Birk

  Children in a Digital World  (UNICEF 2017) Fleiri og fleiri børn eru á netinum, sigur ST-stovnurin UNICEF í árligu frágreiðingini. Nú er triðihvør á netinum eitt barn, verður sagt í fráfreiðingini Children in a Digital World,  sum kemur út í dag og fæst ókeypis á netinum. Ein sjónlig avbjóðing í nýggju frágreiðingini er, at 71% av teim 15 til 24 ára gomlu eru sambundin, connected, meðan bara 48% av øllum brúkarum eru sambundnir á netinum. Atkoma, access, til internetið, verður mett sum ein fyrimunur hjá børnum í allari verðini, heilt frá útbúgving til nýggj sosial sambond og samfeløg. Vandi er tó í allari vælferð. Í tíðindaskrivi úr New York í dag, hevur UNICEF hesa samanfatandi áheitan longu í yvirskriftini: Make the digital world safer for children - while increasing online access to benefit the most disadvantaged Ov lítið verður gjørt við at kanna, hvussu børn brúka internetið, sigur UNICEF. Hóast vit í Føroyum helst hava flestu og nýggjastu teldur og lí...

Danski rithøvundurin Carsten Jensen hevur í dag eina tíðargrein í Politiken um tær ónevniligu hendingarnar á Utøya í Noregi 22. juli í fjør. Greinin er so skakandi góð, at eftir at hava sodnað tey djúpsøkk, sum er í hvørjum broti, eri eg farin at sakna teir eins góðu greinaskrivarar, vit eiga, men sum eingin sær á prenti longur. Hvørki lærarar ella sálarfrøðingar makta einsamøll at eygleiða og skráseta tey uppælingarligu viðurskifti, sum Carsten Jensen nevnir. Tí hava skrivandi fólk eina stóra ábyrgd at seta orð á hesi viðurskifti í almenna rúminum, skal ómegdin ikki gerst ein permanent støða í teldufongda vesturheiminum, serliga innan skúlagátt. Sagt hevur verið, hvussu góð telduspøl eru at menna strategiska hugsan og rúmliga sansin hjá serliga dreingjum í postmodernistiska samfelagnum. Sjálvur skrivaði eg tíðargreinina Heimleys vitan (2008) eftir umbøn frá Sosialinum um sama evni. Um námsfrøðiligu uppgávuna í dagsins samfelag, sigur Carsten Jensen lutvíst beint øvut, at her ...

Sesam, sesam - lat teg upp! Christian Rubeksen og Dánjal Egilstoft á KT-deildini hjá Tórshavnar kommunu opna nýggju LG telduna, sum teir júst hava gjørt mær klára (Mynd: Birgir Kruse) Mannfólk eru smádrongir í øllum alduri. Í dag fekk eg nýggja teldu á arbeiðsplássinum. Eina snøgga hvíta LG X110. Vøkur, anvendelig og snøgg. Sum ein sportbilur. Ella rættari sum ein sminku-pungur. Tí teldan er hvítglasera, vigar 1,19 kilo, skermurin er 10" og vavið er væl smalri enn A4. Ein tráðleysur skriviblokkur.

Tað er midnátt og nýggja World of Warcraft spælið er á marknaðinum. 16 ára gomlu Ari og Sjúrður við motocross og skutara frammanfyri SMS. Niðri undir, øll tey ungu, ið bíðaðu eftir at SMS lat upp eftir midnátt, vildu fegin posera. Niðast Hanus við nýggja World of Warcraft spælinum í Farodane City (Myndir: Birgir Kruse) Á midnátt kom nýtt spæl av slagnum World of Warcraft á marknaðin. Hetta vælumtókta telduspæl varð sett til sølu ein minutt eftir midnatt í kvøld. Fleiri ung høvdu funnið saman við SMS-dyrnar, har tey bíðaðu og hugnaðu sær. Umframt skutarar og cross knallertir, vóru eisini nakrir spælarar so til árs komnir at teir høvdu bil. Teir høvdu latið viðførisrúmið upp, so seigur og tungur hiphop tónleikur kundi fylla túnið í SMS. Eldru spælararnir møttu í Farodane City, har teir í frið og náðum kundu keypa nýggja spælið og fara ósæddir heim. Fleiri av teim yngru í SMS túninum høvdu bílagt spælið, ið hevur 12 ára aldursmark og frámerki um banniorð og harðskap. Í spælinum eru fleir...

Ovast er meginnervalagið í føroyska kunningarsamfelagnum, FarIce, Cantat og Shefa sambandið, kortlagt. Jákup Nielsen, FT Net, vísir okkum teir nýggju tunnu og teir tjúkku gomlu kaðalarnar, sum FT Net umsitur inn og út úr Føroyum. Vilja politikarar sensur, so er lætt at kvetta. Niðast síggjast gamlar telefonir. Mittasta er elsta telefonin í Føroyum (Mynd: Birgir Kruse) Okkara land er undarligt. Í sjeynda flokki undirvísti eg onkuntíð í landalæru. Har eru menningar- og ídnaðarlond kravd evni at undirvísa í. Tá plagar eitt ljóst høvd í flokkinum at spyrja: ”Jamen, um eitt land, sum bara livir av einari vøru – kopar, kakao ella bananum – er eitt menningarland, so eru Føroyar eitt soviritt. Tí vit liva bara av fiski!”. So sigur eitt annað ljóst høvd í sjeynda: ”Jamen, vit hava eina rúgvu at telefonum, bilum og læknum fyri hvørji túsund fólk, so vit eru avgjørt eitt ídnaðarland!” Tað er landalæra, vit ganga í sjeynda og vit lesa í bókini ”Heimurin er av lagi”. Jú, so er. Í teldutættasta la...

Tíðargrein, Sosialurin 29. januar 2008: "Hvat skal eg gera?" sigur lærarin ráðaleysur. "Tey eru sekstan ára gomul, vita alt um internetið, men duga ikki at halda einum blýanti. Hvat skal eg gera?" tekur lærarin uppaftur og suffar. Orðini fella í einari modernaðari skúlastovu fyri jól. Ein heilan fyrrapart hevur flokkurin við sjáldsamari fynd skift orð um teldutøkar miðlar, spøl og film. Næmingarnir eru sjáldsama væl fyri og duga at venda og snara hvørjum smáluti í filminum um Borat og telduspælinum World of Warcraft . Men tíðindi lurta tey ikki eftir. Lesa ikki bløðini og luttaka ikki í bókligu mentan skúlans. Meðan frægari er við gentunum, eru dreingirnir bókliga ómælandi. Mált eftir skúlans alin eru hesi ungu virðisleys, outcasts . Uttan at seta orð á støðuna, eru tey fullgreið um teirra skúlaliga ódugnaskap. Ávegis til vitanarsamfelagið, eru tey heimleys. Skúlin gevur teim ikki innivist, tí hann dugir ikki at máta teirra førleika. Hann er ikki á nakrari tímatal...

Sosialurin 6. juni 2000: TELDUSPØL Børn eru tilvitað um munin millum veruligan harðskap og tann, sum fer fram í telduspølum. Og tað er meira avbjóðingin enn harðskapurin í telduspølunum, sum lokka tey at spæla Harðligar myndir frá sjónvarpi ella telduspølum kunnu vera ein av mongum orsøkum, tá børn og ung fremja harðskap, men orsøkin til harðskapin skal ofta finnast í einum samanspæli millum fleiri ymisk sosial viðurskifti. Hetta er ein av niðurstøðunum í høvuðsritgerðini í PD-lestri í miðlum og samskifti á Danska Læraraháskúlanum, sum Birgir Kruse júst hevur gjørt. Hann hevur kannað ávirkanina, sum harðskapur í miðlum - sjónvarpi, filmum, telduspølum og øðrum - hevur á børn og ung, og niðurstøðan er, at telduspøl eru hvørki høvuðsorsøk ella einsamøll orsøk til, at børn fremja harðskap. Birgir Kruse hevur leitað fram allar hugsandi kanningar á økinum, og hann hevur eisini sjálvur gjørt kanningar í Føroyum og Danmark. Út frá hesum tilfari hevur hann so skrivað høvuðsritgerðina.- Børn e...

Brot úr: "I kulturens vold - om drenges voldskomsumption i en billedkultur" Birgir Kruse PD Hovedopgave, Medie- & Informationskundskab, Danmarks Pædagogiske Universitet maj 2000: På vej til bageren en fredelig lørdag morgen støder jeg på dagens avisoverskrifter: død, drab, knivstik, voldtægt, voldsporno. Som et ekstra raffinement oplyser Ekstra Bladet med størst mulige typer om dagens ”mord”. Ved nærmere eftersyn ser jeg disse små bogstaver tilføjet: ”på akvariefisk”. Samme dag bringer Politiken et arrigt læserbrev fra en psykologistuderende mor, der nægter datteren at se DR’s tegnefilm selvsamme lørdag morgen. Disney er blevet ren vold, mener hun. Birgitte Holm Sørensen og Carsten Jessens bog om voldelige pc-spil, der tillige omtales i avisen, lader os vide, at børn tager ingen skade af vold, sålænge den er digitaliseret og i velforankret selskab. I samme avis’ bogtillæg omtales en ny børneantologi ”Skæbnen og mig; digte for børn”. Med voksne spørge-digte bringes et ekse...