Birk

Posts

Soleiðis sær ein fallos út

Ein av teimum, sum í Útvarpinum mótmælti útbyggingini hjá Varðanum Pelagið mitt í søguliga býnum á Tvøroyri, var næsti grannin, Tróndur Enni, sum kallaði ætlanina ein risa fallos, sum mitt fyri kirkjuna stakk 60 metur upp í luftina. Nú er hann lagdur fram og luftaður fyri almenninginum. Ein tvøramaður helt fyri, at varð skorsteinsfallosurin av øllum illum málaður í TB-liti, so hevði í hvussu er nakað verið at fyrigivið. Her eru myndir frá almennu framløguni, sum Niels Petur Niclasen var til í Salt og sendi mær í kvøld.

Lívið er ein ítróttakabal

Haldi tað var Telling, ið sang, at lívið er ein kabal, men tað er púra skeivt. Lívið er ein fóbóltsvøllur, inni ella úti, við uppstandsljósi, sum upplýsir hvørja stovu, sum fyrr var myrk. Og er ein gomul vælvirkandi multihøll á Hálsi, har Savage Rose spældu bestu konsert í landinum, umbygd fyri skattaborgarans pening, so hon, sambært hondbóltsforkvinnuni ikki kundi brúkast til skattafíggjaða endamálið, so byggja teir, býráðspolitikararnir í Havn, bara eina nýggja høll, umframt hana, sum fyrr er samtykt at byggja, so tey á Strondum onga byggja. Kenni ein skaldbókahøvund, ið sum skjaldbøkan savnar tilfar til privtafíggjaðu hungursbókina ”Roknistykki arbeiðarans” við undirheitinum ”Nýggja Pisubókin” á egnum forlagi, ið er farin at spyrja Hagstovuna hjá landinum, um nakað yvirlit er, ið vísir hvussu nógvar skattakrónur fara til ávís endamál? Og um nakað yvirlit er, ið samstundis vísir, hvørjir politiskir flokkar mest og minst duga at leita eftir almennum skattakrónum, hildið upp ímóti, um

Nýggjasta Trapbókin fær góð ummæli

Undir yvirskriftini Fuldendt værk i enhver forstand , hevur Egon Kjøller, journalistur á Nordjyske Stiftstidende í Aalborg, seksstjørnað toppummæli av nýggjastu Trapbókini um Føroyar, sum er eitt av 36 bindum í nýggjastu røðini, teirri sættu, sum ikki bara er um Danmark, men eisini Føroyar og Grønland, í báðum førum við nýteknaðum landakorti, faldaðum og løgdum inn í bakpermuna, akkurát sum fyrr. Ummælarin er mest upptikin av partinum um Klaksvíksstríðið, sum Hans Andrias Sølvará hevur skrivað: ”Hvor stærke kræfter, der er på spil, får man et levende indtryk af i bogens kapitel om konflikten i Klaksvik 1952-56, det tætteste Danmark har været på borgerkrig i nyere tid. Det var grundlæggende en strid mellem den politiske og den økonomiske hovedstad, mellem fiskerne og byens matador, og mellem Danmark og Færøerne. 70 pct. af beboerne havde stemt for selvstændighed i 1946,” skrivar Egon Kjøller. Bókin, sum telur 330 síður og 71 fólk hava skrivað, kom út á donskum fyri jól, men kemur eisini

Øll list er politisk

Aldri áður hevur ein føroyskur stuttfilmur verið so nógv umrøddur í Útvarpinum sum Sæla , ið 23 ára gamla Katrin Joensen-Næs frumsýndi í fullsettum hølum í Norðurlandahúsinum um nátturatíð leygarkvøldið, uttan at nakar fekk bitan í eygað ella skeivt í hálsin. Lagið var gott á fólki og ein hátíðardámur var yvir tiltakinum. Norðurlandahúsið er góður biografur, sum verður lítið brúktur. Hann hevur kaféfasilitetir, sum hin biografurin ikki hevur, men kanska er húsið ov langt frá miðbýnum. At biografur kortini er eitt felags upplivingarrúm í høvuðsstaðnum í okkara tíð, er ikki ein sjálvfylgja. Tað upplivingarrúmið, sum í løtuni er í fríum falli, eiga vit at hjúkla um. Mystery sjangran , soleiðis kallar leikstjórin hyperrealistiskt sensitiva stuttfilmin, sum varir fimmogtjúgu minuttir. Hon undirstrikar, at evnið, bundinskapur av sex, hevur ikki verið lýst á føroyskum áður. - Eg eri leitandi meðan eg skrivi, segði Katrin í Útvarpinum í gjár um tilgongdina, at gera henda filmin og film yvirh

The Pale Blue Eye - mitt í hjartað á Poe

Í nýggja Netflix filminum ”The Pale Blue Eye” síggja vit Christian Bale í høvuðsleiklutinum sum detektivurin Augustus Landor, ella hin søguligi Auguste Dupin, og Harry Melling, ið fleiri kenna sum Dudley Dursley í Harry Potter filmunum, sum herskúlanæmingurin Edgar Allan Poe (1809-1849), sum í veruliga lívinum skapti fyrsta detektivin, Auguste Dupin í 1841 Tey, sum minnast ríku stereotíðina í hálvfjerðsunum, lurtaðu heilt vist eftir plátuni ”Tales of Mystery and Imagination” hjá Alan Parsons, sum Útvarpið ofta spældi. Plátan, ið var frá 1976, bygdi á tekstir hjá Edgar Allan Poe og tá fløgur síðan komu til, varð kendasta útvarpsrøddin nakrantíð, Orson Welles, løgd inn yvir plátuna. Og tá vørubólkurin ”spoken word” fekk egna hill í plátuhandlum í Aberdeen, hagar Smyril sigldi, kundu vit eisini hoyra Christopher Walken lesa ”The Raven” og Marianne Faithfull ”Annabel Lee” hjá Poe, sum bleiv fremsta fascinatiónsobjekt hjá horrorromatikarum, ið høvdu áhuga fyri útvarpi og teatralsku samanren

Hvør sangur er bestur?

Við ársenda taka vit saman um. Tað gera øll. Eisini starvsfólk, sum fáast við sangtekstir av øllum handa sløgum, summi ið bara lurta til gerandisbrúk og onnur, ið syngja í kóri innan og uttan kirkjugátt. Men henda dag vildu vit røkka longur og gera eitt meira varandi yvirlit, nakað sum indiánarin, Unkas hjá Chingachgook, ið tók knívin fram og høgdi í stóra steyran við litaðu skurðmyndunum, sum eru verndardýr, ið skríða fram eftir jørðini og vit sjálvdan geva okkum far um. Vit gjørdu ein sang-totem-pela. Hvussu langt upp á steyran kunnu vit seta bestu føroysku sangir? Og hvørjir eru teir niðastu? Og hvat er tað, sum gera av, hvør plaseringin er? Eftir fleiri umskrivingar kom eitt slag av semju um bestu og ringastu sangir á talvuna. Sálmar hildu sær ovast á øllum variantum av listunum, tí at sangbøkurnar eru nógvar, og í stóran mun hava tær skapt málið, tann hjá Brøðrasamkomuni, sum kallast sangbók og ikki sálmabók, hóast hon í fleiri førum er identisk við Sálmabókina, er hin størsta í

Verður størsta skomm enn ljótari?

Foto: Katrin Holm Fólk, ið publisera, seta fram, tað tey skriva, plaga við ársenda at gera upp, hvat varð mest lisið. Og tað er ongin ivi um, hvat blogglesarin hevur havt áhuga fyri í undanfarna ári. Men innan vit koma til mest lisnað evnið í ár, fari eg at steðga á við útvarpsprátið, sum Armgarð Arge hevði við Eyðun Andreassen um hetta sama, at gera upp við ársenda, eitt ritual, ið skal gera upp við alt tað, sum er sloppið at órudda í huganum, at gera talvuna reina, so mentali móttakarin aftur kann koma á beint og verða hin besti og reinasti at taka ímóti nýggja árinum og øllum tí, sum koma skal. Ein beint fram positivistisk hugsan um mentalt reinføri, har øll, ár eftir ár, vilja øllum tað besta, og seta akkumuleraða lortasekkin frá sær einaferð um árið. Lúka út og koyra burtur. Men hetta er ikki galdandi fyri byggiharrar, sum sita á pengunum, ið ikki longur yngla í bankanum. So er at byggja uppí, út ella upp. Langt upp. Hetta er ein oyðileggjandi konstantur, sum ikki tekur við

Góð nýggjársrøða hjá løgmanni

Gamlaárskvøld, meðan flestu eru savnað til ein betri bita, talaði løgmaður til okkum í trettan minuttir. Hóast hetta ikki er ein definerað tala, á linju við lógarásettu løgmansrøðuna á ólavsøku um komandi virksemið hjá samgonguni, so er nýggjársrøðan ein fólkslig hevd, ið skrivar seg aftur til fyrstu útvarpssendingar, bæði her í landinum og í øllum grannalondum okkara. Útvarp og seinni sjónvarp hava borðið nýggjárstaluna fram. Nýggjársrøðan var góð og bar greitt boð um, at stóra føðiketan, ið bjóðar sær til og livir av politiskum retorikki til eitt og hvørt høvi, er ikki sloppin fram at fatinum í eins stóran stíl og fyrr. Besta tekin um, at løgmaður í nýggjársrøðuni investerar seg sjálvan, og ikki dúvar uppá leysar setningar frá aðru hond, er, at hann í fyrsta lagi er engasjeraður við einum bjørtum og vaknum eygnabráði og síðan velur eg-formin, sum í setninginum ”Jólaaftan vitjaði eg í KFUK.” So kemur søgan um Ukraina, og hvussu løgmaður fordømir ógrundaða kríggið hjá russiska áleypara

Vitlíki til skúlan

Fyri fimm árum síðan greiddi Ólavur Ellefsen frá um tilgjørdan vitleika, artificial intellegence , á stevnu fyri lærarum um framtíðarskúlan , sum Nám skipaði fyri í Norðurlandahúsinum. Í Útvarpssamrøðu , sum Leif Láadal hevði við Ólav Ellefsen í vikunu, kom fram, at nú er ein nýggjur kjattrobottur í vitlíki, chatGPT , virkin á føroyskum. Til ber hjá øllum at rita inn, til dømis við Google kontu, og frítt at kjatta við robottin, sum eftir sekundum gevur tær eitt føroyskt svar. Tó, svarið er ikki altíð eftirfarandi og faktuelt korrekt, skuldi tú væntað tað. Men eftir einum eygnablunki at fáa eitt ella tvey brúkilig stikkorð á tillagaðum føroyskum, er so stuttliga imponerandi, at mín fyrsti spurningur til kjattrobottin, at vita líkasum hvar hann flýtur í mun til meg, er leitorðið hilarious. Og hann svarar soleiðis: Hilarious er eitt adjektiv, ið merkir "skrítið gott at fáa gagn av", "fullkomin lyndi" ella "skrítið skemtiligt". Eitt skemtiligt kvikmynd, sk

Jólafilmar við árslok

Jólini eru ein markleysur lummi at síggja, lesa og tilogna tær alt tað, tú ikki náddi í árinum, sum nú bleiv gamalt. Til dømis belgiska filmin Jeanne Dielman, 23, quai du commerce, 1080 Bruxelles , sum høgt metta tíðarritið hjá Bretska Filmstovninum, Sight & Sound, valdi at kjósa sum heimsins besta frá í ár at rokna, frammanfyri Citizen Kane og Vertigo , sum fyrr hava átt hetta søguliga heiðurspláss. Filmin gjørdi Chantal Akerman í 1975, meðan Orson Welles og Alfred Hitchcock gjørdu hinar í 1941 og 1958. Chantal Akerman doyði 65 ára gomul í 2015. Aldri fyrr havi eg varnast henda film, sum nú er heimsins besti. Kanska verða stundir at síggja hálvanfjórðatíma langa filmin sum eina belgiska vaflu millum jólanna. Síðan talgilding kundi havt demokratiserað og frísett fjarlagda borgaran, ið ynskti upplysing gjøgnum nýggja atkomuligheit og nærverandi luttøku, er skinnfóðraði jólalummin vorðin órannsakiliga djúpur. Einki mark er fyri, hvat útbjóðarin kann veita okkum. Jólafilmar eru blivni

Hvør var besti filmur í ár?

Hóast biografstøðan í landinum er so trongd, at vit nú bara hava ein av slagnum, sum vísir film á handilsligum støði, Havnar Bio, so komu nógvir filmar á føroyska marknaðin. Mest sum allir teir filmar, ið hava verið vístir og umrøddir úti í heimi, hava í somu løtu verið at sæð í heimliga biografinum. Soleiðis hevur støðan verið síðan biografar blivu talgildir og stroyming tók seg upp. Hevur tørvurin hjá biografgangarum verið enn størri, tá umræður nýggjar listarliga áhugverdar filmar, so hevur Filmsfelagið, sum í oktobur fór um tey 60, sett arthouse filmar á skrá hvørt mikukvøld í sama biografi, har felagið varð stovnað í 1962. Sama verður í komandi ári. Havnar Klubbi eigur hølini, sum Havnar Bio húsast í mitt í býnum, har sýningarhølini eru tvey. - Eftir tvey ár við avmarkingum, skulu vit føroyingar venja okkum frá gerandisdegi heima, til aktivt at koma út og aftur uppliva filmslistina og biografupplivingina, sigur Jógvan Kruse, sum er annar av eigarunum í Havnar Bio. - Avatar 2 Th

Gott valkvøld í Kringvarpinum

Fyri fyrstu ferð hevði Kringvarpið fingið atgongd til stóra grannahúsið, Norðurlandahúsið, at avvikla tann partin, sum valkvøldið lá uttanfyri nýggju Dag-og-Viku-stovuna í Útvarpshúsinum. Logistiskt var tað gott, tí avtalur kundu gerast við øll tey relevantu fólkini at vera ymsa staðni í húsinum, so hvørt tørvur var á teimum. Og sum krúnan á verkið kundi formansumfarið gerast klárt, og tað av einslistum, beint har fólkið savnaðist, og tó til viks, so tað ikki sást í nøkrum kameravinkli, hóast fólk koma og fara í gongini og savnast at seta seg við borð og fara á vesi at greiða sær. Framúr hús til beinleiðis filming, kennir tú vinklarnar og ljósvirðini. Men tøknin, bæði ljóð og serliga tað at fáa røttu talvurnar fram á skíggjan, sveik ov ofta. Alt ov ofta. Hóast hann leingi hevur ligið í dvala, eru ríkir møguleikar í og við hesum multimediala stíli hjá Kringvarpinum. Var sjálvur boðin at tosa við Kára Sólstein og Trónd Vatnhamar innast í Klingruni um sosialar miðlar í stroymdu sendin

Allir føroyingar hava eina kontu í ”sosialbankanum”

Mánadagin hevði kultursosiologurin, Charlotte Wilhelmsen, sum er av Eysturbrúgv í Keypmannahavn, sett mær stevnu til eina bandaða samrøðu við støði í mínum bloggi. Vit møttust í Paname á Vaglinum og skiftu orð um miðlar og mentanir. Hon mintist, at tá hon hitti føroyingar í Keypmannahavn, vóru teir ógvuliga upptiknir av rættstaving. Hetta er fyrstu ferð Charlotte er í Føroyum. Hon er her sum partur av altjóða skipanini Workaway, sum 24 føroyingar eisini eru við í. Hon steðgar her í seks vikur, og hevur gjørt av at savna tilfar til eitt poddvarp. Tí vildi hon hoyra nærri um bloggin og tað, sum eg her havi skrivað í meir enn fimtan ár í 3500 føroyskum uppsløgum, har okkurt er heilt nógv lisið, serliga tað um estetikk og arkitektur í Nútíðarhavnini. Men eisini um gastronomi og at ferðast og uppliva fremmandar mentanir. Tá prátið var liðugt, nýtti eg rímiligvís høvið at seta henni nakrar spurningar afturímóti. Niðanfyri er prátið. - Eg eri kultursosiologur, og havi eina magistaragrad frá L

Nám X vann filmskappingina hjá Námi

Í kvøld varð kunngjørt í Havnar bio, hvør vann fjórðu stuttfilmskappingina hjá Námi um Heimsmálini hjá ST. Saman við lærarum hava næmingar í hádeild og miðnámi kring landið arbeitt við filmi í heyst. Vavið er í mesta lagi sjey minuttir og karmurin hevur verið eitt ella fleiri av teim seytjan Heimsmálunum. Nógvir næmingar vóru møttir, og Tóri Slættalíð, sum er leiðari í nýggju Ráðgevandi deildini í Námi, bjóðaði vælkomin í Havnar Bio, har ellivu av filmunum, sum dómsnevndin hevði valt, vóru sýndir. - Teir filmar, sum løgdu seg fremst í huganum hjá dómarunum, vístu á serstakliga góð næmingaavrik, men hvør á sín hátt, segði Tóri og upplýsti, at eina løtu stóð á jøvnum, tá veljast skuldi millum bestu filmarnar. Men so samdust teir fimm dómararnir um vinnarafilmin. Dómarapanelið, sum telur fimm fakfólk har Árni Øregaard er formaður, er av teirri áskoðan, at vinnarafilmurin í ár vísir beinleiðis til trý av heimsmálunum, og í fluttari merking eisini til onnur heimsmál, serliga um vit tosa