Birk

Magnus Dam, Kringvarpsstjóri, lovar í inngangsrøðu, at nú verður roynt at fáa føroyska talu á meir enn ein film um árið. Tað er so ambisjónin, sigur Magnus, uttan at lova nakað. Her sæst hann saman við Páll Danielsen og Jonnu Mortensen. At føroyskt slær allar rekordir, sigur Mourits Clementsen, sum rekur Havnar Bio, ið er einasti føroyski biografur. Havnar Klubbi eigur hølini, sum biografurin er í, har Mourits nú vísir svenska teknifilmin, Palla Halaleysa, ið næstan er ein sangleikur, í góðari føroyskari týðing, sum Kringvarpið hevur latið í føroyskan búnað við framúr røddum.  Tað er nakað serligt við at sita í biografi saman við øðrum. Vit síggja sama nýggja film, sum ljóslivandi bleiktarar á løriftinum. Akkurát sum ordiligt og við føroyskari talu. Við síðuna av okkum, mær og Olaf, sita Glóð, sum í filminum er Birgitta, ið eigur summarkettuna, sum gevur filminum navn, og foreldur hennara, Børge og Durita. Beint aftanfyri situr Sanna Bæk Hoydal, sum er Maja, og tá eg spyrji eftir h...

Tað eru pallar í Havn, sum ongan góðan eiga, hóast tey evarska fáu, ið næst eru at virkseminum, hjúkla um og kýta seg til tað ýtarsta, at standa saman um viðkomandi pall. Summi meira enn einastaðni. Men tað er ikki nóg mikið. Havnin skal vera ein mentabýur eins og í teim metropolum á evropeiska meginlandinum, vit kunnu og vilja bera okkum saman við. Men politikarar fata ikki henda veruleika og hava aldri gjørt tað, hvussu nógv skriviborðsálit og tankaspøl við orðum, teir og tær leggja í skuffurnar við 99 pappírum í hvørjari skuffu, í besta føri at brúka til skáltalur, og tá ítróttarhetjur koma heim. Nú burdi verið payback time. Tann stundin, at mentanin ger krav uppá sítt. Kanska eigur heystið at byrja við tí, payback time. Hvørt heyst. Tað havi eg hug at siga nakað um, nú hann heystar og eg enn ikki síggi nakran mentapolitikara gera annað enn hyggja eftir skýggjunum, sum Prædikarin ávarar ímóti, nú tað er ”tann tíðin, tá ið teir, sum sita um húsið, skelva, og maktarmenninir verða krop...

  Agurk er góð og kann brúkast til mangt og hvat í grøna føroyska húsarhaldinum. Men á hásumri leggur agurkin navn til lægsta felagsnevnaran í fjølmiðlaheiminum, árstíðina, sum eisini er spekulativ sniðsmoga og kettulemmur at sleppa ivasomum ætlanum, sum teim fyrstu lutaíbúðunum, út á heiladeyða summarmarknaðin, ta linligu hvannatíðina, millum søkurnar. Men hetta er eisini tíðin at sleppa bumbum, sum bresta, bumm, uttan at nakar varnast. Semja er um, at summartíðin er ikki hin besta til tíðindi. Løgtingið er í summarfrí, og flestu starvsfólk, ið taka avgerðir, fara í feriu. Skúlarnir standa tómir, loftmiðlarnir taka sendingar av skránni, og heiðurskrýndu grindina, sum ókeypis kom frá Várharra, lata vit sleppa í Vestmannasundi. Váðin er eingin. Hjá teim journalistum, ið eru til arbeiðis um summarið, eru fá at spyrja og enn færri, ið tíma at lesa, lurta og hyggja, til dømis um festivalar, sum heldur vilja selja øl inni, nú veðrið er so ringt úti. Giti, at onkur summarjournalistur...

  Hevur tú fingist við útvarpsarbeiði, og gjørt sendingar til tann miðilin, so slepst ikki undan, at tú hevur eina meining um Grand Prix kappingina, sum vit fyrr søgdu.  Veruliga navnið er Eurovision Song Contest, størsta sangkapping í heiminum við fleiri en 160 milliónum hyggjarum og kanska nærri 200 milliónum í ár, verður sagt.  Bygt verður á eina úrvalskipan við einum vinnarasangi úr hvørjum limalandi í European Broadcasting Union, sum Føroyar ikki eru limur í, men sum kortini var beinleiðis orsøk til, at ólógliga sjónvarpsvirksemið hjá antennufeløgunum kring oyggjarnar, "generally known as piracy", sum EBU stjórin í Geneve tá segði, kravdist verða legaliserað.  Hetta elvdi lukkutíð til alment reguleraða Sjónvarp Føroya. Hendi tað ikki, hevði Føroya Landsstýri heilt vist verið fyri rættarsókn av EBU. Tað hevði verið annað skil. Kappingin er eitt ár eldri enn Útvarpið, javnaldurin, og fyrsti sangur, mær dámdi í kvøld, var hann úr Luksemborg, La Poupée Monte le So...

Í Blaðnum Vikuskifti í dag hevur blaðstjórin, Ingi Samuelsen, eina góða oddagrein um Suðuroyartunnilin. Fyrst er at siga, at oddagrein sum tekstur er í dag ein serstakliga rár grein, sum er løgið, tí atgongd er til so ómetaliga nógvar pallar, har tú kanst geva út tekstir. Men gamla heiðurskrýnda tekstin, oddagrein, hava fá hug til at seta á prent, talgilt ella ikki. Í einum broti í oddagreinini í dag leggur blaðstjórin eitt framtíðarsikti, hvussu okkara eftirkomarar fara at háða, ja háða, okkum fyri ta avgerð, vit eru um at taka, undir leiðslu av løgmanni, sum samstundis hevur stavnsbundið miðlafólk í Kringvarpinum at vera limir í Starvsfelagnum, og eitt heilt fakfelag av miðlafólki tí hevur stevnt. Eitt tað mest undarliga, eg havi upplivað í mínum skrivandi lívi.  Brotið í Blaðnum Vikuskifti, sum eg vil lyfta fram, tí tað er so beinrakið, er hetta: ”Løgmaður hevur, saman við tunnilsfelagnum og stjóra tess, argumenterað áhaldandi fyri eini loysn, sum so at siga ongin er glaður fyr...

Haldi ikki eg havi hoyrt ein so konkretan spurning frá tíðindavertinum í kvøld verið svaraðan við so óforpliktandi uttanumtosi, ið mest var um súkling og grannar og hearsay, túnatos, sum orðabókin sigur um roks. Tvey landstýrisfólk og ein vertur, sum gjørdi sítt besta, henda síðsta. Eitt av næstan øllum innsløgunum um heilsustøðuna í Føroyum, har eitt uppskot, í onkrum føri tað fakliga besta tilmælið, var at senda børn av landinum, tí so fingu tey eitt betri lív. Aftaná. Skilafólk øll somul, men eg veit ikki um eg skal gráta ella grína, av at hoyra tvey landstýrisfólk, púra laiv í studio, yppa øksl, sum dagsins poppsangur sigur, yppa yppa, sum einaferð var fólksliga uttanduramotivið niðri í Vágsbotni. Í ramasta álvara at møtast til at yppa øksl, og gera tað í felag sum eina andsøgn til ráðandi líkasæluna. Yppandi tankin hevur fylgt mær síðan, eg sá Arna yppa øksl, og nú varð hann aftur loystur upp at blása, yppandi tankin. Í meðan heimleysa studioprátið fer upp og niður eftir stólpum, ...

  Í vikuni hevur nýggjur public service sáttmáli fyri Kringvarpið verið fyri í Tinginum. Hin triði í søguni. Er tað nakað, sum kann øsa tingfólk upp, so er tað Kringvarpið.  Eini tingmaðurin, hann hevur ta útbúgving, ið flestu meta sum heimsins bestu, sigur fyrst, at vit hava ikki eitt, men trý útvørp, og í seinnu tingmannaútbering verður útvarpstalið til fimm føroysk útvørp, tí vit hava fimm útvørp og ikki bara eitt, vil hann vera við. Er tað nakað, sum tingmenn og ódefinerað kjakfólk í skýmaskotum kunnu fáa um skrúvuna, so er tað Kringvarpið, ella heilt spesifikt - Útvarpið. Tað hava øll eina meining um, tí har er alt trunkað saman. Morgunlestur ta einu løtuna og Jimi Hendrix hina løtuna. Alt til øll uppá eingang. Men kristni fyrst. Tí er gott, at sáttmálin millum tað almenna og Kringvarpið aftur er komin í ljósmála. Tað hevur hann ikki verið í longri tíð. Katastrofan hevði verið, um útvarpið varð slókt, tá sáttmálin ikki var til, ella ikki var í gildi. Ábyrgdarøkið...

Føroyar eru eitt útvarpsland, tí her stendur tann miðilin bestur og sterkastur. Tað hevur altíð verið mítt uppáhald.  Men tað hongur eisini saman við at eg eri javngamal við Útvarpið, havi bygt ein FM sendara, og havi gjørt upp í leypar av sendingum. Tá kann meir enn so henda, at dømikraftin um gott og ringt útvarp kann verða ein avbjóðing, tí alt gongur í eitt og tú hevur ilt við at síggja havsbrúnna, velur tú útvarp sum miðil.  Men í hesum føri, hóast eg ikki hevði væntað tað, kom útvarpssendingin hjá Una Arge væl út um senukantin og fylti alt rúmið, har eg lurtaði.  Hetta er gott útvarp, tí teir báðir innbodnu útvarpsgestirnir, ið skuldu taka dagar ímillum, Hans Andrias Sølvará og Sámal Matras Kristiansen, vóru væl upplagdir, dugdu væl at viga uppgávurnar og at fylla leiklutirnar út, altíð lurtarans vegna, soleiðis sum verturin hevði skipað sendingina, eisini við innløgdum upplestri hjá Páll Danielsen. Passandi dosering og ein frálík brúkarasending, sum ikki er innvend...

Sjeyndi Skannarin hjá Øssuri og Brynhild er fínur uppá ein eitt sindur hugnaliga altmodisch máta, sum alla tíðina fær meg at hugsa, at hann hevði riggað nógv betri sum beinleiðis Útvarpssending fríggjamorgun, heldur enn offspring hjá Dimmu í kjallaranum hjá Arbeiðskvinnufelagnum í Havn.  Tað hevði verið greiðari.  Útvarpið, sum einki ger við tað fjølmiðlakritiska í skránni til lurtaran, hevur slept hesum upplagda vertsmøguleika, sum burdi veri har, men bara ikki er har.  Tey bæði eru so púra natúrliga heilt har uppi í journalistisku føðiketuni, at tey slett ikki verða fatað sum Jesu-Kristi-Kirke-af-Sidste-Dages-Hellige, tá tey tilskila sær rættin at kommentera tað, sum hini fyrr hava kommenterað, Norðlýsið í Klaksvík og Eirikur í Havn. Evnið er, at Føroyar eru limur í FIFA og í fýra vikur skal heimsins besti fótbóltur nú avviklast, sum útvarpsfólkini siga, í oyðimarkarlandinum Katar, ið hevur fingið gestaarbeiðarar at byggja sær eftirgjørdar býir og spælistøð fyri menn,...

Vit brúka minni og minni tíð uppá føroyskar miðlar, segði Ivan Niclasen, stjóri í Kringvarpinum, tá hann í Norðurlandahúsinum í dag greiddi frá savnaða útboðnum av miðlum í eini miðal føroyskari stovu í dag. Sum Ivan fyrr hevur sagt við Neflixstjóranum í huga, so er tað ein ósvitalig sannroynd, at hóast bara 24 tímar eru í samdøgrinum, so er miðlaútboðið longu langt síðan tambað so vítt og langt, at nú er bara svøvnurin eftir sum seinasti fíggindi hjá miðlaframleiðarum. Sum brúkarar makta vit ikki at konsumera meir, hóast nýggj tilboð, pallar og appir stinga seg upp hvønn einasta dag. Við átakinum Biit hevur Kringvarpið umsíðir eydnast at fáa ungdómin á tal, og í heyst kemur ein app til barnatilfar, segði Ivan. Men hann segði eisini, at indavl, innannøring, er ein veruligur vandi í Kringvarpinum, tí journalistiska føðiketan er so veik. Hinvegin vísa kanningar at ung eru tíðindanoktarar, praktisera news avoidance, sum teigurin í kanningini sigur, sum so aftur merkir at tech stýrdar algo...

Einki er sum satira. Hon er krúnan á verkið. Eins og satira mangan er góð, ja kanska best og ovast á bunkanum, tá vit við ársenda taka saman um miðlaútbóðið í einum framkomnum fólkaræði við skipaðum skattafíggjaðum miðlum, eins himmalrópandi ring er miðlastøðan, tá vit onga satiru hava. Nada.  Men hov, á jólum, nett tá gamla jóla- og skemtihaldið Saturnalia endaði, kundi Netflix vísa heiminum eina stjørnusatiru, Don’t look up , sum beinanvegin festi í og skapti kjak í øllum heiminum.  Í dag er hann næstmest sæddi filmur á Netflix. Bara Netflixfilmurin Red Notice (2021) hevur hægri hyggjaratøl, hóast hann fekk botnummæli í The Guardian , sum gav honum hesu sláturorð: “There’s something so soulless and ineffectual about the aggressively unnecessary Red Notice that it almost plays like a pastiche of a Hollywood blockbuster, like a bot consumed the last 20 years of studio fare and spat out a facsimile as an experiment.” Hóast eg hyggi at nógvum filmum, seti eg meg aldri til rætti...

Í morgun var nógvur larmur í barnaútvarpinum, tá Føroyingasøga skuldi forteljast, og børnini, sum eftir søguni vóru til avlops, skuldu drepast. Soleiðis er larmandi søgan um larmandi menn, borin uppi av machomonnum í buldrandi morgunútvarpi - fyri børn. Ætt eftir ætt. Tá er hon annarleiðis stilltigandi, og ikki sørt borin á einglaveingjum, so poetiskt er hon, søgan um Gimma , sum Finnur Koba og Jónfinn Stenberg skapa og fylgja í reyða býarbussinum av Signabø til Havnar. Sagt verður soleiðis um poetiska portrettfilmin:  Fyri 6 árum síðani brunnu húsini hjá Gimma Hansen í Rituvík niður í grund. Við eitt fór lívsverkið, hann sjálvur hevði smíðað sær, upp í royk. Men einki er so ringt, at tað ikki er gott fyri okkurt. 93 ára gamli maðurin av Slættanesi er nú fluttur inn í kjallaran hjá soninum í Signabø, har hann tekur bussin hvønn fyrrapart til Havnar. Í býarlívinum hevur Gimmi Hansen fingið nýtt lív og nýggjar vinir. Vit fylgdu honum ein summardag í juni í fjør. Finnur Koba hevur kli...

Mynd frá DR í kvøld  Í kvøld var Dagur og Vika í toppformi við livandi og analytiskum innsløgum, eisini laiv, hóast koronastøðan varð upplýst sum avmarkandi.  Í øllum reportasjunum, serliga teimum úr stýrhúsinum frá kavaruddingini hjá landi og kommunu, sótu menn við rattið. Tó, teir tosaðu við eina sjónvarpskvinnu um mannating, meðan grivið varð millum bygda.  Ein kvinna kom eisini fyri, tí landstýrismaðurin við heilsumálum, Kaj Leo Holm Johannesen, den knassi, hevði skotið upp at víðka eitt grátt eldraráð við einari ungari kvinnu.  Á Facebook eru kvinnur av røttum í øðini um kynsdiskriminerandi redaktiónsfingurin, tí hetta líkist ongum.  Heldur ikki líkist tað nøkrum, tá eitt valfelag, ið hevur Afrika sum búmerki, leggur eftir Anniku Olsen í lítið dámligum vendingum um flokstrúskap í eini immunitetstíð.  Men hetta heimliga við at viga journalistikk á kynsbundnu skálini varð pístr vekk, tá eg skifti til ítróttasendingina hjá DR um Christian Eriksen, sum vil...