Skip to main content

Posts

Showing posts with the label politikkur

Sirið: Tí er tað so fantastiskt at ganga í biograf

Tá stóru norðurlendsku bókmenta- og filmsvirðislønirnar vórðu kunngjørdar í Norðurlandahúsinum um nátturatíð týsdagin, greiddi Sirið Stenberg, landsstýriskvinna í uttanríkis- og vinnumálum, frá um, hví hon helt at tað var so fantastiskt at ganga í biograf. Fyrsta orsøkin var vinnandi filmurin, ”Seinasta paradís á jørð”, og at hon sjálv hevði arbeitt á flakavirki og hevði hitt filmsliðið í Hvalba. Í øðrum lagi greiddi hon frá um virksemið hjá eiðismanninum, Jørgen Olsen, í Vági, tá hann javnt og samt vísti film. Í triðja lagi tók hon støði í tankanum hjá amerikanska ummælaranum, Roger Ebert, um, at filmur, vístur í biografi, er ein empatimaskina. Sirið tók soleiðis saman um felagsbornu biografupplivingina: - Ein perlulýsing av tí relationella, sum faktiskt vísti júst hvat filmurin kann. Hann gevur okkum vónina og ikki minst relatiónina. Tí er tað so fantastiskt at ganga í biograf. Filmur sum hesin fremur okkara empatisku evni. Tá ið eg sum smágenta fór í biograf hjá Jørgen hvønn ley...

Føroysk matvinna undir eftirlit

  Mynd frá brá.fo Føroysk matgerðarlist, gastronomi, ella bara matarstøð, sum Heilsufrøðiliga Starvsstovan heldur turrisliga og merkantilt sigur, eru í eini álvarsligari broytingartíð, har greið rák eru antin frameftir ella aftureftir. Frameftir, tá gomul føroysk matgerðarhevd verður foredlað, tá hon møtir fremmandum kokkum í føroyskum køki, og aftureftir, tá trendurin bráddliga verður at taka upp tað slambur og tey avroð, sum altíð hava ligið eftir, tá flett verður hesa ársins tíð. Langt er síðan Mouldi fekk okkum út at eta ein vælsteikan piparbúff við góðum paringsvíni. Síðan er so mangt hent, har tað femmanda møtir tí heimliga, so sum at Mortan fekk okkum at njóta sjerry við røstum og chablis afturvið tí hvítasta bankatoski, Janus Einar leyp brell á okkum við einum hummara-hotdog, og spola vit fram til nútíðarkrúnuna á gastronomiska Føroyaverkinum, so stendur Sebastian Jiméne z í durinum, og borðreiðir við náta, skerpikjøti, ræstum kjøti og súrhoyggi, ið alt samalt møtir og me...

Føroyskt slær allar rekordir

Magnus Dam, Kringvarpsstjóri, lovar í inngangsrøðu, at nú verður roynt at fáa føroyska talu á meir enn ein film um árið. Tað er so ambisjónin, sigur Magnus, uttan at lova nakað. Her sæst hann saman við Páll Danielsen og Jonnu Mortensen. At føroyskt slær allar rekordir, sigur Mourits Clementsen, sum rekur Havnar Bio, ið er einasti føroyski biografur. Havnar Klubbi eigur hølini, sum biografurin er í, har Mourits nú vísir svenska teknifilmin, Palla Halaleysa, ið næstan er ein sangleikur, í góðari føroyskari týðing, sum Kringvarpið hevur latið í føroyskan búnað við framúr røddum.  Tað er nakað serligt við at sita í biografi saman við øðrum. Vit síggja sama nýggja film, sum ljóslivandi bleiktarar á løriftinum. Akkurát sum ordiligt og við føroyskari talu. Við síðuna av okkum, mær og Olaf, sita Glóð, sum í filminum er Birgitta, ið eigur summarkettuna, sum gevur filminum navn, og foreldur hennara, Børge og Durita. Beint aftanfyri situr Sanna Bæk Hoydal, sum er Maja, og tá eg spyrji eftir h...

Brecht og pallar í Havn

Tað eru pallar í Havn, sum ongan góðan eiga, hóast tey evarska fáu, ið næst eru at virkseminum, hjúkla um og kýta seg til tað ýtarsta, at standa saman um viðkomandi pall. Summi meira enn einastaðni. Men tað er ikki nóg mikið. Havnin skal vera ein mentabýur eins og í teim metropolum á evropeiska meginlandinum, vit kunnu og vilja bera okkum saman við. Men politikarar fata ikki henda veruleika og hava aldri gjørt tað, hvussu nógv skriviborðsálit og tankaspøl við orðum, teir og tær leggja í skuffurnar við 99 pappírum í hvørjari skuffu, í besta føri at brúka til skáltalur, og tá ítróttarhetjur koma heim. Nú burdi verið payback time. Tann stundin, at mentanin ger krav uppá sítt. Kanska eigur heystið at byrja við tí, payback time. Hvørt heyst. Tað havi eg hug at siga nakað um, nú hann heystar og eg enn ikki síggi nakran mentapolitikara gera annað enn hyggja eftir skýggjunum, sum Prædikarin ávarar ímóti, nú tað er ”tann tíðin, tá ið teir, sum sita um húsið, skelva, og maktarmenninir verða krop...

Ein vónríkur Harald kunngerð nýggja leikárið á Tjóðpallinum

Fyri fullsettum hølum bjóðaði nýggi stjórin á Tjóðpallinum, 38 ára gamli norski Harald Thompson Rosenstrøm, vælkomin til ætlanir og leikskrá í heyst og nakað fram. Millum tey mongu møttu var eisini Jenny Petersen, sum í 20 ár stjórnaði Tjóðpallinum. Tann óunniliga deyðvektin, sum hevur tyngt Tjóðapallin er, at alt síðan 2012 hava landstýrismenn og borgarstjórar við stuðlandi arbeiðsbólki kunngjørt ein komandi tjóðpall, uttan at staðseting, innihald ella fígging er fylgd við. Í dag er hesin innantómi symbolikkur blivin ein ókeypis indikator fyri, hvat komandi og farandi politikarar óforpliktandi siga, hvussu kær mentan og list er fyri teimum. Hetta er størsta katastrofa í nýggjum føroyskum mentapolitikki, tí ætlanin um tjóðpallin er funnin fressur hjá meiningsleysum politikarum. Vit hava sum aldri áður tørv á at fáa politikarar – hin fyrsta í Føroya søgu – at gera mentan og list til eitt skjaldramerki, sum viðkomandi við floksapparatinum treytaleyst í rygginum gongur inn fyri og vil byg...

Frælsisdagur í Ukraina

Í dag er frælsisdagur í Ukraina, størsta landinum innan markið av okkara heimsparti, Evropa. Myndina tók eg í pólska býnum, Krakow, har eg ferðaðist fyri tveimum árum síðan og vitjaði Auschwitz . Árið fyri høvdu Mariia Shvets og Ken Lindenskov Olsen bjóða til kaffi í Rituvík og prát um Ukraina. Eins og at ferðast kann vera ein avslappandi dagdvølja, har tú í summarhitanum betalir teg frá øllum, kanst tú eisini leggja teg á ein annan meira eygleiðandi bógv, har tað verður spennandi at síggja, hvussu grannalond stuðla, minnast søguna, og ikki støkka undan, tá neyðugt er. Sum í hesum søguríka marknabýi, Krakow. Hinvegin eru tað fleiri, sum hálsfevnandi í semju við russisku álopsmaktina fegnast um gongdina, at niðurlaga og tileinkisgera unga ukrainska fólkaræðið, og innlima tað aftur í sundurdotna stórríkið fyri eystan, sum einaferð kallaði seg Sovjetsamveldið og tók Kuba við í fallinum. Eisini á botninum í Miðjarðarhavinum, har gamla og óneyva heitið Levantlond hevur verið brúkt, hel...

Í sveitta andlits tíns

  Vit menniskju hava tað til felags, at vit liva saman við øðrum, á vår Herres klinkekule, sum norðmenn siga, áleið sama lívsskeið og meginpartin av okkara arbeiðslívi. Neyvan nakað kann kløkka meg, sum andlát av einum javnaldri í Útvarpinum. Eitt skeið farið, eitt lív livað, men nú tikið burtur. Í sveitta andlits tíns skalt tú eta breyð títt, hagar til tú aftur fert í jørðina, sum tú ert tikin av; tí av mold ert tú, og at mold skalt tú aftur verða! Soleiðis lesa vit kendastu orð um arbeiðaran í Halgubók, tyktandi grundarsteinurin undir øllum arbeiði síðan Luther lærdi okkum lýdni. So kend, at tey verða hildin fremst hjá politikarum, sum innan fráfaringaraldur royna at billa okkum inn, at teir hava sæð skriftina á vegginum, har hagtølini greitt siga, at vit verða eldri og eldri. Í politiskum orðabraski æt tað fyrr eldrabyrðan. Nú eru vit so mong í íbúgvapyramiduni, at vit umframt røktarútreiðslurnar, í nógv størri mun eru trygdin fyri bæði gjaldføri og Suðuroyartunnili. Vit eru...

Ælabogavegur eitt

Í morgun var eg á Ælabogavegi eitt í Havn. Ørindini vóru at taka eina mynd av gøtuni, sum eg ikki visti av var til, fyrr enn tríggir fólkafloksmenn í Býráðnum fortaldu ikki bar mær, men allari verðini, sum vit kenna hana, tað. Síðan hevur hetta verið eitt grundleggjandi stríðsmál hjá monnunum, ið hava stillað upp og eru valdir, og nú útinna sítt vald við at krevja Ælabogavegin fjernaðan. Kanska verður tað tvørturímóti, at avmálda gøtan og málaðu litirnir, fara at verða hevjaðir upp til eina neyðturviligheit, at halda fast um gøtuna, staðið og litirnar. Hon verður kult, Ælabogagøtan. Tá Útvarpið í tíðindunum í morgun varpaði ljós á gøtuna, navnið, og at nu fór hon at verða málað og sjeina upp, eftir at ótangar í Dalinum, púra ópolitiskt, høvdu svínað kláru og bjørtu litirnar út, millum annað við navni hins allar hægsta, um tú fór í kirkju. Bara fyri at stigmatisera medborgarar í býnum. Vorðið sum. Og nakar góðar morgunmyndir fekk eg á nýmálaðu Ælabogagøtuni, og eitt gott prát við eina...

Hví spyrt tú ikki á føroyskum?

  - Hví spyrt tú ikki á føroyskum, sigur amerikanski læknin, Mimi Syed, ið er av pakistanskari ætt. Ein farri av suðuroyarmáli liggur í óvæntaða setninginum. Meðan Føroyar hyggja eftir fótbólti á tveimum vígvøllum eri eg farin í Finsen, har Elisabeth Skarðhamar Olsen innleiðir og bjóðar vælkomin til fullsettan fyrilestur í auluni við Mimi Syed. Fimtan ára gomul var hon skiftisnæmingur í Føroyum skúlaárið 1996/97, og búði hjá Elisabeth Holm, sum gamaní er av Tvøroyri, men býr í Hoyvík. Fyrilesturin úr Gasa byrjar og endar við sitatinum hjá týska prestinum, Dietrich Bonhoeffer "Silence in the face of evil is evil itself." Orðini hjá Bonhoeffer, sum týsku nazistarnir drupu í 1945, hanga skilliga lýsandi í heimligu auluni, ið er prýdd við Sjúrði og orminum á Glitraheiði. Fyrst er ein heimildarfilmur í 25 minuttir, “Kids Under Fire: An investigation into Israeli soldiers shooting children”, sum tíggjufaldi Emmyvinnarin, algersk-amerikanska Amel Guettatfi, hevur gjørt fyri am...

Meðan Ambition siglir inn á fjørðin

Eftir glopraregn í seinastuni, er stilli og lág, men hækkandi sól í morgun. Hon strálar og kínir kampingplássinum yviri við Strond, har tjøld fóru á flog í gjárkvøldið. Nývaknaði morgunin ber okkum ferðamannaskipið Ambition, sum siglir inn á Runavík við 1200 ferðafólkum og eini manning, ið telur 670. Hóast skip og kampingvognar kunnu tykjast fylla summarsýnið í føroysku morgunsólini, eru hetta smá tøl. Allarflestu ferðafólk, 80-90%, flúgva til Føroya, segði stjórin í Visit Faroe Islands í Breddanum , eini av heilt fáu, kanska einasta almenna greinandi kjaksending í Kringvarpinum, sum nú eisini fer í summarfrí, Breddin altso.  Drívmegin, tá umræður ferðamannaskip, er inntøkur til kommunalu havnirnar, varð sagt í sendingini, har Sirið Stenberg og Gurðið Højgaard luttóku  og Sigurjón Einarsson var góði verturin. Hjá okkum føroyingum, at fara út í heim, gongur tó strilti, um tú ikki partú skalt til Kastrup ella Hirtshals og onga aðra staðni í verðini. Man ferðvinnan verða bliv...