Birk

Hetta eru seinastu rembingar hjá fráfarandi stýri í Tórshavnar kommunu, og helst ein av orsøkunum til, at Borgaralistin stillaði upp við ávaring um, at byggisamtyktir verða broyttar í heilum, og til høvið, sum ikki altíð tykjast fólkaræðislig. - Bygging og útbygging skal vera skipað. Broyting av byggisamtyktum er bert sum undantak. Fyrisitingin skal kunna arbeiða eftir galdandi lógum og reglum. Nøkur fá privat áhugamál skulu ikki stýra fyrisiting og politikarum. Soleiðis segði Borgaralistin í dystinum upp undir kommunuvalið 12. novembur í ár. Men tá hevði eitt sjáldsamt mál um undantaksloyvi og broytingar í byggisamtyktum í allarfremstu havna-Havnini, henni úti móti vágni á søguligu Vestaruvág, verið á skrá undir fordektum nøvnum í fleiri ár. Tó, eina viku undan býráðsfundi 19. september í ár varð uppskot frá formanninum í Byggi- og býarskipanarnevndini samtykt, so byggast kundi. Eitt argument, at játta fýra nýbygdum hæddum í øki C á hesum tronga matrikuli er, at "Soleiðis k...

Fyrrapartin av sjeytiárunum vitjaði eg systkinabørn í Notodden í Noregi. Tá fóru vit í biograf í Drammen og sóu Cisco Pike við ultrakula Kris Kristofferson. Men best minnist eg lýsingina ”Olje i Nordsjøen, et eventyr fra vor egen virkelighet”. Eitt ævintýr úr okkara egna veruleika. Tað, sá eg á Tjóðpallinum í kvøld, har Sonurin hjá Jon Fosse varð framførdur. Byrjanin er við kalligum gittargrumsi hjá Benjamini, meðan gráa stovan hjá gráu hjúnunum kemur fram á intima pallinum.  "Hann hevur onga framtíð," sigur pápin. Men so kemur hann við bussinum, sonurin, sum tey ikki hava hoyrt frá í útvið eitt hálvt ár. Svartklæddur við høkuskeggi, pink turriklæði og hestahala, sum Fosse. Grannin, ið er komin við sama bussi, men hevur brúnt turriklæði, hevur eisini skegg og hestahala, sum Fosse. Hesin seinni dualisturin, grannin, tekur klárt erotiskt niður eftir stólarygginum í stovuni, tá hann kemur inn, og leggur eisini hondina dvalandi niður á ryggin á pápanum. ”Hann hevur ikki sagt na...

Hóast Dario Fo segði, at í einum landi við ongum tjóðleikhúsið, har stendur deyðin í durinum, so er nú greitt, at vit skulu einki tjóðleikhús hava.  Eitt sindur jánkasligt, fyri at siga tað milt, var hetta enn einaferð staðfest og sementerað í morgunsendingini hjá Útvarpinum, Vikan.  Eitt sjónarmið var, at tjóðleikhúsið skuldi partú ikki vera í Havn, og eitt annað sjónarmið, sum er tað sterkasta í Havn, er, at har skulu vit hava parkeringspláss, í hvussu er á teim støðum, vit higartil hava hoyrt, at borgarstjórin í Havn hevur peikað á.  Har skulu bilar standa meðan vit arbeiða og eru til handils, og innan vit fara heim at upptaka enn eitt, ella kanska tvey, parkeringspláss í tí túninum. Bilar fram um alt. Hetta er sjónarmiðið í Havn. Bilar skulu eiga útsiktina av Skálatrøð, sum eg enn haldi vera heimsins bestu. Og bilar fáa almennan stuðul, so vit keypa fleiri av teimum. Til ber eisini at ganga og at hugsa býarplanlegging út frá øðrum enn kinesiskum elbilum og teirra forb...

Herfyri var kanning hjá Heilsuráðnum, har spurt varð: ”Maður, hvussu hevur tú tað?” Veljarakanningar, veljarareaktiónir og sendingin Vikan í Útvarpinum í morgun, benda eftir míni fatan heilt greitt á, at okkurt av yvirskipaðu ráðunum hjá tí almenna, eigur beint nú at seta tann vitala spurningin: ”Veljari, hvussu hevur tú tað?”  Variantar kundu verið: ”Hey Føroya fólk, hvat halda tit um fólkaræðið?” Ella: ”Kæra býarbarn, hvussu heldur tú, at tit verða umboðað fyri tykkara egnu skattakrónur?” Ella: ”Kæri pensjonistur í fjølbygdasta parti í landinum, hvat heldur tú um, at tú nú missir alla politiska ávirkan á Vaglinum í Havn, og at ein kommunupolitikari í Degi og Viku heldur tað vera í fínasta lagi?” Alt eftir persónligum vinkli, støðu og sjónarmiðið, kunnu vit borða djúpt og breitt í, hvussu fólkaræðið verður umsitið í landinum beint nú. Í meðan heldur kommunan veitslu. Ikki sørt provokativt, meðan fólkaræðið verður umsitið so illani, at fólk í Havnini, eftir sjónligar og vælgrundaða...

  Veit ikki, hvussu vanligt tað er, at fáa eina gøtu uppkallaða eftir sær, meðan mann enn er á lívi og gongur somu gøtu. Kanska er tað eindømi. Veit ikki. Men ein heiður er tað, at eitt blátt offisielt gøtunavnaskelti ber títt navn, hóast gøtan er gongugøta og ikki ætlað bilum. Bara tað er í sær sjálvum eitt steytment, býrt tú í Havn. Tað er útvarpsmaðurin, Høgni Djurhuus, sum hevur fingið henda heiður. Hann býr á Berjabrekku og hevur arbeitt í Útvarpinum síðan síðst í áttatiárunum. Tí hevur hann gingið hesu leið, oman og niðan.  Seinasti partur av gongugøtuni er akkurát gjørdur. Ørminnist, at ein klumma gjørdi vart við, at nakrir metrar manglaðu. Nú styttir lidna gøtan leiðina til arbeiðis rættiliga nógv. Haldi, vit møttust á kvøldskúlaskeiði úti á Læraraskúlanum um miðlar og samskifti ein vetur mitt í áttatiárunum. Tá hevði hann verið journalistur á Fjúrtinda og Sosialium. Fyrsta hálvár í 89 samskipaði hann fyri Filmsfelagið eina norðurlendska filmstevnu við 130 professionel...

Alla hesa øldina hevur Mentanarnátt verið fyrsta junifríggjadag í Havn. So nógv tiltøk hava savnað so nógv fólk í miðbýnum, at dagurin verður kallaður lítla ólavsøka. Tað sæst aftur í ár í tíðindaskrivi frá fyriskiparanum, sum er Visit Tórshavn, ið fyrr kallaðist Kunningarstovan hjá felagnum Tórshavn.  Dagurin er rokaður við events, tiltøkum, har øll, í fólkaræðisliga medborgaraanda kunnu melda seg í kórið, tí tey halda seg hava nakað at vísa fram, ella gera vart við í býnum, her flestu búgva - og fleiri pendla til og frá fyri at arbeiða - lata dyrnar upp og fevna summarinum við virksemi. Eitt framúr høvið at lata stongar dyr upp og vísa, hvat tú fæst við, helst øllum at gagni, men vit vita tað ikki, tá virksemið verður hildið í tí dulda og ongantíð møtir almenninginum. Mentanarnáttin er høvið hjá afturlatnum stovnum at sýna social responsibility, grípa dagin, og leita til latínska hugtakið carpe diem. Síðan byrjan hevur tað verið ein avbjóðing fyri skránna at upplýsa um innovativ ...

Høgni í Útvarpinum ber okkum í dag dokumenteraði boð um, hvussu gullhúsið hjá Gullaki í Bøkjarabrekku fer at síggja út. Stikk denn. Tað kann eingin annar gravandi journalistur í allari føroysku verðini, uttan Høgni, hóast vegurin er hin mest trafikeraði í landinum.  Og á myndini síggi eg, at ert tú ov bráður at koyra út frá Midasborgini hjá Gullaki í brekkuni, so rennir tú teg beint í mammonitisku ognina hjá Havnar Arbeiðarafelag, sum er - ikki í likvidatión - men í gullfongdum verkfalli. Løgið, sum tankar og forsjónir um at nema við gull kunnu korrespondera. Hvussu dustutar gøtur vit enn hava gingið, korresponderar alt fyrr ella seinni við fyrigyklaða tankan um gull.  Í latentum mótmælisanda fari eg beint at spæla áminniliga sangin hjá Hollies um King Midas in Reverse, har unga plátuskaldið, Graham Nash, bara 25 ára gamal, gongur djúpt í seg sjálvan, og minnir hana, sum fyri honum í løtuni er gull, hvussu hann broytir alt, so tað verður til einki annað enn dust og jarðiskt óg...

Eftir at havnameistarin í Havn, og nú eisini formaðurin í mentamálanevndini í høvuðsstaðnum, vilja flyta Tjóðleikhúsið á triðja sinni, Runavíkar kommuna í ramasta álvara vil hava pallin inn hagar, og Kringvarpið slær alt upp í glens fyri opnari mikronfon í tveir tímar í sendingini Skratsj , talar Føroya kendasti, virknasti og nógv mest virðislønti sjónleikari at.   - Hesin glantrileikurin, sum bara veksur og gerst heilt absurdur, um yrkisleiklistina og tjóðpallin, má viðmerkjast, sigur Olaf Johannessen, og vendir sær til Birkblog í dag.  - Bygdamentanin, og alt gott um hana, er um at køva alt, sum hevur við fría leiklist at gera. Tað er so týðiligt at hesir bygda- og landspolitikkarar fullkomiliga hava misskilt, hvat ein frí leiklist kann og skal. Somuleiðis hvat eitt Tjóðleikhús kann og skal.  - Eitt Tjóðleikhús er ikki eitt glæntrihús til representatiónir og konferansur, men eitt livandi stað, sum andar og livir í tíðini, og í tí umhvørvi, har tað er staðsett. Sum...

Herfyri skuldi eg gera samrøðu við ein slóðara í føroyskum mentanararbeiði. Tá samrøðan var liðug, tosa vit um, hvussu leikur víðari fer. Hon skilir, at nú er alt í hondunum á tekniska eftirarbeiðnum, sum lítil og eingin fígging er til. Samrøðan skal til útlandið. Tá letur í henni: - Hetta er fyrsta eyðkennið fyri føroyskt mentanararbeiði. Stórliga yvirmett í politiskum røðum, og sjúkliga undirfíggjað, tá tað kemur til tey útinnandi. Vit útsýni yvir Havnina svølgdi eg kaffikoppin og mundi sett grønu keksina í hálsin, so paff bleiv eg av hesi beinraknu útsøgn. Í dag kom mær aftur til hugs tær yvirmettu talur, framsýningar og kanningar, sum hava verið gjørdar síðan 2015 um ein tjóðpall , ella tveir, har minst annar hevur elevator, í einum Tjóðleikhúsi í Havn. Og bókasavn skal vera í kjallaranum og kafé uppi á loftinum. Fyrst á Skálatrøð og so á Bursatanga, so lossingamenn kunnu aktiverast í politiskari palllist. Tað er besti tanki í øllum hesum átøkum, leiklistini í høvuðsstaðnum a...

Eftir at hava verið fluttur í annan heim í tríggjar tímar við einum flottum kekkiskum operafilmi, Il Boeme hjá leikstjóranum Petri Václav, sum lýsir tónaskaldið Josef Mysliveček (1737-1781), er tað hallusinerandi at koma út í regnváta Havnarmyrkrið, hoyra Skratsj endursent í Útvarpinum, og síggja so sterk fótbóltsljós, at tú hevur ilt við at koyra niðan við SMS, og mást steðga ovast í R.C.Effersøesgøtu. Tað er út móti midnátt og ikki en sjél at síggja. Men taka vit tað sum eina uppliving, og hvørki ljósdálking ella brot á ferðslulógina, og enn minni brot á nakra ferðslutrygd og so slettis ikki tilætlað terror í grannalagnum, so varð hetta ein eksemplarisk fotouppliving. Utonomjordisk , sum ein púra ópolitiskur svii segði um útsýnið uppi á Hotel Føroyum. Men eg sigi stakkals grannar niðri í Gundadali. Mínir tankar ganga til teirra. Fari mikudagin, tá vit vísa Perfect Days í felag,   at spyrja Skratsj um fótbóltsljósini í Havni ikki eru brot á onkra borgaravenda fyriskipan í Fótbó...

Undir einum málningi hjá Eyvindi Mohr frá 1952 verður eitt dagdvøljuhugskot hjá tveimum javnaðarmonnum í høvuðsstaðnum brúkt sum argument, at bróta allan Áarvegin upp, so syntetiska áarlíkið á Vaglinum kann halda fram at renna, omaná, heilt út í Eystaru vág. Meðan Tobbi og tey í Runavík briljera við at seta mentan og medborgaraskap á breddan, og Klaksvík eisini byrjar at fóta sær sum arkitektoniskur staður, kunngerða fremstu javnaðarumboð í høvuðsstaðnum, at nú fer duettin undir verkætlanina ”næsta byggistig í miðbýnum at gera hugnaliga býarrúmið í sparikassagarðinum og við gongugøtuna til eitt hugnaligt uppihaldsrúm”.  Ávegis málið er tað heiðurliga at skapa autentisitet. Sagt verður, at borgarin skal koma enn longur í samband við sjálva ánna. Málið fyri endanum er munnin á Havnará, har enn størri uppihaldsøki skal gerast. Frálíkt hugskot og ein natúrlig kapitalistisk ekspansiónstrongd. Men løgið kortini, nú tað stundar til val. Næsta kommunuval verður hildið 12. november 2024, sk...

Í ummæli av fyrstu sendingini av teim sjey í røðini Kulfaktor hjá Gunnari Nolsøe var eg so himmalsfegin um innihaldið og skipanina av útvarpssendingini.  Gamaní er hon visuell til innihalds, tí hon viðgerð í estetikki og funktionaliteti, hvussu vit velja at byggja okkara hús og skipa okkara býlingar, og skilmarka okkum burturfrá bilum og ferðslu, og tó kunna taka okkum aftur og fram til arbeiðis, uttan at leggja okkum skerfløt fyri vinnulívi.  Júst hetta seinasta forteljaramomentið í nýskapandi sendingini fekk borgarstjóran á Tvøroyri at fata alt øvut av allari skilvísi, so vit fyri opnara mikrofon kundu hoyra ótamda makt rulla seg út. Priceless og ikki hoyrt fyrr í føroyskum útvarpi. Tók sum givið, nú lok varð lagt á hetta nýskapandi útvarpsevni, at Havnin varð sett á skrá sum rosinan í pylsuendanum. Kanska Hoyvík burturav. Men gakk. Sum sligin á nevið má eg sanna, at her fall ikki eitt orð um Havnina. Hví? Er tað tí at hon varð ov trupul at lýsa, tí akademiski fakkunnleikin...

Einki er sum leygardagur á Kondittarínum. Tað livir enn í minninum hjá fólki, Kondittaríið á Káta Horninum í Havn.  Í fleiri ættarlið var hetta fremsti savningarstaður í Havn. Fleiri vóru, ið tvíhildu um, at hetta var týdningarmesta hús í býnum. Tí hoyrist enn, hvussu hørm fólk vórðu, tá Kondittaríið lat aftur í 2003. Tjúgu ár seinni er nú høvið at enduruppliva nakað av tí autentiska huglagnum, sum var á Káta Horninum í nýggja klædnahandlinum hjá Rebekku á Fjallinum og Duritu Thomsen, Reka. Ole Wich, sum javnan vitjaði her, fer at sýna fram originalar tekningar, sum hann gjørdi á Kondittarínum síðst í 1980’unum. Javnan tók listamaðurin skitsublokkin fram og teknaði fólk, sum ikki bara komu og fóru, men eisini settu seg at kjakast við aðrar kaffistovugestir um lívsins djúpu viðurskifti. Á borðinum kundi standa eplasalat við heitum frikadellum, skálir við mandlurísi og kirsuberjasós og rúkandi heitt kaffi úr Restorffs-koppunum. Flestu tekningar eru í A5 stødd og gjørdar við ymsari tø...

Ikki bara fornminni, men helvtina, hálvtrýss prosent, av Føroya fornminnum standa nú fyri falli, takkað verið Javnaðarflokkinum í Tórshavnar kommunu.  Tað eru sambært stjóranum á Tjóðsavninum, Herleif Hammer, bara tvey fornminni av serstakligum týdningi í Føroyum.  Tey eru Skansin í Havn og Múrurin í Kirkjubø.  Tað var annað evnið í frálíku útvarpsendingini, Breddanum.  Javnaðarflokkurin, sum bæði eigur borgarstjóran í Havn og havnanevndaformannin í Havn, hevur aftur drigið fram klandursskrímslið um privatkapitalistisku konteynarahavnina í høvuðsstaðnum, og mín sann eydnast at fáa uppskotið stemmað ígjøgnum. Og tað hóast vit annanvegin hava havnir frammanundan - ein er beint við higartil nýggjasta tunnilsmunnan inn í Eysturoynna - og hinvegin at socialdemokratiski móðirflokkurin, kosta hvat tað kosta vil, skal kvetta við russaraflotan um tað so, sambært kvalifiseraðar gitingar norðan av landi, fer at kosta nýval. So tørvurin til havnapláss er longu avmarkaður....

  Nú 80 ára gamli Martin Scorsese í Killers of the Flower Moon vísir heiminum sonnu søguna um, hvussu hvíti maðurin brúkti insulin at taka lívið av Osage indánum í Oklahoma í 1920’unum, og sum leikstjóri í endanum sjálvur kunngerð rættarligu avleiðingarnar fyri hvíta Amerika, tær vórðu ongar, kom mær til hugs føroyska hugtakið eldrabyrðan.  Hetta djevulsetta hugtak, sum frøðingar av øllum handa slag nú savnast um og heysa flagg fyri, eins og amerikanarar hava fyri at rally round the flag at fegnast um eitthvørt forbígangandi frá morgunstundini. Og mikrofonirnar eru opnar og verða hildnar av eins opnum vitanarkeldum.  Musikkurin í filminum hjá 80 ára gamla Robbie Robertson styrkir meg í tankanum og skipaða ágangin mótu eldrabyrðini, og at henni, eldrabyrðuni, skulu øll hóttaføll kastast fyri. Hvat tá? Tey doyggja nokkso skjótt allíkavæl og onkur skal rinda fyri útskeiðilsini hjá øllum teimum, sum yngri eru enn 80, og enn ikki hava gjørt sær greitt at orða tíansheldur lesa...

Dagstovnurin á Argjum, har abbasonurin Olaf gongur, varð tikin í nýtslu tann 17. oktober í 1988. Tí var 35 ára hald við køkum og kaffi til tey vaksnu og saft og køkukonur og -menn í dag. Í 2011 gjørdist stovnurin, sum av fyrstan tíð var sjálvsognarstovnur, kommunalur.  Á stovninum eru tvær vøggustovur og fýra barnagarðsstovur. Umleið 80 børn rúmast á stovninum tilsamans. Vøggustovurnar eita Smæran og Summardáin. Barnagarðsstovurnar eita Sóljan, Blákollan, Børkuvísan og Akkuleyan, har Olaf hevur gingið innan hann fór í skúlabólk í august. Her er hansara søga, tá tey øll hava sagt eina søgu. Eg hefti meg við Titanic, sum hugtekur hann og altíð hevur hugtikið tey, eg kenni. Umleið 19 fólk starvast á stovninum, umframt reingerðarfólk, húsavørður og avloysarar. Flestu teirra starvast niðursetta tíð, sigur heimasíðan hjá kommununi. Á stovninum eru í løtuni seks námsfrøðingar. Til stovnin hoyra tveir garðar. Ovari garðurin er rundan um stovnin. Har er pláss fyri mánabilum, súkklum og líkn...

Ein kempa í mentanarlívinum í Havn er farin. Onkuntíð krossaðust okkara vegir, og eg havi loyvt mær at klippa úr nøkrum av teim egnu tekstum og bloggum, har Eyðun tók til orðanna, varð siteraður og umrøddur. Og avmyndaður. Undir yvirskriftini ”Eyðun áttati” varð tikið saman um stovnanina av Filmsfelagnum í 1962: Eyðun var ein av trimum hugsjónarmonnum, sum í 1962 stovnaðu Filmsfelagið í nýbygda biografinum Havnar Bio. Hinir báðir vóru Erling Simonsen og Fraser Eysturoy. Undan stovnandi aðalfundinum høvdu teir sent eitt bræv til "100 borgarar í Havn" um at skipa fyri listaliga áhugaverdum filmssýningum í býnum. Tað sæst á teimum báðum fyrstu síðunum í gerðabók felagsins. Í 2015 hevði eg samrøðu við Katrina Ottarsdóttir fyri blaðið hjá Atlantic Airways, har yvirskriftin var “Eg eri nústani byrjað”.  Undir millumyvirskriftini Við Eyðuni til Cabaret , sigur Katrin soleiðis í samrøðuni: “Skal eg nevna ein film, ið hevur fingið meg tann filmslistarliga vegin, so er tað Cabaret hjá ...