Birk

Átta fóru í flogvanlukkuni í Mykinesi. Føroya størstu katastrofu í okkara útvarpstíð. Í Hesti fóru ellivu mans í bátsvanlukku eftir einum degi í 1919. Tá vóru 25 hús í lítlu bygdini. Samtíðarmiðilin, Dimmalætting, sigur, at fýrs fólk búðu í Hesti hetta árið. Í dag búgva seytjan. Aðrar báts- og skipsvanlukkur eru, sum gjøgnum tíðirnar hava merkt bygdasamfeløg og elvt til tignarligar minnisvarðar og -talvur. Var tað útvarpsuppslestur av tí vanliga slagnum ein sunnudag seinrapart um hetjumerktar lagnusøgur av teim sjey høvunum, so rak hann helst framvið, lesturin á tíðarinnar havi, meðan eg ypti øksl um aftur eina søgu av slagnum, sum menn meitla í stein, tí søgusýnið er mannligt, úr mannligum keldum, har menn vóru í vanda, og lisið upp av monnum í mandigum útvarpi. Annarleiðis er í hesum føri. Her er søgusýnið kvinnuligt og sett í karm av the female gaze , sum tey siga í filmiskum ástøði. At kvinnur eiga søguna. Stillisliga taka hana við einum greiðum og sannførandi uppleggi, sum a...

Fyri fullsettum hølum bjóðaði nýggi stjórin á Tjóðpallinum, 38 ára gamli norski Harald Thompson Rosenstrøm, vælkomin til ætlanir og leikskrá í heyst og nakað fram. Millum tey mongu møttu var eisini Jenny Petersen, sum í 20 ár stjórnaði Tjóðpallinum. Tann óunniliga deyðvektin, sum hevur tyngt Tjóðapallin er, at alt síðan 2012 hava landstýrismenn og borgarstjórar við stuðlandi arbeiðsbólki kunngjørt ein komandi tjóðpall, uttan at staðseting, innihald ella fígging er fylgd við. Í dag er hesin innantómi symbolikkur blivin ein ókeypis indikator fyri, hvat komandi og farandi politikarar óforpliktandi siga, hvussu kær mentan og list er fyri teimum. Hetta er størsta katastrofa í nýggjum føroyskum mentapolitikki, tí ætlanin um tjóðpallin er funnin fressur hjá meiningsleysum politikarum. Vit hava sum aldri áður tørv á at fáa politikarar – hin fyrsta í Føroya søgu – at gera mentan og list til eitt skjaldramerki, sum viðkomandi við floksapparatinum treytaleyst í rygginum gongur inn fyri og vil byg...

Tá eg hevði havt mína fyrstu útvarpssending, hon var um hvítan bretskan blues, kom ein prædikumaður í ljósum klædningi inn á skrivstovuna á Bryggjubakka, legði beinin á kross, lat skógvin á nærmasta beini danda eina løtu, so eg sá at hosurnar vóru stríputar, og spurdi: ”Birgir, hvussu hevur tú tað við Gud?”  Løtan stóð still og eg trúði henni ikki rættuliga, støðuni, og avnoktaði tí púrasta at hoyra spurningin, og skrivaði enn eitt kartotekskort um Tuba’ina Tobby og eitt afturat við upptøkum, sum Janus Mohr hevði gjørt inni á Skálfjørðinum við Símuni Nónklett.  Borðið skalv hvørja ferð eg skifti linju á stóru skrivimaskinuni hjá Niels Juel, sum eg hevði arvað niður í diskotekið, tey róptu, har studio tvey eisini var millum allar pláturnar.  Haldi at tøgnin var so drúgv, at prædikumaðurin svaraði mest sum sjálvur og hjálpti mær at fylla út tað tómrúm, sum Hans Jákup hevði lært meg uppi í Hoydølum, at grikkar vóru so herviligir at gera, tá teir vórðu bangnir fyri tí tóma, ...

Fyrrapartin av sjeytiárunum vitjaði eg systkinabørn í Notodden í Noregi. Tá fóru vit í biograf í Drammen og sóu Cisco Pike við ultrakula Kris Kristofferson. Men best minnist eg lýsingina ”Olje i Nordsjøen, et eventyr fra vor egen virkelighet”. Eitt ævintýr úr okkara egna veruleika. Tað, sá eg á Tjóðpallinum í kvøld, har Sonurin hjá Jon Fosse varð framførdur. Byrjanin er við kalligum gittargrumsi hjá Benjamini, meðan gráa stovan hjá gráu hjúnunum kemur fram á intima pallinum.  "Hann hevur onga framtíð," sigur pápin. Men so kemur hann við bussinum, sonurin, sum tey ikki hava hoyrt frá í útvið eitt hálvt ár. Svartklæddur við høkuskeggi, pink turriklæði og hestahala, sum Fosse. Grannin, ið er komin við sama bussi, men hevur brúnt turriklæði, hevur eisini skegg og hestahala, sum Fosse. Hesin seinni dualisturin, grannin, tekur klárt erotiskt niður eftir stólarygginum í stovuni, tá hann kemur inn, og leggur eisini hondina dvalandi niður á ryggin á pápanum. ”Hann hevur ikki sagt na...

Móðir Lorenza á fjórðu hædd í tíðarleysa ungdómsleiknum um Romeo og Juliu úr húskjunum Montague og Capulet í sóttarrakta býnum Verona, ið er settur upp sum panoptikon á Glasi. Marita S. Dalsgaard er fransiskanaranunnan. Foto: Erla Rajani Ziskasen. Trý ár hevur hevur tað tikið at fáa verkætlanina um Romeo og Juliu at búnast, sigur Gunnvá Zachariasen, sum hevur boðið mær til frumframførslu á Glasi í kvøld. Nú er klárt, og eg lesi komprimeraða stutttekstin, the caption, í lýsingini av kendasta leiki í verðini: - Tvey ung og forelskaði hvør sínumegin eitt drápiligt arvastríð kempa fyri teirra kærleika í einum sjúkum heimi á tremur við haturi.  Soleiðis sigur Facebooksíðan , ið hevur allar upplýsingar um Romeo og Juliu á Glasi.   Tað er leygarkvøld úti í Marknagili, har eg seinastu dagarnar havi varnast, hvussu sjáldsama hvassur vindurin kann verða. Nú er vátaslettingur og myrkt, og eg eri komin inn um snurrandi svingdyrnar, ið eru betri enn tær í Musikkskúlanum. Havi sett bil...

Hóast Dario Fo segði, at í einum landi við ongum tjóðleikhúsið, har stendur deyðin í durinum, so er nú greitt, at vit skulu einki tjóðleikhús hava.  Eitt sindur jánkasligt, fyri at siga tað milt, var hetta enn einaferð staðfest og sementerað í morgunsendingini hjá Útvarpinum, Vikan.  Eitt sjónarmið var, at tjóðleikhúsið skuldi partú ikki vera í Havn, og eitt annað sjónarmið, sum er tað sterkasta í Havn, er, at har skulu vit hava parkeringspláss, í hvussu er á teim støðum, vit higartil hava hoyrt, at borgarstjórin í Havn hevur peikað á.  Har skulu bilar standa meðan vit arbeiða og eru til handils, og innan vit fara heim at upptaka enn eitt, ella kanska tvey, parkeringspláss í tí túninum. Bilar fram um alt. Hetta er sjónarmiðið í Havn. Bilar skulu eiga útsiktina av Skálatrøð, sum eg enn haldi vera heimsins bestu. Og bilar fáa almennan stuðul, so vit keypa fleiri av teimum. Til ber eisini at ganga og at hugsa býarplanlegging út frá øðrum enn kinesiskum elbilum og teirra forb...

Á Tjóðpallinum spæla tey Nobelvirðislønta Harold Pinter, sum í seksti- og sjeytiárunum skrivaði lýtaleysu handritini til filmarnar hjá Joseph Losey, The Servant og The Go-Between . Men Føðingardagsveitslan , The Birthday Party (1958), er kendasti sjónleikurin. Hans Tórgarð, sum sjálvur hevur ein týðandi leiklut, hevur týtt til føroyskt. Lýtaleyst og livandi talumál, við sansi fyri íbygda tónleikinum í skipaðum máli, ikki minst tá setningar krossast millum fólk. Tað eru fleiri brilljantir setningar og samrøður, sum í niðurbrotnum formi lyfta fram orðaspælið, tikið úr gerandissetningum við køksborðið í gistingarhúsinum hjá Kristinu, sum er hin uppofrandi Meg, ið heldur øllum saman. Og sama spísiborð verður vígvøllur, tá Hans sum jødin Goldberg ilskast inn á Hjálmar, sum er Stanley, ið alt snýr seg um, tá hesin seinni ikki vil akta og teir gerast harðmæltir. Tá flytir retoriska maktin seg yvir borðið, frá Goldberg og etir seg inn á svinnandi maktrúmið hjá Stanley, ið nú tødnar og missir ...