Birk

Móðurmálsvirðislønin verður aftur í ár handað á føðingardegi V. U. Hammershaimbs, sum er 25. mars. Tá verður Móðurmálsdagurin hildin í Løkshøll í Runavík frá kl 13:00-16:00, har Málráðið, Mentamálaráðið, Nám, Sosialurin og Móðurmálslærarafelagið skipa fyri. Virðislønin er 25.000 kr. Málráðið hevur valt yrkismál sum evni fyri Móðurmálsdagin í ár. Evnið verður lýst í fimm stuttum fyrilestrum. - Við at seta sjóneykuna á yrkismál, vísir Málráðið á týdningin á øllum økjum at hava eitt væl virkandi mál, sum alt árið kann rúma øllum samskifti og øllum tí, sum fólk fáast við í sínum yrki, verður sagt á heimasíðuni hjá Málráðnum. Klokkan 13:00 bjóðar Zakaris Svabo Hansen, formaður í Málráðnum, vælkomin. Síðan setur Rigmor Dam, landstýriskvinna við Mentamálum, Móðurmálsdagin. Eftir at Elinborg Pálsdóttir hevur sungið, fer Jógvan í Lon at røða um yrkismál og almannamál. Honum á baki kemur Elin Henriksen, sum ger roknibøkur fyri Nám, og fer at røða um Yrkismál í støddfrøði. Eftir fyrilest

Hetta er fyrstu ferð eg havi sæð føroyskar stavir á breddanum á eini teldu, sum er á netinum og vísur eina web adressu. "Móðurmál" er hóskiliga orðið. Orsøkin er, at nú verður aftur skipað fyri Móðurmálsdegi, hesuferð í Løkshøll í Runavík á føðingardegi Hammershaimbs, leygardagin 25. mars.

Í trýss ár hevur Útvarpið verið málsligi skansin. Sjálvandi valdast skansar og kanónir, men í trýss ár hevur Útvarpið telgt málið í okkara hondum. Oftast hegnisliga, men í hvussu er organiskt, so sum tíðarandin hevur verið. So kunnu einstaku originalarnir siga seksti og mæla til broytingar frá tí normala so galið teir vilja. Eingin føroyingur, sum eg møti á gøtuni sigur sjeyti fimm, ella at vit nú eru í tjúgu og seytjan. Vit eiga at ganga eina miðleið, sum savnar og skapar eina samanhangskraft í fólkinum, heldur enn altíð at dyrka besserwizzers, serliga teir við einum til høvið nýuppfunnum akademiskum diskursi í teirra króki av veruligheitini. Ikki tí, eftir sum vit onga satirutradisjón hava í Útvarpinum longur, so er alment undirhaldsvirði í tí. At billa fólki inn, at tað sum tey alt lívið hava kallað eitthvørt, yvirhøvur ikki eitir so. Meini so við. Veit ein føroyskur hundur av, at hann eitur hundur?

Eitt tað stuttligasta orðið eg renni meg í til gerandis er savnindi . Annan vegin ber orðið boð um okkurt fjart, sum eingin kennir, og hinvegin um tað júst øvuta, at leggja fram eina greiða ætlan at savna og goyma, so onnur kunnu síggja. Kanska um hundrað ár. Rendi meg aftur í hetta fittliga savnsorð í dag, nú tann parturin av Søvnum Landsins, sum fyrr gekk undir savnandi heitinum Landsbókasavnið, kunngjørdi eina ætlan í tí partinum av Kringvarpinum, sum vit fyrr ótu døgurða afturvið, og tá kallaðu Útvarpið, um at savna føroysku internetsíðurnar. Og jú, sum sæst omanfyri er hann longu skrásettur og verður innheintaður, hesin bloggurin. Landsbókasavnið sigur í hesum sambandi, at heimasíðurnar verða goymdar í dátasavninum Føroyska Netsavnið: -Í løtuni eru 3587 heimasíður í savninum. Vit savna bert almennar síður frá internetinum. Heimasíður við avmarkaðari atgongd umvegis innritan, sum t.d. innannet hjá fyritøkum, eru ikki almennar og verða ikki innheintaðar. Eingin okkara ve

Í dag var veðrið ikki tað besta at koyra millum bygda, ella yvirhøvur at vera úti og tað enn minni í bili við myndatóli. Men hetta er litleysa sýnið í Kaldbaksbotni seinrapartin í dag. Har vesturi sluppu vit inn í landið hjá Atlantsflogið, nú nýggja flogfarið, og hini við, skuldu fáa navn. Í gongini er ein reyð nál sett á øll tey støð, har Atlantsflog hevur verið. Ein reyður bussur heintar okkum, koyrir gjøgnum gyrðingina og til hangardyrnar. Inni í stóra hangarinum er dekkað upp við Merkinum og jólaprýði. Har í flaggskrýddu høllini standa garantarnir hjá Atlantsflogi, Annika Jespersen, sum er kabinuovasti, og systurin, Bergtóra Nielsen. Og so møti eg nevndarformanninum, Niels Mortensen, og stjóranum, Jóhonnu á Bergi, bæði stórsmílandi. Eisini ein fegin William Smith er millum mongu fólkini í hangarinum hjá Atlantsflogi í dag. Hann er tekniskur leiðari. Á pallinum er festligur jólahorntónleikur við Kójak og síðani væl samansettum orkesturi, sum spælir u

Her eru bløð og tilboð, sum postmaðurin hevur borið í mín postkassa síðan beint undan kommunvalinum 8. november. Nú er tíðin, tá floymurin av lýsingabløðum frá handlum og fyritøkum er størstur. Soleiðis skrivaði Málráðið í einum brævi til mentamálaráðharran eftir aldarskiftið, og nevndi óhepnar avleiðingar, so sum at nú fóru fólk at selja og keypa ammeindlegg . - Tað er bláoygt at halda, at fremmand málnýtsla ikki ávirkar málburðin hjá okkum, segði Málráðið og gjørdi vart við, at føroyskt verður í dag nýtt á flestøllum økjum, og tað er eftir drúgt og áhaldandi arbeiði fyri at fremja støðuna hjá føroyskum, at so er. Tá skjeyt Málráðið upp, at øll hesi útlendsku tilboðsbløð hereftir skuldu verða á føroyskum. Hetta søguliga bræv, undirskrivað av formanninum, Jógvani í Lon Jacobsen 24. januar í 2001 , legði lunnar undir lýsingabløð á føroyskum. Hóast eins hørð mótmæli og tá TV Avisen mátti víkja fyri Degi og Viku í 1984, bar tað væl til at siga viðskiftafólki frá um ammeindlæg á egnum m

Sum fáur liva vit av orðum, orðabókum og týðingum at flyta heimin inn í okkara mál, serliga úr hundraðlandinum, Danmark, sum er hundrað ferðir størri og sterkari enn vit. Tað síggja vit í tí veruleika, at orðið danskt  oftari og oftari verður rættað til útlendskt, so tætt er hundraðlandið at okkara smámáli. Tað myndar alt, sum útlendskt er. Samstundis liva vit í einum maskulinum málbrúki. Fáur er fyrsta orðið eg skrivaði omanfyri. Eg kundi eins væl sagt fá . Men eg vil ikki fjala maskulina veruleikin í føroyska málinum. Og so kemur mítt uppskot um fyrsta av ársins føroysku orðum, ið hava myndað tveytúsundogsekstan. Tað er sosialir . Kallkyn í fleirtali og fyrri partur av orðasamansetingini sosialir miðlar . Tað er mítt uppskot um ársins orð - sosialir . Ikki bara tí tað er kallkyn, men tí at orðið sosialir er staðið upp av nýggjum, oftast í mótsettari merking, tá vit tosa um lítið sosialar miðlar, atferð og gerðir, har alt er í einingi heldur enn í felag. Og so er tað eisini tað m

Tá  atlasforlagið Harper Collins fer at prenta heimskort til heimin aftur, verður eingin Persaflógvi at síggja á kortunum. Persia er burtur og tað er ímóti politikkinum hjá forlagnum at kalla eitt hav Persaflógvi. "It is against our policy," eru almennu boðini. Er nakað tungumál, sum í teirra útgávum vil halda fast um gamla heitið, so krevur forlagið at tað verður tilskilað á kortinum, at "The representation of certain boundaries and place names in this atlas may depart from standard Collins Bartholomew policy in order to incorporate local preferences." Harper Collins eigur eisini kortasavnið við frámerkinum Bartholomew. Síðan Flógvakríggið í 1990-1991 hevur Persia verið lagt til viks. Sagt og skrivað hevur verið The Gulf War á enskum, Der Golf Krieg á týskum, Guerra del Golfo á spanskum, Gulfkriget á svenskum, Golfkrigen á donskum og norskum og Flóabardagin á íslendskum. Einki um Persia. Soleiðis broytist heimurin stig fyri stig. Niðanfyri sæst nýggja heitið á F

Ja, hvat skal man siga, tá ítróttarpressan, sum heldur øllum føroyskum tíðindaflutningi uppi, bæði á pappíri og annars, kopierar alt úr Dammark, so vit stava, skriva og siga sum í Nirri? Sum sæst á myndunum, oman og niðan, verður tað í føroysku dagspressuni til Storbritannien, Tyskland, Italien og så videre, óansæð, hvat almennu Førjar geva út. Tað skal loysa seg...

Teldutala Sum tú eldist, lærir tú at virða dygdirnar í gøtudonskum. Tað kom mær til hugs á middegi, tá eg hoyrdi løgmann tala fyri drotningini. Eins og einstakir aðrir politikarar í norðurlendskum høpi í seinastuni, brúkti hann natúrliga framsøguformin gøtudanskt. Havi annars ikki hoyrt gøtudanskt praktiserað í mong ár. Ja, ikki síðan eg var á filmstevnu í Nuuk um aldaskiftið, tá eg ferðaðist saman við íslendska filmsleikstjóranum Hilmari Oddssyni. Um dagin tosaðu vit eitt norðurlendskt blandingsmál, mest sum gøtudanskt, um líkt og ólíkt. Hann við íslendskum orðum og eg við føroyskum orðum sløddum uppií. Seinni, tá vit vóru til almennan døgurða, og aðrir norðurlendingar komu upp í prátið, skifti hann til enskt. Bara enskt. Eg undraðist og spurdi hví. - Beacuse I want to meet you on equal terms, var greiða svarið. - Tosa ikki øll eitt felags mál, íslendskt, føroyskt ella okkurt annað, so vil eg í formellum kjaki bara hitta teg á eini avmilitariseraðari geil, har vit eru á j

Teldutala Eftir triðju sendingina hjá Suna Merkistein um Móðurmálið  eri eg so ovurhonds fegin um tað - móðurmálið - og mani fram allar tær minnismyndir uttan úr heimi, tá fólk hava spurt, hvat tað er fyri mál, vit tosa okkara millum á bensinstøðini ella matstovuni í tí fremmanda. “Gee, it’s the perfect spy language” og “Fantastic, you have to read the story of the Code Talkers”, siga tey. Í báðum førum fór eg at fregnast og síðan at fegnast um spy language og Code Talkers, og at vit yvirhøvur hava eitt mál, sum er okkara egna. Hinvegin, at verið málleysur føroyingur er so óhugsandi, at eg fati ikki tankan um tankan. Men í Hetlandi kenna tey hann. Og onkur hava verið har og hugt niður í avgrundina, har einki føroyskt mál var at finna, eisini í okkara tíð. Fyrst og fremst studentaskúlanæmingarnir Elin Henriksen og Hermann Oskarsson, sum í 70’unum ikki sluppu at tosa føroyskt í Lærdómshoydølum. Demonstrativt setti tilkallaði danski próvdómarin seg at blaða í Berlingaranum, s

Teldutala Alda Joensen, sum starvast í Mentamálaráðnum, tók samrøðumyndina í Nýggjustovu hóskvøldið. Við rót í Námi eru vit fleiri, sum hesa vikuna hava rakt við virkin listafólk í høvuðsstaðnum. Hóskvøldið var Nám við í Móðurmálsdegnum, sum nú er vorðin afturvendandi tiltak. Í ár hevði Málráðið skotið upp, at ung og filmur skuldu verða evnið á Móðurmálsdegnum og skeiðnum, sum byrjar á Háskúlanum í heyst. Hóskvøldið bjóðaði Eirikur Lindenskov innar í hugnaligu Nýggjustovu, har Hammershaimb livdi, og matstovan Ræst nú fer at halda til í Føroya fremsta gastronomiska vakstrarøki. Formaðurin í Málráðnum, Zakaris Svabo Hansen, beyð vælkomin og Rigmor Dam, landstýriskvinna við mentamálum, setti tiltakið. Síðan hugleiddi Pætur M. Dahl um film og arbeiðið hjá Klippfisk, Sissal G. Magnussen og Birita Adela Davidsen sungu, og Hans Pauli Tórgarð spældi gittar. Síðan slapp eg sjálvur at práta við tey bæði Marjuna Syderbø Kjelnæs, rithøvunda, og Sakaris Stórá, filmsleikstjóra, ið samstarva um

Teldutala 25. mars er føðingardagur V.U. Hammershaimbs . Tá hevur móðurmálsdagurin verið hildin. Men í ár var hesin dagur Langi fríggjadagur, og móðurmálsdagurin er tí settur til seinasta dag í mars, hósdagin 31. mars klokkan 19:00. Nám, ið er ein av fyrireikarunum, hevur á undirvísingarportalinum Snar heitt á skúlar í landinum, at leggja sær móðurmálsdagin í geyma. Ikki bara í móðurmálsundirvísingini, men í øllum lærugreinum, so næmingar verða kunnaðir um tey viðurskifti, sum elvdu til, at vit í dag hava eitt væl virkandi mál, sum alt árið kann rúma øllum samskifti. Á undirvísingarportalinum Snar verður í ár gjørt vart við enska ávirkan í móðurmálinum . Sagt verður, at fyrr var vanligt at hefta seg mest við danismur í føroyskum máli. Í dag tykist sum um angulsaksisk ávirkan hevur tikið henda leiklut. Í miðlunum er alt vanligari at hoyra ensk orð og vendingar, serliga tá ið ung hava orðið. Í stuttfilminum Sigarett (2010) hjá Heiðriki á Heygum sigur hann: “Eg eri út

Teldutala Sosialurin er tíðliga út við ársins móðurmálsdegi , sum á hvørjum ári er 25. mars. Tað er føðingardagurin hjá V.U. Hammershaimb, ið legði lunnar undir føroyska skriftmálið. Men í ár er føðingardagurin eisini Langi fríggjadagur. Tí verður móðurmálsdagurin hildin seinni. Men longu nú, ja alt árið í kring, kunnu skúlarnir taka evnið upp. Á undirvísingarsíðunum Snar, hevur seinastu árini verið sagt soleiðis: "Nám heitir í hesum sambandi á skúlar í landinum at leggja sær móðurmálsdagin í geyma, ikki bara í móðurmálsundirvísingini, men í øllum lærugreinum, so næmingar verða kunnaðir um viðurskifti, sum elvdu til, at vit í dag hava eitt væl virkandi mál, sum alt árið kann rúma øllum samskifti." Á aktuellu temasíðuni um móðurmálsdagin, verður ljós varpað á júst tað evnið, sum verður tikið upp í ár - tað angulsaksiska, ella ensk-ismur í dagsins føroyska máli, serliga hjá ungum. Her er undirvísingarsíðan hjá Snar, sum er klár at brúka í øllum skúlum: