurningar, og arbeiðsmálið er enskt, sigur hann. Eftir at hava hoyrt um nevndina, og hvussu Martin er komin í samband við hana, taki eg av. Haldi tað vera spennandi at møta sovorðnari nevnd og verða hoyrdur, nú eg í lestrarørindum eri í Keypmannahavn eitt ár. Fundurin verður hildin á ovaru hædd í Føroyahúsunum á Vesterbrogade. MFS og onnur eru við á fundinum. Nevndin er fryntlig og dugir væl at leggja fram setningin, tey arbeiða við. Hann er at síggja til, at øll limalond í evropeiska felagsskapinum virða minnilutar. Hett

Tíðindaskriv, Norrøna Felagið í Føroyum, 16. november 2001 Sunnudagin eru fimmti ár liðin síðani Norrøna Felagið í Føroyum varð stovnað í Sjónleikarhúsinum Í Havn. Í hesum sambandi verður givið út eitt rit, sum í stuttum lýsir stovnan og søgu felagsins. Heiti á ritinum, sum telur 25 blaðsíður, er »50 ára rit um Norrøna Felagið í Føroyum«. Í ritinum heilsa politikarar, stovnsleiðarar og onnur, ið hava knýti til norrønt samstarv, felagnum. Felagið sjálvt tekur soleiðis samanum í fimmti ára ritinum: »Samanumtikið vil Norrøna Felagið í Føroyum á fimmti ára degnum seta fram ynski um, at almenna norðurlendska samstarvið í komandi tíðum í størri mun setir kikaran á hin einstaka borgaran og endurskoðar hugsanina um nærumráðini. Skal norrøna nyttan takast í fólksligum álvara, krevst harafturat minni retorikkur á heimsins mongu pallum og meiri virksemi, tí einstaka norðbúgvanum at gagni.« Fimmti ára hald felagsins verður leygardagin. Klokkan 18 verður limatiltak á Landsbókasavninum, har brævaski

Fyrsti kapitil í drunni, sum Kári Árting setti í gongd 26. oktober 2001: Einaferð var nakað, sum tey lærdu róptu dialektikk. At møtast og skifta orð um mangt og hvat, sum frammi var, ella bara okkurt nýtt, sum skilafólk høvdu varnast í havsbrúnni. Kanska høvdu tey góðan kikara tá, skilafólkini uttan teldu. Kunnu dagsins telda og tøkni gerast okkara nútíðar-kikari, so er væl sloppið. Tí enn er teldan ikki vorðin tað. Heldur ikki kjakið. Kjakið er nærum ikki til, hvat so evni er. Og har kjak er, má eg tíanverri sanna, at kjakmentan okkara er mangan vánalig. Í minsta lagi ivasom. Tey, sum stíla fyri hesum kjaki, vilja blæsa lív í eitt mentanarligt kjak her heima. Veit ikki, um hugtakið »her heima« hevur nakra meining í tykisheimi. Men støði kann so, ið hvussu er, takast her heima. Eisini hjá føroyingum í útlegd. Harvið gera vit føroyska kjakið og heimliga samfelagið globalt. Soleiðis eru vánirnar í tykisheimi. Tað lokala gerst globalt. Frálíkt. Og tí taki eg fult og heilt undir við hesi æ

Spiked-online 29. august 2001: “Hunters of the North” is the modest title of an exhibition galleries and museums in Scotland are afraid of allowing onto their premises. “The word “hunter” is obviously taboo in the UK, says Birgir Kruse, the co-ordinator of the exhibition. “In Edinburgh, Glasgow and Aberdeen we were told that the exhibition was too controversial. Some places would consider showing it, but that was under certain conditions: “Change the title so that the word “hunters” is left out, and leave out the artwork showing pilot whaling, says Birgir Kruse. The co-ordinator took this message back to his board but they stood firm and would not change the title. “The reason being that the title in their view expresses their communities fundamental right to a sustainable hunt”, says Kruse. “Hunters of the North” was initiated by the West Nordic Council and produced by The Nordic House in The Faroe Islands in co-operation with The Nordic House in Iceland and the Nordic Institute in Gr

Tíðindagrein, Dimmalætting 25. juni 2001: Framsýning: Veiðumentanini í Útnorði er evnið á stórari framsýning, sum fer av bakkastokki næsta á. Framsýningin, sum verður ein ferðaframsýning, skal serliga røkka enskttalandi stórbýarfólkið við Norðuratlantshavið Stóra norðuratlantiska ráðstevnan í Norðurlandahúsinum um havið er júst farin aftur um bak. Næsta summar verður Norðurlandahúsið karmur um eina stóra framsýning sum eisini snýr seg um havið. »Veiðumentan í útnorði« er heitið á ferðandi framsýning, sum er partur av verkætlan, sum á enskum kallast »Hunters of the North«. Ætlanin er at sýna trý lond, sum í øldir hava livað í og við eini veiðumentan, og gera tað enn hóast tey eru blivin háteknologisk samfeløg. Framsýningin hevur tríggjar síður. Eina listarliga, eina fólkaminnisfrøðiliga og eina teknologiska. Lagt verður fyri í Norðurlandahúsinum í juni næsta ár. Har verður ein framsýning, sum verður bygd upp eftir einum modelli, sum listamaðurin Edward Fuglø hevur gjørt. Ætlanin er at b

Bodil Rahbek er útbúgvin tíðindakvinna frá Danmarks Journalisthøjskole 1988 og hevur í trý ár verið redaktiónsleiðari hjá Danmarks Radio. Nú er hon farin undir nýggja verkætlan fyri Útvarp Føroya Viðtal, Birgir Kruse, Sosialurin 24. februar 2001: MENNING. Tey journalistisku arbeiðsplássini eru smá her. Júst tí hava fólk, sum arbeiða á hesum øki, tørv á at hittast og skifta orð um fakligar journalistiskar spurningar, heldur Bodil Rahbek. Hon arbeiðir við menningarætlan í Útvarpinum og heldur, at Blaðmannafelagið átti at sæð tað sum sína uppgávu, at skipa fyri journalistiskum kjaki. Bodil Rahbek, sum er útbúgvin tíðindakvinna, er farin undir nýggja verkætlan fyri Útvarp Føroya. “Verkætlanin snýr seg um persónliga og fakliga menning hjá programmfólkunum í Útvarpinum”, sigur Bodil, sum er útbúgvin tíðindakvinna frá Danmarks Journalisthøjskole 1988. “Tá talan er um menning, at dagføra sína vitan og gerast betur førur fyri at røkja sína uppgávu, so hugsa tey flestu helst um eftirútbúgving”,

The Bókadeild Føroya Lærarafelag, a Faroese publishing house that’s been looking after the children for 45 years NORDIC LITTERATURE 2001 BY BIRGIR KRUSE The Bókadeild Føroya Lærarafelags, or The Faroese Association of Teachers’ Publishing House (the B.F.L.), was founded in 1956 in acknowledgement of the vital importance of providing Faroese children with books in Faroese. When the B.F.L. was founded, they didn’t only have books for children and young people in mind: school textbooks were a high priority, too. At that time almost all the textbooks on the islands were Danish. But then a proper Faroese educational publishing house was founded, the Skúlabókagrunnurin, and from then on the B.F.L. gave up publishing school-books and concentrated exclusively on books for children and young people. Right from the start, and for many years afterwards, a board consisting of five teachers was in charge of all the publications. All the work was done after school, and books were published whenever

Tað várar fyri fyri føroyskari leiklist. Hóast vetur er á deildini og hon er afturlatin, hava vit nógv og gott í væntu, tá Gríma hin 17. mars fer at frumsýna nýggja leikin hjá Jóannesi Neilsen Eitir nakað land Weekend . Í gjár var høvið at lúra á Meiarínum. Birgir Kruse Sjónleikur At hjarta Jóannesar Nielsen slær hart fyri Skipasmiðjuni er einki nýtt. Hann hevur bæði yrkt, leikað og barst fyri hesum staði og teim, sum har virka. Men hin 17. mars síggja vit hesa staðfesting í nýggjum ljósi á gamla Meiarínum í Havn. Tá fer yrkisleikbólkurin Gríma at frumsýna leikin Eitir nakað land Weekend . Henda várdag, fer høvundurin Jóannes Nielsen at sita undir liðin á sjálvum skipasmiðjustjóranum Poul Mohr. Tað var treytin, tá Skipasmiðjan, kvitt og fritt, lat pallin til nýggja leikin á gamla Meirarínum. Enn ein hugfarslig staðfesting av, at vinnan og mentanin kunnu ganga hond í hond. Jú, tað várar fyri leiklistini í Føroyum. Kveikjandi leikrit Hetta er annar leikur, Gríma framførir hetta skeiðið.