Birk

Fjølmentanarvika hevur júst verið í Havn og indiski filmurin "All we imagine as Light" varð sýndur.  - Er tað bara fyri danskttalandi, at tit hava Fjølmentanarviku, spyr týska Agnes-Katharina Kreiling, tá hon sær, at filmurin hevur danskan undirtekst, sum hon ikki skilir.  Í kjalarvørrinum á hesum kjaki, skifta vit bæði, Anges og eg, orð um støðuna hjá donskum í Føroyum og hví indiski filmurin, sum er á malayalam, hindi og marathi máli, hevði danskan undirtekst. Agnes-Katharina Kreiling, hvør er tín bakrund og hvussu komst tú til Føroya? - Eg eri lívfrøðingur og flutti til Føroya fyri fimm árum síðan. Eg búði í Íslandi, har eg hevði arbeitt í fleiri ár, tá eg møtti mínum maka. Hann er eisini lívfrøðingurog hevur gott og fast starv í Føroyum, sum ikki er so lætt at fáa innan okkara arbeiðsøki. Tað var í sambandi við hansara arbeiði, og so nøkur onnur viðurskifti, sum gjørdu, at eg flutti til Føroya, ístaðin fyri at hann flutti til Íslands. Nú eri eg so heppin at hava eitt gott...

  Fremsti íslendski filmsleikari, Ingvar Sigurdsson, er saman við Ole, sum tekur myndirnar, og mær á kaffistovuni Paname á Vaglinum í Havn, at skifta orð um biografar á okkara leiðum. Hann hevur verið við í øllum filmunum hjá Hlyni Pálmason, og fjúrtanda januar í nýggja árinum fer Filmsfelagið at visa hin nýggjasta, Ástin sem eftir er , ið hevur altjóða heitið The Love that Remains . Men Ingvar er í Føroyum, tí hann er við í komandi filminum hjá donsku Tea Lindeburg, ið verður tikin upp úti í Fugloy undir arbeiðsheitinum, The Seal Woman , og hevur Kópakonuna sum tema. Vit fara niðan í einasta biografin í landinum, Havnar Bio, og hitta Svannu, sum bíleggur og avgreiðir allar okkara filmar, og vísir okkum runt í hølunum. Hon greiðir frá um virksemið, at tey hava bomm í leysari vekt, landsins størsta úrval, poppkorn og sodavatn. Samstarvið við Kringvarpið um norðurlendskar barnafilmar við føroyskari talu fyllir 15% av árliga umsetninginum og fer heilt vist at halda fram. Ingvar ne...

Tá stóru norðurlendsku bókmenta- og filmsvirðislønirnar vórðu kunngjørdar í Norðurlandahúsinum um nátturatíð týsdagin, greiddi Sirið Stenberg, landsstýriskvinna í uttanríkis- og vinnumálum, frá um, hví hon helt at tað var so fantastiskt at ganga í biograf. Fyrsta orsøkin var vinnandi filmurin, ”Seinasta paradís á jørð”, og at hon sjálv hevði arbeitt á flakavirki og hevði hitt filmsliðið í Hvalba. Í øðrum lagi greiddi hon frá um virksemið hjá eiðismanninum, Jørgen Olsen, í Vági, tá hann javnt og samt vísti film. Í triðja lagi tók hon støði í tankanum hjá amerikanska ummælaranum, Roger Ebert, um, at filmur, vístur í biografi, er ein empatimaskina. Sirið tók soleiðis saman um felagsbornu biografupplivingina: - Ein perlulýsing av tí relationella, sum faktiskt vísti júst hvat filmurin kann. Hann gevur okkum vónina og ikki minst relatiónina. Tí er tað so fantastiskt at ganga í biograf. Filmur sum hesin fremur okkara empatisku evni. Tá ið eg sum smágenta fór í biograf hjá Jørgen hvønn ley...

Magnus Dam, Kringvarpsstjóri, lovar í inngangsrøðu, at nú verður roynt at fáa føroyska talu á meir enn ein film um árið. Tað er so ambisjónin, sigur Magnus, uttan at lova nakað. Her sæst hann saman við Páll Danielsen og Jonnu Mortensen. At føroyskt slær allar rekordir, sigur Mourits Clementsen, sum rekur Havnar Bio, ið er einasti føroyski biografur. Havnar Klubbi eigur hølini, sum biografurin er í, har Mourits nú vísir svenska teknifilmin, Palla Halaleysa, ið næstan er ein sangleikur, í góðari føroyskari týðing, sum Kringvarpið hevur latið í føroyskan búnað við framúr røddum.  Tað er nakað serligt við at sita í biografi saman við øðrum. Vit síggja sama nýggja film, sum ljóslivandi bleiktarar á løriftinum. Akkurát sum ordiligt og við føroyskari talu. Við síðuna av okkum, mær og Olaf, sita Glóð, sum í filminum er Birgitta, ið eigur summarkettuna, sum gevur filminum navn, og foreldur hennara, Børge og Durita. Beint aftanfyri situr Sanna Bæk Hoydal, sum er Maja, og tá eg spyrji eftir h...

Tað eru pallar í Havn, sum ongan góðan eiga, hóast tey evarska fáu, ið næst eru at virkseminum, hjúkla um og kýta seg til tað ýtarsta, at standa saman um viðkomandi pall. Summi meira enn einastaðni. Men tað er ikki nóg mikið. Havnin skal vera ein mentabýur eins og í teim metropolum á evropeiska meginlandinum, vit kunnu og vilja bera okkum saman við. Men politikarar fata ikki henda veruleika og hava aldri gjørt tað, hvussu nógv skriviborðsálit og tankaspøl við orðum, teir og tær leggja í skuffurnar við 99 pappírum í hvørjari skuffu, í besta føri at brúka til skáltalur, og tá ítróttarhetjur koma heim. Nú burdi verið payback time. Tann stundin, at mentanin ger krav uppá sítt. Kanska eigur heystið at byrja við tí, payback time. Hvørt heyst. Tað havi eg hug at siga nakað um, nú hann heystar og eg enn ikki síggi nakran mentapolitikara gera annað enn hyggja eftir skýggjunum, sum Prædikarin ávarar ímóti, nú tað er ”tann tíðin, tá ið teir, sum sita um húsið, skelva, og maktarmenninir verða krop...

Fyri fullsettum hølum bjóðaði nýggi stjórin á Tjóðpallinum, 38 ára gamli norski Harald Thompson Rosenstrøm, vælkomin til ætlanir og leikskrá í heyst og nakað fram. Millum tey mongu møttu var eisini Jenny Petersen, sum í 20 ár stjórnaði Tjóðpallinum. Tann óunniliga deyðvektin, sum hevur tyngt Tjóðapallin er, at alt síðan 2012 hava landstýrismenn og borgarstjórar við stuðlandi arbeiðsbólki kunngjørt ein komandi tjóðpall, uttan at staðseting, innihald ella fígging er fylgd við. Í dag er hesin innantómi symbolikkur blivin ein ókeypis indikator fyri, hvat komandi og farandi politikarar óforpliktandi siga, hvussu kær mentan og list er fyri teimum. Hetta er størsta katastrofa í nýggjum føroyskum mentapolitikki, tí ætlanin um tjóðpallin er funnin fressur hjá meiningsleysum politikarum. Vit hava sum aldri áður tørv á at fáa politikarar – hin fyrsta í Føroya søgu – at gera mentan og list til eitt skjaldramerki, sum viðkomandi við floksapparatinum treytaleyst í rygginum gongur inn fyri og vil byg...

 - Tað er ikki heilt gingið upp fyri mær ordiliga, sigur Sakaris Stórá um filmin ”Seinasta paradís á jørð", sum umframt í Havnar Bio gongur í 58 donskum biografum, og fær bestu ummæli, úr fýra og heilt upp í seks stjørnur, sum er fult stigatal, í allar filmspressuni. Politiken, sum gevur fimm av seks hjørtum, skrivar: "Tað er djúpt imponerandi at síggja ein film úr einum landi, sum treyðugt kann sigast at hava eina veruliga filmsvinnu, vera líka gjølla hugsaðan, skrivaðan og framleiddan, sum var hann gjørdur í einum fult professionellum og royndum filmslandið." Alt for Damerne, sum umboðar nógv tann størsta partin av biografgangarum, minst ein tríkvart, gevur somuleiðis fimm av seks stjørnum, og kallar hann eina "atlantshavsperlu". Sama karakter gevur Avisen Danmark og lýsir filmin sum "fabelaktigan", meðan Cinema Online gevur fult stigatal, seks av seks stjørnum. Høgrumegin hetta ummælið, sum er sett ovast á sitatplakatini, er mítt egna, sum eisi...

Í dag varð Ovasavnið latið upp fyri almenninginum at brúka á Malarenda í Nólsoy. Nógv fólk vóru møtt at finna páskaregg í bygdini, sum lokalir sjórænarar fjaldu í túsundatali, og talur vórðu hildnar framman fyri nýggja savninum, at greiða frá um arbeiðið, sum hevði staðið uppá í níggju ár. Kjarnuuppgávan hevur verið at hýsa bátinum, Diana Victoria, sum Ove Joensen, 37 ára gamal, róði einsamallur í 41 dagar í 1986 úr Føroyum og til Langelinie í Keypmannahavn í smekra róðrarbátinum, sum Hanus Jensen úr Skúgvi smíðaði, 24 ára gamal. - Alt í bátinum er, sum tað var, sigur ein fegin Hanus. Sjálvt pútan at sita á bekkinum er hin sama, sum eg monteraði, sigur hann, bilsin yvir, hvussu væl báturin er vardur og hildin øll hesi árini, og nú settur inn í hesi fyrimyndarliga hugtakandi høli, ið eru bygd uttan um hann. Óli Svein Lutherusson og Nicolaj Falck, sum síggjast fremst fyri á myndini, har teir fáa heiðursskjal, hava staðið fyri meistarliga timburarbeiðnum. Formaður í nevndini fyri Ovasav...