Á poetiskan hátt lýsir Sakaris Stórá arbeiðarastættina á bygd í Seinasta paradís á jørð, har flakavirkið, upp móti grøna bønum, letur aftur, og trupuleikar eru heima, har húskið er dysfunktionelt, viðurskiftini millum systkinini ikki fungera og so slettis ikki við pápan (Hans Tórgarð), sum eftir at mamman doyði, er viknaður í kongunum og mest sum fráverandi, hóast hann í fyrstu senu er farin at venja. Venja, sum tey gera á fitness støðum í Havn.
So er karmurin lagdur. Eins stillførur og hann er sannførandi. Spentur út yvir kollektivu bygdina, sum liggur í andalopi. Burturhugurin er sterkur og fær fastatøkur á øllum. Næstan.
Saman við briljantu fotograferingini hjá Virginie Surdej og sterkt berandi leikaravrikunum hjá Kára (Sámal H. Hansen) og yngru revolterandi systrini, Silju (Bjørg B. Egholm), fáa vit við poetiska optikkinum hjá Sakarisi innlit í kørgu umstøðurnar í niðastu stættunum í føroyska stættarsamfelagnum, sum eingin politikari, ið heldur Gini talið vera perfekt og stættarsamfelagið avlýst, vil viðurkenna í berum privilegiublindni. Hesin stillføri filmur er, tá hann er bestur, ein knýttur nevi í hesa hugsan. Samstundis er filmurin í mínum eygum eitt politiskt statement, avbalanserað og hvílandi í sær sjálvum.
Á handritastøðinum kundi mannligi høvuðspersónurin í Hvalba, har filmurin er gjørdur, verið evnaður til ein misfit, ið gevur upp, kanska heilt endaliga, sum varisligar ábendingar javnan nema við, eisini hjá pápanum á dekkinum, vit bíða bara til alt lukkar og drigið verður fyri, eisini persónligu tilveruna, men lukkutíð, mannligi høvuðspersónurin er ikki settur á tað hválvið, men fær meira lívgevandi bø og tún at ganga í, har í Paradíshvalba. Lukkutíð. Hesin dugnaskapur at skriva góðan, men knappan og turrisliga sparnan dialog, kemur filminum og fotograferingini til góðar. Nógv er millum senurnar og reglurnar. Eisini ótti. Óttin fyri, hvat fer at henda, serliga ungu systrini, sum beiggin er upptikin av, tí hann vil henni alt tað besta, men tey duga ikki at samskifta, tí húskið er so dysfunktionelt. Fyrr enn í endanum.
Hetta er ein tíðarrøtt hetjusøga fyri arbeiðarastættina, ein hetjusøga at spegla sær í, har alt okkara hevdvunna og knúskandi vitanarsamfelag, vanliga og av øðrum, verður lýst sum ein glæstriborg við glæstribókum og glæstriprógvum, sum hvør í sínum lagi gevur teim úrvalt kosnu bestu størv fyri bestu løn og bestu nevndarsessir og hartil alla glitritign, sum er í sjónliga almenna rúminum, meðan restin, piðaðu rovini, kunnu sleingjast arbeiðarunum, sum einaferð hildu landinum uppi. Nú er øvut. Arbeiðarin hevur einki rúm í almenna úttrykkinum. Fyrr enn nú. Í 87 minuttir.
Henda snúning, eg lesi inn í filmin, lyftir Sakaris upp á fremstu rók, nú fyrsti mai er í nánd, og fjøruti danskir biografar frá Grand, hinum fremsta arthousebiografi í Keypmannahavn, og til verkamannabiografin í Hundested, har teir lossa við havnina. Fjøruti lørift til samans. Tað er ikki hent áður, at filmur hevur flutt eitt føroyskt úttrykk so langt út í verð.
Millum hini spennandi leikaraavrikini eru vinmaðurin, leiktur av Bjørn M. Mohr, og gentan, Kári er væl við, Esther á Fjallinum, sum í báðum førum forloysa spennandi eginleikar í handritinum, og ikki minst hin uppgevandi útroðrarmaðurin, Jón, í skapi av Hjálmari Dam, sum tekur allar byrðar á seg - og reagerar. Øldrekkiningina, sum er til yvirmáls í hesum samfelagslagi, mugu vit nokk eisini ítaluseta, sum viðgerðarfólkini í Havn siga. Drúgva produktiónin hjá Jón Hammer, sum er longri enn fimm ár, er framúr.
Ein sterk, margtýdd og viðkomandi søga, søgd á filmi, sum sæst best í biografi, har fullsett er.
Takk fyri løtuna, Sakaris!
Efter opfordring fra Lars, Filmporten, er her to oversatte danske brudstykker af min færøske anmeldelse ovenfor:
Sammen med Virginie Surdejs brilliante fotografering og de stærkt understøttende skuespilpræstationer af Kári (Sámal H. Hansen) og hans yngre revolterende søster, Silja (Bjørg B. Egholm), får vi med Sakaris' poetiske optik indsigt i de barske vilkår, der gælder for de laveste i det færøske klassesamfund, som ingen af de færøske politikere, der synes at Ginitallet er perfekt og at klassesamfundet for længst er aflyst, vil vedkende sig af bare privilegieblindhed. Denne stilfærdige film er, når den er bedst, en knytnæve, der rammer midt i denne antagelse. Samtidig er filmen i mine øjne et politisk statement, afbalanceret og hvilende i sig selv.
Dette er en rettidig heltehistorie for arbejderklassen, en heltehistorie at spejle sig i, hvor hele vores hævdvundne og ekskluderende vidensamfund, sædvanligvis defineret af andre, belyses som et luftslot med herlighedsbøger og herlighedsdiplomer, som de udvalgte, hver for sig, giver hinanden de bedste jobs til den bedste løn, og de bedste bestyrelsesposter og al den gyldne glans, der er synlig i det offentlige rum, men resten, de tæt pillede rester, kan henslænges til arbejderen, der engang var nationens støtter. Nu er det omvendt. Arbejderen har intet udtryk længere i det offentlige rum. Før nu. I 87 minutter.
(Birgir Kruse birkblog)
