Birk

Á grækarismessu, tólvta mars, verður fyrsti landsdystur í nýggju ítróttarhøllini við Tjarnir, uppi í Hoyvíkshaganum. Lukkutíð er útselt til dystin, sum er undankapping í evropameistaraskapinum hjá monnum í hondbólti. Í nógv ár havi eg havt sum sport, tað er tað nærmasta eg komi útinnandi ítrótt, at spyrja fólk, sum eg møti í elevatori og hoyri tosa niðurlendskt, hvat tey kalla seg sjálvi.  - We are Nederlandische people, svara tey á flúgvandi enskum, og leggja afturat, at tey hoyra til The Royal House of the Netherlands, Het Koninlijk Huis, sum tað eitir á nederlans, málinum tey tosa, og sum ofta verður mistikið fyri føroyskt, tá vit ferðast úti í heimi, uttan at eg heilt veit hví. Okkurt barkaljóð, kanska. - Willem Alexander er okkara kongur, hann er sonur Beatrix, sum tú kanska kennir betri. Land teirra er Niðurlondini, sum eru tólv landslutir. Eg nikki játtandi, at eg havi skilt tað heila og vit tosa um niðurlendskan popptónleik og hvussu tað mundi bera til, at so nógv popporkes...

Fyrsta stig at taka verðina, er at seta títt egna navn á hana. Tað síggja vit til yvirmáls á teim jarðfrøðiligu botnøkjum, har hugsast kundi, at olja helst er at finna, bora vit nóg djúpt. Omansjóvar síggja vit í eysturi, at Noregshav er skvisað móti Norrakystini, sum teir gomlu søgdu, fyri at geva pláss fyri uppfunna heitinum Norðurhøv. Og fara vit vestur um Ísland, so er tað bara í okkara bókum og teim íslendsku, at Danmarksstrædet, Denmark Strait, er skift út við Grønlandsfjørð. Landafrøðilig navnagáva er at staðfesta harradømi. Hetta gera øll mál í øllum heiminum. Í bókaútgávu er tað nýtt hjá okkum, har tað fyrstu ferð kom fyri í Heimsatlas (1993). Fá eru støðini, har vit hava grundað, skapt og varðveitt egin staðarnøvn á okkara máli. Føroyingahavnin, ið nú liggur sum ein skomm, skrivar seg inn í hesa siðvenju. Tað gav at bíta, tá ein enskur barnaskúli í Persaflógvanum í 2014 bestilti eitt atlas frá Harper Collins, har Ísrael skuldi verða strikað og Palestina sett í staðin ...

Ken Lindenskov Olsen og Mariia Shvets Olsen avmyndaði uttanfyri húsini í Varðagøtu 18 í Rituvík leygardagin, tá tey bjóðaðu til kaffi og ukrainskar hunangssøtar pinjukjarnur á heitum hornum frá mammuni Gunn. Tað er sjáldsamt í føroyskum miðlum at síggja tekst, sum er skrivaður á so fremmandum máli, sum ukrainskum. Tað hendi í farnu viku, tá boð vóru frá Námi til ukrainskar flóttar í Føroyum um, at nú vóru skúlabøkur á teirra móðurmáli tøkar á opna føroyska pallinum Snar.  Samstundis upplýsti Býarbókasavnið í Havn, at lánarar nú kunnu lesa ukrainskar barnabøkur, sum talgilt eru samsagdar á enskum og ukrainskum. Flóttar á Sandi fingu gávubræv frá Lions, og fríggjakvøldið vóru tíðindi í Degi og Viku um, hvussu væl ukrainsk børn kláraðu seg í skúlanum á Tvøroyri. Hetta er ein púra nýggj støða, har vit á fyrsta sinni fingu annað beinið beint í altjóða samfelagið. Okkara egnu politikarar hava nevnt, at vit kunnu væntað so mikið sum 200 ukrainsk flóttafólk. 150 teirra eru longu komin sum ...

Høvuðskokkur í Barbara Fish House, har tey fyri fullum húsum borðreiða við nýveiddum bankatoski, er hin ungi Daniel Gutiérrez Medina frá Chihuahua har norðuri í Meksiko dygst við Texasmarkið og ánna Rio Bravo. Daniel, sum sæst longst til vinstru, kom higar fyri trimum árum síðan úr Spania, tá hann á einum steakhouse hoyrdi um Føroyar og matstovuvinnuna her. Hinir, ið eru avmyndaðir saman við Daniel í køkinum á fiskamatstovuni eru Sigmundur, matstovuleiðarin John, Rói og Arni. Tær tríggjar, sum servera, eru frá vinstru Ophelie, Kristina og Rósa. Skipari á túrinum við havrannsóknarskipinum Jákupi Sverra, sum hevur lagt upp til matskránna, er Poul Johannes Falkvard, sum livandi kann siga frá um vælvaksnan bankatosk, sum henda túran vigaði heilt upp í 26 kilo. Besti toskur og hýsa nakrantíð, sigur skiparin. Allur bankatoskurin fer á fiskamarknaðin til marknaðararprís, har Barbara Fish House fær sítt fyri vanligan prís. Vaðhorn keypir rest og selja so til Spania sum bacalao. Eftir rembingar...

Í dag er okkara móðurmálsdagur, tí henda dag í 1819 varð Hammershaimb føddur. Saman við øðrum legði hann lunnar undir málið. Kanska eitt sindur tollfrítt og lættkeypt at siga. Útlendskir granskarar, serliga danskir, hjálptu okkum, so fjalladialektin hjá hálvkvødnum søgusigarum bleiv eitt fullfíggjað skriftmál millum slektaðu grannamálini, sum eisini hava ein móðurmálsdag at fegnast um. Danski stuðulin hevur staðið við, og er í dag so dyggur, at tú ikki kann hyggja eftir filmi uttan danskan undirtekst og orienterað teg um støðuna í Ukraina uttan danskan hernaðarkorrespondent, sum við vanda fyri egnum lívi er farin frontalt á sjurnalistiska hermótið. Einsamøll skapa vit ikki móðurmálið. Men sleppa vit donsku ávirkanini, sum í seinastuni er linkað so mikið, at summi vilja vera við at kontan er uppbrúkt, so ber til at hyggja eftir hinum báðum grannalondunum, Noregi og Íslandi, sum vit helst eru enn nærri í slekt við, ikki minst tá um málsligar fyrimyndir og nýyrði ræður. Úr Noregi hava vit...

Nám heldur fram at definera heimin á føroyskum. Hesu ferð er tað Evropa, ið er sett á eitt laminerað veggjakort, klárt at hanga á veggin.  Sólbjørg Lindenskov Magnussen hevur avmyndað Álv Danielsen á goymsluni hjá Bókamiðsøluni, sum selur allar útgávur hjá Námi. Álvur stendur á plattinum, sum júst er komin við bretska flutningsfelagnum, Davies Turner Ltd, frá forlagnum Harper Collins í Glasgow.  Fyrr hevur Nám gjørt eitt politiskt heimskort við øllum heimsins londum, klárt at seta á veggin. Eins og hesi bæði veggjakortini, er eisini Føroyakortið, sum Rói Højgaard teknaði til Atlasið í 2014, laminerað og hóskandi at tekna og strika á, til dømis um ein barnagarður ella skúli skal á útferð. Tá ber til at hava Føroyakortið liggjandi á borðinum sum dúk og skriva á tað við hóskandi tusjpenni, sum so kann turkast av kortinum aftur. Nýggja evropakortið er eins og heimskortið, ”Heimurin”, umsett úr enskum úr kortum hjá Collins Bartholomew, ið er heimsins elsta og størsta kortasavn....