Birk

Sjónvarpsmynd frá setanini av olympisku leikunum í París 2024 Herfyri átti eg sama dag í miðlunum tvær fotomyndir av monnum úr Vági, sum fóru í annað ljós. Petur og Eivind. Øll heiðurlig minni um teir báðar, bæði privat og professionelt. Men einasti miðil, ið spurdi um loyvi at brúka myndirnar og síðan krediterað myndamannin, var VP, har Ólavur visti, hvør átti. Hugsaði, um tað mundi vera so galið, at bara hann respekteraði upphavsrættin, sum var tað tekstur.   Hetta at síggja til týdningarleysa mál, sum ein uppistandsskemtari á tingi hevur til teitis at rópa krympirumpufongt, kom mær til hugs, tá eg sá, at Setrið, Fróðskaparsetur Føroya, krúnan av føroyskum dannilsi, vegna starvsfólkini, brúkti somu mynd at heiðra minnið um farna starvsfelagan og sendi til allar miðlar. Og her má eg siga sum latínlærarin í Hoydølum: De Mortuis nihil nisi bonum , um tey deyðu einki annað enn gott. Men er tað veruliga so, at myndin enn er veika ífyllan, harmonikan hjá umbrótaranum og grafikaranum, meðan

Nú var annan dagin á rað aftur eitt innslag í morgunsendingini um religión í Útvarpinum og bíbilsøgur, ikki bara hjá presti og bókaforløgum, men í øllum tí almenna upplýsingargeiranum.  Í gjár vóru tað eini tilkomin hjún, sum hugtakandi leggja hvønn dag í Harrans hendur. Í dag eru ørindini tey smæstu, sum skulu læra seg føroyskt. Tey smæstu. Og, by the way, fáa røttu fyriskipaðu kristnu virðini afturvið, heilt frá grundini, hóast hampuligi verturin roynir at fáa innpass fyri øðrum gerandisligum vinklum sum verkfalli og kríggi.  Hann er frálíkur, verturin. Hevur í mínum optikki og útvarpsoyra eina góða fatan fyri lesing, skriving og fatan av øllum tí, sum snýr seg um at danna nýggja borgaran, uttan at ov nógv dettur á gólvið. - Men vit skulu miðla Bíbilsøguna, fær verturin at vita frá báðum morgungestunum. Snildisliga snýkt inn í sendingina, sum flestu plagdu at lurta eftir, síðst vit hoyrdu um eina lurtarakanning.  Og sleppa vit hesum kikara úr kyksendinum inn í morgunsendingina innan

Hóskvøldið vóru Heini í Skorini og Bjørn Kunoy í Løkshøll og greiddu frá um Palestina fyri og eftir 1948, og um ST sáttmálan um fólkadráp frá sama ári.  Heini krøkti illustrativt í tað sannkenning, at palestinar enn tann dag í dag hava ein symbolskan lykil hangandi í køkinum, sum ímynd av vónini um at venda heimaftur til húsini hjá ættfedrunum í økjunum, sum ísraelar tóku eftir Balfour deklaratiónina og frameftir, og enn gera við ólógligum búsetingum á Vestara áarbakka, samstundis sum palestinsk skúlabørn verða steðgað og kanna í tímar bara fyri at sleppa í skúla.  Neyvan er nakað evni so væl dokumentarað sum holocaust, ið føroyska skúlaverkið eisini trúliga hevur implementerað eftir samtykt í løgtinginum síðan 2019.  Afturat hesum kemur ídnið frá ísraelsku sendistovuni í Keypmannahavn at útvega film um modernaða Ísrael at vísa í Føroyum. Umframt nevndu búsetingar hevur afturvendandi evnið verið kynspolitiskt, so opinskárað og viðurkennandi, sum eg ikki havi sæð fyrr, har sendiharrin h

 

  Foto: Bjarni Árting Rubeksen Sálmisturin minnir okkum á tað hundavald, sum kemur í, tá menn gerast sjúkir eftir makt og lata rot koma í atferð og yvirvøld. Tað sóu vit á tingi, tá fólkaræðisliga skipanin var í fríum falli, og landsins kosnu uttan avmarking í eins fríum vitnisburði kundu greiða frá um egnar upplivingar, tá teir kendu seg fjøtraðar í einum lgbt-reiðri har suðri á evropeiska meginlandinum.  Um henda hallusinerandi royndin í bundinskapi var í kjalarvørrinum á Timothy Leary, varð ikki sagt, men landsmaðurin Thomas Savage kendi seg í hippieárinum sjeyogtrýss kallaðan at skriva søguna The Power of the Dog , ið ávarar menn um eitrandi hundavald. The Power of the Dog.  Av somu ávum hevur nýsælendska Jane Campion gjørt søguna til film við sama heiti, sum Sálmisturin í fyrndini risti úr ermuni, tá hann ávaraði um rot, tí hann sá hundavald fyri sær.  Einki er nýtt undir sólini. Og tí stendur tyktandi áminningin hjá Sálmistinum enn fyri okkum: ”Máttur Mín er tornaður upp sum pott

Dimmalætting í dag Nú hava vit livað við eini samanrenning av Bíbliutrúgvum kristindómi og fólkaræðisligari tingskipan í eina tíð. Burtursæð frá, tá tingmenn fóru undir at hava bønarløtu í tinginum, og 266b varð orsøkin til at ein tingmaður skifti flokk av átrúnaðarligum ávum, minnist meg ikki, at ein ytri praktiseraður og fyri mannaeygum sjónligur átrúnaður hevur verið sæddur og hoyrdur úr tinginum. Heldur ikki hevur nakar annarleiðis trúgvandi praktiserað bøn og aðrar ákallanir innan tingsins gátt ella í fundarhølum hjá tinginum, tað vit vita. Men fyri stuttum heitti formaðurin á tingi, uttan at vera í sjamanistiskum hornum, at steðga teim kvinnum, sum vildu taka rættin frá pápum at verða pápar. Óortodoksa áheitanin hjá tingformanninum, sum varð sett fram á Facebook, og sum eg fataði sum subversiva og rasistiska, fekk hvørki umrøðu ella avleiðingar av nøkrum slag. Landstýrismaðurin í uttanríkismálum, sum rímiligvís ferðast nógv og hittir fremmandafólk, hevur í einum bólki á Facebook

  Roynir tú at sleppa inn í Klubban frá 1799, kanst tú fáa svarta kúlu, tá teir menn, sum framman undan eru innlimaðir, hava ballotatión og ikki vilja hava teg inn. Umráðandi er at fáa so nógvar hvítar kúlur, sum gjørligt, helst onga svarta, tí tá ert tú óynsktur, dilitaður sum á Facebook, og sleppur ikki uppí felagsskapin við teim hvítu kúlunum, tá talt verður upp. Soleiðis kann tilveran verða sett í system. Um tað ljóðar sum heksakunstir, so er tað tað. Blackball er heitið á nýggjasta av trimum sangum hjá Jósef Zachariassen. Sangirnir, sum eru enskir, eru við á komandi savninum Summer ,  har titulsangurin er sum ein nýføddur Anton Carlos Jobim, sum við Waters of March skolar upp á eina føroyska bossanova strond. Framúr! Baksýnið er í førinum Blackball darrandi varislig elektronika, so kemur ein prædikumaður inn í ljóðmyndina, og lesur við mjúkari rødd úr King James Bíbliuni úr seytjandu øld um at tykta sonin við koyrili. Og tað er slettis ikki hin tíðarvilsta uppistandsskemtaran,

Í dag eru 75 ár síðan rættarfundirnir, Die Nürnberger Prozesse , vórðu loknir í Nürnberg, har nasistar vórðu dømdir fyri krígsbrotsverk og orðið genocide fyrstu ferð varð brúkt í altjóða rættarskjølum. Rættarfundirnir vórðu hildnir frá 20. november í 1945 til henda dag í 1946, hin 1. oktober. 75 ár eftir rættarfundirnar í Nürnberg hevur bretski dokumentaristurin, David Wilkinson, møtt ungarska sakføraranum, Benjamin Ferencz , sum er 101 ára gamal, og er hin seinasti ákærin úr Nürnberg, ið enn er á lívi.  Burturúr er komin ein 175 minuttir langur heimildarfilmur, Getting Away with Murder(s) , sum Wilkinson nú ferðast við í bretskum biografum.  Umframt Benjamin Ferencz tosar hann í filminum við Mary Fulbrook, Dan Plesch, yvirlivararnar Kitty Hart-Moxon, Malka Levine og Arek Hersh, nasistajagstraran Stephen Ankier, bretska útvarpsmannin Robin Lustig, týska ákæran Jens Rommel, Holocaustlæraran Philip Rubenstein og James Smith, sum skipar fyri Holocaust minnismerkjum. David Wilkinson sigur

Í hesum krimprumpuendatíðum, nú einki ber til, hvørki í fótbólti ella journalistikki, er vert at hyggja í hinar heilagu skriftir um Jerúsalems oyðileggilsi, nú alt er um at fara upp í royk júst har, í heilaga landinum. Hyggja vit í kirkjubíbliuna um Jerúsalems oyðileggilsi hjá Matteusi 24:7 , so síggja vit tað margháttliga, at seinastu dagar jarðarinnar skulu verða merktir av at "fólkaflokkur skal reisast móti fólkaflokki", sum sæst omanfyri. Victor'sa bíbliutýðing, sum verður brúkt í brøðrasamkomuni, brúkar ikki "fólkaflokkin" í sakralt eskatologiska tekstinum hjá Matteusi um hinar seinastu dagar, sum ganga út frá Jerúsalems oyðileggilsi og heilt út til enda jarðarinnar, men sigur í staðin, at stríðið verður "tjóð móti tjóð", sum sæst niðanfyri. So er spennandi at frætta, um krimprumpuveldið, sum hevur hertikið landið, nú fer at krevja av bispi, at hann ikki skal lesa "fólkaflokkur", sum autoriseraði teksturin sigur, men gera sum brøðurnir o

Foto: Ole Wich Tá Filmsfelagið sýndi virðislønta filmin Minari mikudagin hin 5. mai, innleiddi Marjun Lómaklett, integratiónsprestur, sýningina við hesum orðum:  Filmurin Minari varð herfyri stóri vinnarin til Oscar-handanina, og hevur hann vunnið 105 altjóða filmsvirðislønir og er í uppskoti at vinna 211 aðrar.  Áhugavert er, at sjálvt navnið á filminum ”Minari” lýsir væl filmin sjálvan, ið snýr seg um ”at flyta”.  ”Minari” er eitt koreanskt orð og merkir persilla, verður sett í nýggja amerikanska jørð, og byggir á uppvøksturin hjá leikstjóranum, Lee Isaac Chung, ið hevur røtur úr Suðurkorea.  ​Somuleiðis er áhugavert, at ferðandi, flóttafólk ella ”tilflytari” ikki er nýtt fyribrigdi og kanska ongantíð betur kent enn júst í okkara tíð – 2021, og upp gjøgnum søguna hevur menniskjað verið og er framvegis á ferð.  Eisini í ymisku frásagnunum í Halgubók eru flyting, ferðing, útlegd ella hetta at fara í útlegd afturvendani evni.  Ymiskar orsøkir og vónin um eina betri og bjartari framtíð

Nú fara biografarnir í gongd aftur og Filmsfelagið bjóðar nýggjan feskan film. Mest áhugaverdur er helst hin føroyski Skál , sum Filmsfelagið frumsýnir týsdagin 25. mai. Fulla heitið á filminum er Skál - fyri at kenna seg gravskitna hvørja ferð sólin rísir. Tað eru Maria Tórgarð og Cecilie Debell, ið hava gjørt filmin, sum er um Daniu O Tausen. Í samrøðu við Birkblog sigur høvuðspersónurin, Dania O. Tausen, hví hon valdi at geva yrkingasavninum hetta heitið, sum so aftur bleiv heitið á filminum: - Eg valdi at savnið skuldi eita Skál, tí at tann síðsta yrkingin í bókini eitur so, og hon er tann yrkingin, sum vekur mest áhuga og tekur mest kontroversielt upp. Tað er eisini ein befríðandi tittul. Ein fagnaður til lívið. Ein skál kann rúma nógvum, og at skála er at hyggja hvønn annan í eyguni og savnast um okkurt. Og tað er vakurt og passar væl til, haldi eg. So kunnu summi halda at tað er ov fjasut, ella myrkt ella alkoholfokuserað, men tað er ikki soleiðis eg síggi tað. Og tað, at Mari

Tað er Oscartíð og øll tosa um film. Nakrir av teim mest áhugaverdu filmunum hava verið sýndir her heima, men enn er ikki gjørt av, hvør fer at vinna størstu virðislønirnar, besti filmur og besti leikstjóri. Ja, vinna segði eg, tí hetta er ein kapping uttan líka, ein kapping, ið summi ikki orka at liva við, tí hetta er list og list kappast man ikki um, tí list er leys av kapping og leys av atgongumerkjasølu.  Akkurát í hesum meldurstreymi er djúpa kreppan í filmi í dag.  Meðan biografarnir hava verið stongdir, er full ferð sett á stroyming, so teir filmar, sum søkja ein marknað, langt síðan hava funnið hann.  Úrslitið er kríggj millum biografar og stroymarar. Taparin er áskoðarin, sum vil síggja aktuellan og viðkomandi film á stórum lørifti, men noyðist at taka til takka við skermi, sjónvarpi ella teldu. Men hóast hesar forðingar eru nakrir filmar, sum bróta karmin og vilja út í verðina, hóst løriftið ikki er í biografi, men bara á sjónvarpsskermi, so miðvísir og sannførandi eru teir

  Myndin er av ivaleyst kendasta fótbóltsspælara, David Beckham, sum í dag er 45 ára gamal. So kendur, at filmar og sangleikir vórðu gjørdir, har hann gekk inn í fiktiva realheitið sum eitt sementerað hugtak “Bend it like Beckham”, enntá í einum indiskum kvinnuhøpi í Afturhaldsbretlandi. Síðan giftist hann við eini poppstjørnu og flutti til USA, har alt ber til, bara tú hevur ráðini og ikki stjelur ein bil og ert svartur, sum Judas í aktuella filminum Judas and the Black Messiah. Hann er verdur at síggja, sum neyvan nakar annar biograffilmur í hesum døgum. Um ikki annað fyri at knýta nevan annara vegna og hinvegin banna stillisliga innantanna. Kanska vinnurin hann fleiri enn ein Oscar. So verður riot í gøtunum. Men til ber eisini - nú Kristiansa føroyska fótbóltsvinna við nógvum kristiligum íløgufelgum sjálvi gera vart við seg um málið - at seta hornafløgg, sum eru í ælabogalitum.  Tað gjørdi eitt Miðdanskt fótboltsfelag á MCH Arena í Herning. Hervið er hugskotið borið víðari undan sun

Hon er mest bangin fyri at verða útihýst og ikki tikin seriøst sum trúgvandi og sum listafólk. Bangin fyri at verða misskilt. - Men eg havi nógv góð fólk rundan um meg, sigur Dania Oddmarsdóttir Tausen, nú filmurin um hana verður frumsýndur leygardagin undir heitinum Skál - fyri at kenna seg gravskitna hvørja ferð sólin rísir. Í dag byrjar CPH:DOX. Millum teir 177 filmarnar á filmstevnuni er føroyski heimildarfilmurin Skál, sum Maria Guldbrandsø Tórgarð hevur gjørt um Daniu Oddmarsdóttir Tausen. Fyri jól, gav Dania á forlagnum Sprotanum út samnevnda savnið, Skál, við 15 yrkingum.  Dania, sum er 22 ára gomul, er uppvaksin á Toftum og lesur ritlist á Setrinum. Tey tvey árini, hon hevur arbeitt við yrkingasavninum Skál, hevur Maria filmað hana og tey fólk, sum standa henni nær. Føroyski filmurin Skál er í tveimum førum úrvaldur at verða við í kappingum at vinna virðislønir á CPH:DOX. Filmurin verður sýndur á filmstevnuni leygardagin. Tá fer Anna Poulsen at hava samrøður við Daniu, vinkonu

Seinasta dag í stilluviku, leygardagin reyða, fór eg ein túr gjøgnum undirsjóvartunnilin inn í Eysturoynna. Steðgaði fyrst við Berglon og møtti mínum granna, sum henda sama dag eisini var farin hesa leið. Keypti fýra góðar bollar hjá Miðberg, og koyrdi runt fjørðin, eins og eg havi gjørt fyrr. Ein frálíkur túrur í skiftandi ljósi.  Endi úti á Raktanga og hyggi eftir rundtúrin yvir á landið hinumegin, har eingin krossur er settur. Enn ganga tey í krossloysi, har yviri á Høganesi. Løgið, alíkavæl, at hugurin at reisa ein kross er so sterkur her í oynni.  Meini so við, at skulu nógv í landinum síggja krossins merki, so er at seta tað mitt í Havn, ella á Høgoyggj í Nólsoy, so flestu kunnu síggja tað, og verða frelst frá verðsins heiðinskapi. Momentant. Kortini er krossurin upphugsaður á júst hesum staði í Eysturoynni. Meðan eg hyggi av Raktanga, fyrst yvir á Kollafjørð á Streymoynni, og so yvir á Nes, Toftir, Runavík, Saltangará, Glyvrar, Lambareiði og Søldarfjørð, hefti eg meg við búsetin

Her eru skógvarnir at renna runt um Agnið í og so yvir til nýggja krossin hjá Tróndi á Høganesi. Teir komu á marknaðin í gjár undir merkinum hjá Nike og við heitinum Satan Shoes. Í sólanum er ein dropi av menniskjablóði, gjørdir eru 666 skógvar, teir kosta 1.018 dollarar, á hvørjum skógvi eru krossar og anagramm, og víst verður til Bíbliuørindið 10:18 hjá Lukasi.  Í eini verð, sum meir enn nakrantíð er borin fram og hildin uppi av polariserandi átøkum millum rætt og skevt, og ímyndum, sum í mínum eygum grava djúpar veitir, tí átøkini í størri mun enn nakrantíð peika á hini mótvegis okkum, og harvið alla tíðina hava gongd í eini útskúgving, er brúk fyri nýggjari navigatión, at vita hvørjum tulkingarfelagsskapi tú sjálvur ert í. Meir enn nakrantíð. - Hvat er hetta fyri nakað, var mín fyrsti tanki, tá BBC bar hesi tíðindi um 666 blóðskógvar frá Nike í morgun. Fekk ein grumman mistanka um, at hetta var rein menniskjanslig forfengiligheit, akkurát sum krossurin, sum ein fólkakirkjuprestur v

Tá tín argasti fíggindi skrivar um títt samlaða lívsavrik: " Humanisma Hanusar er ikki annað enn plagiat av Fjallaprædikuni, " tá kann tað ikki verða betri, haldi eg. Tað er jú vakrasti tekstur í verðini og søguni, so sum vit kenna hana, søguna og verðina.  Sjálvt Roy Andersson kann ikki skamma Fjallaprædikuna niður í horna, men dyrkar hana sum eitt upphevjað úttrykk í misantropisku filmunum, sum nú eisini hava funnið brettir á føroyskum palli.  Men haldi ikki, at greinaskrivarin fatar tað framseting, hann kroystir úr egnum krampapenni, beint fyri evstamark, tvíhaldandi um hann, pennin, meira orgastiskt hatursfullur enn nakrantíð.  Greinin hjá briljanta ensktlæraranum, sum í kjalarvørrinum á religiøsa fólkaforføraranum, Jim Jones, leiddi okkum trygt gjøgnum How they bend minds í Newsweek í 1978, fær meg at spyrja:  Kann man vera ein haturskristin?  Er nakað til, sum eitir haturskristin?  Móti mínum vilja, fær Óli meg ikki bara at halda tað, men at tað er plausibult og í fína

  Klipp úr Dimmu í dag Vikuskiftisútgávurnar hjá bæði Sosialinum og Dimmalætting hava sum vant persónsøgur á forsíðuni, hin fyrra avísin við eini tíðarrættari samrøðu við tema, sum er uppi í tíðini, meðan Dimma hevur funnið ein mann, sum staðiliga ávarar móti islam. Sum ketta upp úr høvdatrog. Og eg royni at kanna eftir - hví og hvat er hent. Tað sum eftir ein kritiskan gjøgnumlestur ella tveir bjargar ivasomu samrøðuni, og lutvíst kann rættvísgera hana, er hetta brotið, sum er ein diskleymari og verja hjá øllum at siga tað allar býttasta, og so aftaná at kunna siga tað allíkavæl, tí her hevur hin kristni vaska sær hendur og frásagt sær alla ábyrgd, eisini at vera býttur og óvitandi:  ”Tað góða við tí fría og frælsa orðaskiftinum er, at allir tankar og allar meiningar hava javnbjóðis møguleika. Tað er bara við at fáa allar meiningar fram á torg, at sjónarmið og argument verða brýnd og hvest. Og tað er ein fyrimunur, tí bara á tann hátt verður býttleiki og óvitan avdúkað og fellur. Tað

Krossmerkið , kristna ímyndin og fremsta eyðkennið, hevur aldri verið sjónligari í almenna rúminum enn nú. Danska avísin Kristelig Dagblad fekk almannavarpið at byrja tíðindavikuna við eini søgu um ein 58 ára gamlan danskan neyðtøkubrotsmann, sum fangavørðir ikki vistu, hvat teir skuldi gera við, tí hann hevði verið gjøgnum eitt løgfrøðiligt kynsskifti. Harðskapshendingin, hann var kendur sekur í, var farin fram fyri 29 árum síðan. Ikki fyri at tileinkisgera framdan harðskap og undirgrava seinastu bastiónina í rættarsamfelagnum, dómsvaldið sjálvt, men hesa somu viku er miskunarsami minnilutafestivalurin aftur í Havn, har viðurskifti hjá teim veikastu í samfelagnum, transpersónum, eisini verða havd á lofti í filmi, list og happenings. Tí er tað hugvekjandi, at kristiliga tíðindakeldan verður brúkt í almannavarpinum í hesi vikuni, sum enntá eisini er vikan, tá friðarvirðisløn Nobels verður kunngjørd. Tað er fríggjadagin klokkan tíggju, at kunngjørt verður, hvør fær friðar