Skip to main content

Anita: myndir í toppklassa


Av øllum teim góðu myndunum í heimildarfilminum Anitu, er hetta so nógv hin besta. Ein indonesiskur sjómaður gloppar dyrnar og letur aftur. Vinaliga smílandi hevur hann júst skoðað inn í ein part av eini lítið unnuligari føroyskari fiskivinnusøgu.


Í høvuðsheitum eru tað teir báðir Jan Lamhauge, reportari, sum her sæst á staðnum við garnabátin Anitu, og Jógvan Eli Dam, myndamaður, ið hava gjørt sendingina um bátin, sum 11. februar misti ein mann, ið var slektaður úr Indonesia. Og so Brynhild Thomsen, sum er upplesari. Eftir lutfalsliga stuttari tíð er henda gjøgnumarbeidda samtíðarsøga brúkt sum modell at vísa, hvussu ein partur av føroyskari fiskivinnu starvar og virkar, og hvussu fremmanda láglønarstættin altíð er tøk at seta á dekkið. Sjálvt Fiskimannafelagið er fyri fyrstu ferð í nýggjari tíð blivið bæði relevant og trúverdugt. Veikastu punkt í sendingin eru menn, ið smíla fjákut, tí fjáltur er á teimum, tveir politikarar og ein búskaparfrøðingur. Við andlitskeipum máa teir báðir fyrru, landstýrismaðurin í fiskivinnumálum og formaðurin í vinnunevndini, alt trúvirði burtur. Eg trúgvi ikki mínum eygum, at teir duga so illa at leggja røttu andlitsbrøgdini til spurningarnar frá Jan Lamhauge. At búskaparfrøðingurin heldur ikki er frægari, er ein onnur og meira fyrigevilig søga, so leingi hann ikki er mitt í maktapparatinum. Umframt greiðu undangranskingina, skipanina og pallsetingina hjá Jan Lamhauge, vil eg rósa, ja hálova myndamanninum, ið sambært avrikslistanum er ein og sami maður á degi og nátt, í landi og á dekki - Jógvan Eli Dam. Eg minnist ikki nakra sending í søgu Sjónvarpsins, har ein og sami myndamaður hevur verið so nógv úti um seg og hepnast at fáa so nógvar góðar og tó ymiskligar myndir í kassan, annan vegin journalistiskt nágreint frágreiðandi, og hin vegin av listaligum stemningsmettaðum slag, sum fangar huglagið og løtuna innan givna karmin. Til dømis tá henda hondin fer at sjonglera nervøst við einum kaffikrússi:


Og myndatólið fer upp eftir arminum og vit uppdaga at tað er landstýrismaðurin í fiskivinnumálum, illa heitin. Kanska bestu filmisku frásøgusnildi í føroyskum heimildarfilmi. Ella tá vit síggja løgtingssalin úr einum heilt nýggjum og vælinnrammaðum vinkli úr erva sum her:


Og á kajuni stendur ein Mercedes og bíðar, meðan trossarnir hanga og darla, meðan aðrir og betri hagreiddir endar halda skipnum at landi:


Livandi sosial-indigneraða myndafiltrið er sett til, og virkar til fulnar hjá Jógvan Eli, eisini tá vit bráddliga raka við ein smábat, sum við telefonnummari er lýstur til sølu, og turrisliga sigur tað, sum eingin reiðari fæst at siga: eg eri til sølu. Ein staffasjumynd, sum eftir einum sekundi sigur tað, ið sigast skal í hesum maritima umhvørvi: bátur til sølu - við ómælandi manning, innilæst í stálsettum ongamannalandi.


Og mín sann, um ikki einsamalli myndamaðurin eisini hevur verið til sjós at fáa autentiskar myndir, og so eina sjáldsama hepna mynd av sjálvum reiðaranum á brúnni á Anitu.


Og so eru landslagsmyndir av klettum í brimi og fjallafossum, ið fletta uppum við jet stream orku, at lýsa árstíðina í hesum landi, har ein maður hinumegin av klótuni sjólætst. Hetta er heimildarfilmur til fremmandar marknaðir, einki at ivast í tí. Og at enda havi eg hug at nevna kvøld- og náttarmyndirnar í regni. Tað er sum í einum væl tilrættisløgdum Hollywood noir filmi við scripatara og continiuity, at náttarmyndinar koma í einum greiðum streymi, sum bara riggar. Sum til dømis henda:


Meistarligt filmsarbeiði!