At sleppa at taka eina skermmynd á telduni av einum Netflixfilmi, er eins trupult og at sleppa at ferðast í hesum koronatíðum. Tað er vónleyst. Tí havi eg manuelt fotograferað eina skermmynd av júst tí sekundinum, har Fran Lebowitz (f.1950) avdúkar persónligu drívmegina í sjeyparta røðini Pretend it’s a city. Hin besti setningurin í bestu røðini á Netflix beint nú. Tað er einki at taka seg aftur í. Kanska við Lupin sum einasta kappingarneyta. Hin fyrri í New York og hin seinni í París. Virtuellur ferðaleiðari er í báðum førum Netflix. Virtually the best travel agency. Veruliga hin besta ferðaskrivstovan. In a virtual world. Í einum tykisheimi.
Tað er hin víðagitni Martin Scorsese (f.1942), sum hevur gjørt røðina Pretend it’s a city. Av og á sæst Scorsese tosa í egnum filmum, til dømis sum passasjerur á baksetrinum í gula bilinum hjá ikoniska Taxi Driver, leikluturin, ið gjørdi Robert De Niro kendan í 1976. Tá tosar Scorsese, sum var hann uppá speed, hann speedtosar, eitt staccato nervøst tosingarlag, sum umframt at vera avbjóðandi, eisini er ófrættakent, ja, um pallmyndin, ljósið og tónleikurin er til tað, kundi verið upptakt til virksemið hjá einum kalliga kalkulerandi hópdrápsmanni, so langt út á eggina kann Scorsese seta seg sjálvan. Hvat vit hava í væntu, er sjálvur spenningurin, the suspense, hóast einki ítøkiligt hendur á pallinum. Men huglagið var har. Tað ófrættakenda og ótillagaða. Eitt menniskja, sum ytst á eggini uppdagar, at javnvágin er sett til viks.
Eftir hópin av filmum í katólskum karmi, har dráp, burturbeining av líkum og endaleys banniorð eru týðuligasta umhvarv, er Scorsese róligari, ja púra í javnvág við seg sjálvan, og megnar at halda aftur í speed tosingarlagnum. Í staðin letur hann Fran Lebowitz tosa og taka pallmyndina, meðan hann sjálvur situr í skelliláturi og ofta flennur so hart og leingi, at eg ivist í um aldrandi maðurin missir ondina. So stuttliga heldur hann jødisku og lesbisku Lebowitz vera. Og eg eri ikki ósamdur. Hon er smittandi undirhaldandi við so fýrkantaðum eygleiðingum um lívið í New York, at tú verður førdur inn í hvønn krók og sansar stórbýin, sum var tú har. Scorsese letur hana veruliga koma út um senukantin og tæna tí klassiska endamáli, sum er at seta frásøgufólið í miðdepilin og sleppa at liva og fiktast við egnum avbjóðingum. Hetta er hilarious fyri at brúka eitt enskt orð. Frásagnargleði, sum er merkt av ótamdum ovfarakæti. Ein studia av samrøðukynstri, at lata frásøgupersónin sleppa at seta seg sjálva í senu, líta á hana og í øllum trúfesti at fylgja henni til liðugt er. Og tá vit eftir sjey sendingum - ja eg sigi sendingum, tí útvarpsfólk hava uppdyrkað hetta frásagnarkynstrið heima hjá okkum - eru komin hartil, so hava vit verið í New York. Við einum frásøgufólkið, sum avnoktar alla tøkni. Hevur hvørki teldu ella fartelefon, ja í fyrstuni heldur ikki skrivimaskinu og bankakontu, og tó livir sum mest hugtakandi frásagnarfólk, ein raconteur, í nervøsa neonbýnum New York, har kvikkjazz er blinkstrandi bakteppið, ið ikki slepst undan. Aldri í frið, altíð í rørslu.
Meðan amerikanska sendirøðin Pretend it’s a city er ytra menniskjan í stórbýnum, er franska filmsrøðin Lupin ein meira innvortis leitan í høvuðsstaðnum í mektiga hjálandaveldinum, har frælsið, javnaður og brøðralag varð uppfunnið, men mest umráðandi er at stava De Gaulle rætt, tá tú kemur úr Senegal og vilt hevna deyða papans, sum gav tær eina franska fyrimynd: Arsène Lupin. So byrjar indigneraða søgan hjá Sy Omar um rættvísi í franska stættarsamfelagnum. Filmsrøðin vekir minnir um ein hin besta filmin eg minnist úr gamla Havnar Bio - Topkapi hjá franska Jules Dassin frá 1964, sum varð vístur herheima nøkur ár seinni. Priceless!
Tvær spennandi ferðir við hvør sínum endamáli, onnur til hitt útvortis menniskjað og hin til hitt innara menniskjað. Ferðaskrivstova er Netflix og tú eigur stólin. Góða stórbýarferð í koronastongsli. Væl gagnist!
