Birk

Við støði í handriti hjá Patrik Ehrnst hava leikstjórarnir Rojda Sekersöz og Julia Lindström gjørt seks parta filmsrøðina, Skiftet, um fjúrtan tær fyrstu løgreglukvinnurnar í Svøríki í 1958, sama árið, loyvt varð kvinnum at gerast prestar í svensku kirkjuni. Netflix vísir nú allar seks partarnar, ið eru 40 minuttir hvør. Altjóðað, er hópin av sjónvarpsrøðum, ið nærum síðan sjónvarpið kom til og gjørdist húsaltar í stovuni, lýsa løgreglulívið í gaman og álvara. Nýggjasta røð eg havi varnast fyri tað í mínum optikki avgjørt góða, er BBC røðin frá 2023 og fram, Blue Lights, ið fer fram í Belfast, sum burdi verið vinarbýur hjá øllum føroyskum fólki við áhuga fyri tí skisma, sum gníggjandi tekur seg upp, tá fullveldiskatolikkar og sambandsprotestantar faru upp í hægsta gir og uttan dialog brúka hvønn møguleika at manifestera seg sjálvan við fløggum og súmbolum, hvør í sínum býarparti. Svenska røðin, Skiftet, ið er hin fyrsta søguliga, Netflix hevur gjørt har í landinum, er púra greitt s...

  The Woman in Cabin 10, á norskum Kvinnen i lugar 10, er nýggjur amerikanskur spenningsfilmur á Netflix, sum fer fram umborð á 150 $ millióna luksusjáttini, Savannah, ikki ólík teimum, ið plaga at pløga okkara havøki og vitja okkara havnir. Umframt siglandi bátin sum avmarkað eind og karmur um søguna, eru tveir aðrir týðandi lutir drignir uppá tráð í filmisku Netflixframleiðsluni: Fyrst fleirfalt Oscarvirðislønta stjørnan, Keira Knightley (f.1985), og síðan norska strondin, serliga Hjørundfjorden, í Møre og Romsdal, beint innanfyri Ålesund. Søgan er av whodunit-slagnum, vit kenna frá Agathu Christie (1890-1976), har vit í eini spælifilmslongd, skulu gita okkum til rebus-gátuna, hvør var tann seki, ið framdi drápið - í hesum føri umborð, sum í Death on the Nile (1937) hjá Christie, ið fleiri ferðir er gjørd til film. Hetta seinasta, umborð, er avgerandi í hesum slagi av søgum, tí pallurin hjá teim leikandi er ikki bara avmarkaður, men eisini innilokaður, so tað slepst hvørki ...

Magnus Dam, Kringvarpsstjóri, lovar í inngangsrøðu, at nú verður roynt at fáa føroyska talu á meir enn ein film um árið. Tað er so ambisjónin, sigur Magnus, uttan at lova nakað. Her sæst hann saman við Páll Danielsen og Jonnu Mortensen. At føroyskt slær allar rekordir, sigur Mourits Clementsen, sum rekur Havnar Bio, ið er einasti føroyski biografur. Havnar Klubbi eigur hølini, sum biografurin er í, har Mourits nú vísir svenska teknifilmin, Palla Halaleysa, ið næstan er ein sangleikur, í góðari føroyskari týðing, sum Kringvarpið hevur latið í føroyskan búnað við framúr røddum.  Tað er nakað serligt við at sita í biografi saman við øðrum. Vit síggja sama nýggja film, sum ljóslivandi bleiktarar á løriftinum. Akkurát sum ordiligt og við føroyskari talu. Við síðuna av okkum, mær og Olaf, sita Glóð, sum í filminum er Birgitta, ið eigur summarkettuna, sum gevur filminum navn, og foreldur hennara, Børge og Durita. Beint aftanfyri situr Sanna Bæk Hoydal, sum er Maja, og tá eg spyrji eftir h...

  Vegurin heim - ein danskur filmur um radikalisering Haldi, at danski filmurin "Vejen hjem" er alt ov góður og aktuelt viðkomandi til ikki at brúka í skúlanum, nú hann bæði er virðisløntur og tøkur til undirvísing. Tí deili eg hetta uppskot um at brúka filmin í undirvísingini. ”Vejen hjem” vann í ár áskoðaravirðislønina, Årets Svend á filmsdøgum í Svendborg, sum Foreningen af Danske Filmudlejere hvørt ár skipar fyri. Felagsskapurin umboðar allar filmsútleigarar í Danmark, og ger soleiðis av, hvørjir filmar koma í donsku, føroysku og grønlendsku biografarnar. Tá nýggi danski filmurin varð sýndur í Føroyum, varð undir spyrjandi yvirskriftini Hvussu langur er vegurin heim? sagt soleiðis um hann: Í nýggja danska spenningsfilminum ”Vejen hjem” hevur Nikolaj Lie Kaas (f.1973) høvuðsleiklutinum sum Christian, ið verður tvungin at taka støðu til og svara spurninginum ”Hvussu langt vilt tú fara, at bjarga tí, tú elskar?” Í eini desperatari roynd at finna sonin, Adam, letur Ch...

$elfie. Bara heitið, formatið og senditíðspunktið. Perfekt í øllum trimum førum. Ellivu vælskrivaðir minuttir við góðum tvistum, væl spælt, væl filmað, og ljóðið og tónleikurin er í báðum førum deiliga nýtt í mínum oyrum. Einasta, sum skapar ein farra av ófrættakendari undran er summarsliga brimfjølin, Beach Boys heitið Surf’s Up, einsemi og kavin í hæddunum. Samansetta søgan er sjósett. Hann setur seg sjálvan í karm við Risanum og Heksadámuni, sum hann sigur. Telefonin er amboðið, hjartastartarin og myndabókin, sum alt fer í gjøgnum, eisini eitt prát við bankarágevan, har Pauli eydnast at tala alt upp í lag, og manipulativt skiftir leiklut til ein pressaðan influensara, sum kann fara frá zero til hundrað, og tí sleppur at taka maktina í prátinum. Í næsta telefonpráti í sama regnmerkta bili, søkir hann arbeiði, og fær tilboð um at selja snús í eini føroyskari roykimentan. At bjarga lívum. At fáa snús undir vørrina hjá teim ungu, snús í brús og snús eftir sex. Og so er tað spælið Pade...

Í kvøld bjóðaði Pætur Hjalmar Evensson mær oman í Blábar at síggja heimildarfilmin Róin - spælimaðurin við heimsins enda , hin fyrsta hann hevur gjørt. 58 minuttir við einum in your face portretti av sangaranum Róin Siggertsson úr Vestmanna, bygdin, sum stundum í filminum verður kallað Westworld, og hvast, men góðlynt sum flugan á vegginum, lýsir 19 ára gamla spælidrongin, sum fer heiman og til Danmarkar, og byrjar at nærkast heimlandinum og bygdini aftur sum vaksin, nú hann er 46. Ein filmur um útlongsul og flyting, sum neyvan er tilætlaða, konsis og avtalaða, kanska eins nógv ein flýggjan, til okkurt, sum í løtuni fatast størri og betri, uttan at verða tað á einum tilvitaðum og realistiskum pláni, hugsi eg. Men eisini treytaleyst at ofra seg fyri listina, at vilja hana, tónleikalistina, har sum møguleikarnir í løtuni tykjast bestir, og fara frá tí, ið fatast sum trongt og avmarkandi. Ein innistongdur útlongsul, er fatanin eg siti eftir við. Upprunaliga hevði Róin fingið læruplá...

Nú summar er, og vit aftur seta oljuna á breddan og halda fram at starva við oligarkar, hevur tíðarritið Rolling Stone gjørt ein lista við hundrað teim bestu filmum í ein og tjúgindu øld. Suðurkoreanska stættasøgan, "Parasite" (Bong Joon-ho 2019), ið New York Times í somu ørindum fyrr í summar fekk at verða hina bestu, er í hesum føri nummar fýra. Fremstur og bestur, ið ruddar alt av vegnum, er náðileysa amerikanska oljusøgan um nýríka Plainview og tvíburðarnar Sunday, Paul og Eli, hin seinni við kirkjuni, hann selur oljufikseraða nýlinginum - "There will be blood" (Paul Thomas Anderson 2007). Ein filmur beint eftir mínum hjarta. Ummælarin, Alex A. Dowd, sum er úr Chicago, og limur í National Society of Film Critics í USA, eigur lýsingina av aldarinnar filmi, sambært redaktiónini á Rolling Stone. Endasetningurin í ummælinum, ið er sum skaptur til eina pallseting av vinstravonginum í Føroyum, ljóðar: "What could be more relevant to the 21st century than a ...

Eitt ummæli av donsku Netflixrøðini 'Reservatet': Leiti eg í orðabókini eftir reservat er svarið friðland, og víst verður til friðað øki, so sum Indian reservation. Hjá okkum, sum kunnu finna uppá at fara í inntonkta oppositión, tá norðurlendskir grannar á friðar- og mennnandi mentafundum kalla okkum og hini bæði minnimentu londini "de selvstyrende områder", at vit fáa tað at klinga av heilt serligum trælastáli, nakað sum botnurin í karibisku stáltrummunum, tá norðbúgvin, sum jú kristnaði okkum, gevur okkum hetta spjaldramerki, sum í friðlandinum er sjálvlýsandi, ikki minst í myrkri. Reservat. Ella ”de tre självstyrande områdena Grönland, Färöarna och Åland”, sum almenna norðurlendska samstarvið sigur og skrivar í skjølum. Ikki lond, men umráði, territorium, innhegnað gerði, sum í reservat. Annan vegin kunnu vit seta okkum afturá í heimligu velurstovuni, og takka okkara góðu grannum fyri, at verða so væl viðfarin, at vit ikki hava mist mál og mentan til ensk...

 - Tað er ikki heilt gingið upp fyri mær ordiliga, sigur Sakaris Stórá um filmin ”Seinasta paradís á jørð", sum umframt í Havnar Bio gongur í 58 donskum biografum, og fær bestu ummæli, úr fýra og heilt upp í seks stjørnur, sum er fult stigatal, í allar filmspressuni. Politiken, sum gevur fimm av seks hjørtum, skrivar: "Tað er djúpt imponerandi at síggja ein film úr einum landi, sum treyðugt kann sigast at hava eina veruliga filmsvinnu, vera líka gjølla hugsaðan, skrivaðan og framleiddan, sum var hann gjørdur í einum fult professionellum og royndum filmslandið." Alt for Damerne, sum umboðar nógv tann størsta partin av biografgangarum, minst ein tríkvart, gevur somuleiðis fimm av seks stjørnum, og kallar hann eina "atlantshavsperlu". Sama karakter gevur Avisen Danmark og lýsir filmin sum "fabelaktigan", meðan Cinema Online gevur fult stigatal, seks av seks stjørnum. Høgrumegin hetta ummælið, sum er sett ovast á sitatplakatini, er mítt egna, sum eisi...

Yvirskriftina og veggjamyndina eigur Jón Hammer, CEO og framleiðari í Outlierprojects í Havn. Neyvan ivast nakar í, at hann sipar til nýggja filmin hjá Sakaris Stórá, "Seinasta paradís á jørð", sum nú gongur fyri fullum húsum í Danmark. Eingin filmur, við rót í Føroyum, hevur verið so útbreiddur í Danmark, sum hesin. - Tað man vera eindømi, at ein føroyskur spælifilmur hevur fingið so nógv ummæli uttanlands, sum "Seinasta paradís á jørð" hevur fingið seinastu dagarnar, og at tey hava verið somikið góð, sigur Jón í tíðindaskrivi. Skoðsmálini eru millum 4 og 6 stjørnur, og jaligu viðmælini eru nógv um dagarnar, nú filmurin er á løriftinum í 58 donskum biografum, umframt Havnar Bio í Føroyum, sigur Jón og siterar: Politiken skrivar: "Tað er djúpt imponerandi at síggja ein film úr einum landi, sum treyðugt kann sigast at hava eina veruliga filmsvinnu, vera líka gjølla hugsaðan, skrivaðan og framleiddan, sum var hann gjørdur í einum fult professionellum og roynd...

Tað er kenslan eg siti við, eftir at hava sæð nýggjasta heimildarfilm í Kringvarpinum Suðuroyartunnilin og skuggatølini . Samstundis er filmurin ein sjáldsama væl fangað studia í manipulation, tá vit síggja hvussu nógvir menn og bert hendinga kvinna, eru við í hesi søguliga stóru ætlan, sum vit øll skulu bindast niður við, uttan at nakað innlit fæst í privata felagið, sum fær uppgávuna. Virðislønarverdi moment-of-zen-sekund-parturin er, tá suðuroyartingmenn og ein kvinna, eisini úr Suðuroy, skriva undir hesa ætlanina. Í fullum dagsljósi og uttan at nakar heldur teim byrsumunnan fyri tinningin. Eftir duell millum ein landstýrismann, eisini úr Suðuroy, og løgmann, fáa vit skorið út í papp, at løgmaður hevur tunnilin og allar hinar eisini. Ein gjøgnumarbeidd sjónvarpssending úr Kringvarpinum, sum bit er í. Marjun er gjøgnumførd og fyrireika, og kann longu eftir fáum minuttum fanga løgmann í eini undanførslu. Smyrlarnir síggjast í einum stuttum yvirliti. Tjóðpallur, sum ongantí...

Í stutta treylaranum , sum er ein brellbiti at fáa fólk at varnast og hyggja at heimildarfilminum um Bakkafrost, spyr Óluva Zachariasen, sum er vælupplagdur vertur í trípartarøðini Bakka, hví tað er so gott at verða børsskrásettur. Tá er tað, at stjórin, Regin Jacobsen, dregur eitt sindur uppá tað, ivast, ger seg kláran og sigur opin: “Skal eg svara uppa tað?”  Og so byrjar filmurin, fyri meg í Løkshøll, har fult er av fólki, og filmurin kann falda seg út í sínum rætta elementi við góðum ljósi, ljóði, fotografering - og endaligari klipping, sum nú verður løgd fyri dagin burturúr 70 tímum av filmi í tvey ár. Fyrst er inngangur, sum starvsfólkaleiðarin, Heini Kristiansen tekur sær av í samrøðu við fíggjarstjóran Høgna Dahl Jakobsen. Seinni fær Heini eisini forstjóran, Regin, at greiða frá og taka móti spurningum. Serliga gott er ljóðið í filminum, tá pakkarnir frá Bakkafrost verða stakkaðir, klárir at senda út í verð. Júst tað ljóðið, sum í roynd og verðu bara er eitt "tjums...