Skip to main content

Posts

Showing posts with the label sjónleikur

Absurdi gerandisdagurin

Á Tjóðpallinum spæla tey Nobelvirðislønta Harold Pinter, sum í seksti- og sjeytiárunum skrivaði lýtaleysu handritini til filmarnar hjá Joseph Losey, The Servant og The Go-Between . Men Føðingardagsveitslan , The Birthday Party (1958), er kendasti sjónleikurin. Hans Tórgarð, sum sjálvur hevur ein týðandi leiklut, hevur týtt til føroyskt. Lýtaleyst og livandi talumál, við sansi fyri íbygda tónleikinum í skipaðum máli, ikki minst tá setningar krossast millum fólk. Tað eru fleiri brilljantir setningar og samrøður, sum í niðurbrotnum formi lyfta fram orðaspælið, tikið úr gerandissetningum við køksborðið í gistingarhúsinum hjá Kristinu, sum er hin uppofrandi Meg, ið heldur øllum saman. Og sama spísiborð verður vígvøllur, tá Hans sum jødin Goldberg ilskast inn á Hjálmar, sum er Stanley, ið alt snýr seg um, tá hesin seinni ikki vil akta og teir gerast harðmæltir. Tá flytir retoriska maktin seg yvir borðið, frá Goldberg og etir seg inn á svinnandi maktrúmið hjá Stanley, ið nú tødnar og missir

Kroppurin er síðsta bastiónin

Cristian Ceresoli, italski rithøvundurin, og Durita Dahl Andreassen, sum er einsamalli leikarin í spillnaka leiklutinum La Merda , Lorturin, eftir leiklok í Norðurlandahúsinum í kvøld. Ein sterkur og óunnuliga konfronterandi leikur, sum er í so nógvum løgum, at tú mást resonnera teg í gjøgnum tey teir komandi dagarnar. Ætlaði at brúka yvirskriftina, Nakin til sláturs í Norðurlandahúsinum , men nú fjøllini verða gingin hongur ein sjávinistiskur dissonansur uppi við orðingini, sum eg slettis ikki brýggi meg um. Tað hevði eisini verið alt ov nær tí fasistiska grundtanka, sum eg giti, leikurin er uppstaðin úr í Italia. Og heldur enn liggjandi slátur undir mannahond, meðan blóðið rennur burtur í kjallaranum, er hetta heilt ítøkiliga ein upphevjað kvinnustøða, púra av egnum ávum, og samstundis ein óunnulig voyeristisk registrering fyri eygunum hjá einum manni av fysiska kvinnukroppinum, sum hon sjálv, kvinnan, er komin sær í, og júst tað, at hon setir seg upp á høga stólin - við mikrofon og

Tá stripparahælir skapa samhaldsfesti

Høghælaðu stilvarnir hava í mínum optikki høvuðsleiklutin í rúmligu dansiframførsluni ”Jörð” í Skálanum í Norðurlandahúsinum. Eftir skeltið, sum deilir okkum sundur í føroyskan barnadans uppi í Klingruni til høgru, og so oman til vinstru í Skálan, har frumframførsla er í norðurlendska ungdómsprojektinum Gátt . Finska Tiia Kasurinen stendur hugtølandi og bjóðar okkum inn at sita, sum var hon ein uppspunnin norna, akkurát skolað upp á land, klár at eta afturvið ljóðinum av havi sum hin feskasta ostra undan eini luksusmáltíð, skúmfødd og havborin.  Allir sansir eru mettaðir og tú skerpir teir í myrkrinum, nú slætta gólvið er bygt upp, so útsiktin er niður á gólvið, ið er sjónligur pallur, sum øll síggja úr bleytaru gomlu stólunum. Gott rúmligt inntriv, har hugsað er um áskoðaran, sum nú fær høvið at uppliva eitt helli við dryppsteinsholum og gjøgnumskygdum bakteppi.  Kvinnur bjóða tær innum. Mjúkt og varisligt, stig fyri stig, men eisini tiltakandi í upplivingini, sum hon kemur til tín í

Pallmentan hevur tað ikki gott

Hagstovan hevur rullað seg út við tølum, sum eru sigandi sjónlig og nú eisini løtt at lesa við góðum grafikki. Velja vit tann partin av pallmentan, sum er sjónleikir og biografar, síggja vit hvussu gongdin hevur verið síðan aldarskiftið, tá umræður leikir og vitjandi til sjónleikir, umframt filmsýningar í biografum. Frá 1998 til og við í fjør, hava bestu árini til sjónleik verið 2009 við 31 áhugaleikum, meðan besta árið til yrkisleik var 2019, tá ellivu yrkisleikir vórðu settir á pall kring landið. Lakasta árið til áhugaleik var fyrrárið, tá bara tríggir leikir vórðu. Árið undan vórðu eins fáir yrkisleikir, tríggir, settir á pall. Sama lágpunkt rakti yrkisleikur í 2005 og 1998. Mátið fyri at føroyskur yrkisleikur anir, men ikki doyr út, er eftir hesum at døma trý leikverk um árið.  Hyggja vit í sama tíðarskeið eftir vitjanartølunum sæst, at tá einki er at hyggja eftir kemur eingin. Hinvegin er tað ikki vist, at tá flestu leikir eru at síggja, aktiverar tað flestu áskoðarar. Hóast ein á

Lykkenborg

Hetta er stripped down pallurin, ið møtir tær, tá tú kemur inn í Høllina í Norðurlandahúsinum. Klavertónleikur, hamrandi og tó spinkult hangandi, forstemt stillaður, millum heims og heljar, sum vart tú í dekadenta Berlin fyri kríggið, saman við Kurt Weil og Bertolt Brecht, har alt kann henda, alt eftir hvat tey møttu í ófrættatíðum droyma um, ella eru bangin fyri. Men tað er Dánjal á Neystabø, sum situr í sterka ljósinum, ið kastar markantar skuggar upp á stóra føroyska løriftið, og við Gebrauchmusik teleporterar okkum inn í eina mytu, sum hóast føroysk, í mínum huga hevur Berlin sum umhvarv. Við lokalrealistisku søguni um Lykken, tað er Poul Jóhannus Poulsen (1925-1971), sum í eitt tjúgu ára skeið, fram til hann doyði, bygdi Lykkenborg í Miðvági, sum botni, hevur Det Ferösche Compagnie gjørt eina kraftfylta mytu við altjóða broddi um føroyska serlingin.  Eg sá leikin í Høllini í Norðurlandahúsinum í morgun klokkan tíggju saman við starvsfeløgum og næmingum úr Vágum.  Ein sterk løta,

Við senukantin í Gentukamarinum

Í kvøld møtti eg Marjun Syderbø Kjelnæs við senukantin til Gentukamarið, og fór at grunda yvir týdningin av mentanarjournalistikki. Eins og vit í føroysku pressuni hava evarska lítið av rannsakandi tíðindavirksemi, hava vit enn minni av mentanarligum tíðindavirksemi.  Í dag var eitt undantak. Trygvi Danielsen skrivaði í morgun eitt ummæli fyri Dimmu á Facebook av sjónleikinum Gentukamarið, sum seinastu ferð kundi síggjast á Tjóðpallinum í kvøld. Fór beint at keypa bilett á netinum.  Fái pláss á B12, sum er ein góður vitaminsessur. So inspirerandi er tað, at lesa eitt ummæli, ið byggir á góða fakliga grund, og vendir sær beint til forvitna lesaran seinasta dag, leikurin sæst. Brúksnyttan er í topp. Hurrá fyri framúr mentanarjournalistikki úr gerandisdegnum í Havn.  Innkomin, møti eg upphavskvinnuni, Marjun, sum eg av og á havi møtt síðan hon við stuttsøguni Kópakona vann skrivikappingina, sum Listastevna Føroya skipaði fyri um aldarskiftið. Minnist, at øll lurtaðu og hildu seg hava veri

Uppskot til Tjóðpallin

Laia er katalanskur sjónvarpsfilmur frá 2016, sum eg sá á Netflix í gjár. Leikstjóri er Lluís Danés. Ein spanskur biograffilmur varð gjørdur úr somu søgu í 1972.  Tey, sum í hesum døgum ferðast til Barcelona, og hava áhuga fyri filmi og bókmentum sum sólarbót, hava ivaleyst varnast katalonska rithøvundan Salvador Espiru, sum doyði 71 ára gamal í 1985. Ferðast tey ikki, so kunnu tey kortini í friði og náðum seta seg heima við sjónvarpið og lata seg flyta í rúm og stað - ferðast, sum vit kalla tað transformeringina - ið tekur teg við út í heim. Í somáta er biografur og sjónvarp fremsti kappingarneyti hjá ferðafólkavinnuni. So jú, kanska skal filmsvinnan hava part í øllum teim ferðaavgjøldum á lørifti, skíggja og haga, sum politikarar og aðrir bøndir við jøvnum millumbilum billa okkum inn, so vit ikki gloyma teir og ta føroyska bóndamentan, ið var undan Feðgum á ferð . Well, við Mirandu Gas í høvuðsleiklutinum eru vit í filminum Laia í einum mytologiskum, í løtum monokromum, umhvørvi, í

Nertingarangist - nei tú!

Danska orðið berøringsangst er so trupult, at eg finni onga brúkiliga týðing í orðabókini. Røringsangist er uppskotið. Havi aldri hoyrt tað fyrr. Eg fari at finna uppá orðið nertingarangist, ið hevur ein musikalitet sum etingarólag. Og tað hevur einki við korona at gera, nertingarangist. Men nú alt hevur verið á gosið av fótbólti, og vit taptu sum væntað, so fór eg at leita í allari miðlasøguni, um tað nakrantíð var komið fyri, at satira er gjørd um ein liðleiðara og venjara, sum fyri fótbóltsjournalistum burturforklárar, at teir taptu, og út í æsir greinar, hvussu nógv var ímóti teimum, og at júst tað at enda mátti elva til, sorry, at teir taptu. Tað er ongantíð komið fyri. Fótbóltur er heilagur og vit eru enn ikki komin hartil, at vit tora at gera satiru um fótbólt, hóast tað skuldi verið til høgra fótbóltsbeinið, nú vit hava útvarpssendingina Ónsvakt við framúr dagssatiru. Kanska kemur tað einaferð. Satira um fótbólt.  Alt hevur sína tíð. Eisini Kjølbro, Mikines og Victor. Ein av ok