Hvørt ár hátíðarhalda merkismenn flaggið. Tí eitur tað Merkið. Í eina øld ella so hava vit savnað okkum undir hesum flaggi, hóast eingin annar enn vit sjálv kendust við tað og góvu tí ans helvtina av tíðini.
Tá annar verðaldarbardagi brast á, hertóku nazistarnir Danmark við merkjum úr norrønum heraldikki.
Bretar gjørdust okkara bjarging, tí teir vildu eiga havið og siglingarleiðirnar á okkara høvum. Teir komu til Føroya og kravdu, at nýggj merki vórðu skapt, samtykt og sett á føroysk skip, so tey kendust aftur sum samsintir merkjavinir.
Tá flaggað verður, er umráðandi at røttu partarnir kenna seg aftur.
Í so máta er einki sum næsta land sunnan fyri okkum, Norðurírland. Har verður flaggað og strikað av við øllum handa symbolum, so partarnir í passandi fjarstøðu kunnu gera sær greitt, um ein er katolikkur ella protestantur og um tú ert loysingarmaður, sum heldur við Írlandi, ella sambandsmaður, sum heldur við Bretlandi.
Fyrri parturin, teir barnríkaru katolikkarnir, kenna seg harafturat sum undirstætt, og hava tí stutt fjús, tá hin parturin, protestantarnir, taka sær rættindi, sum katolikkarnir ikki halda eru teirra. Sum at boðsenda vápnaða bretska herinum at verja seg í Londonderry, tá vandi var fyri samanbresti fyri hálvari øld síðan. Fjúrtan katólsk býarbørn vórðu skotin í lítla býnum, sum bleiv so óður inn á bretar, at fyrri liður í navninum varð strikaður, so bara Derry stóð eftir, so djúpt skuldi merkið stinga.
Hann slær nevan í borið, og eg síggi, at eyguni eru blonk, tá hann peikar við svertaðum fingri upp undir loftið á barrini, har baskisk, katalonsk og eitt felags norðurlendskt flagg, gult við reyðum krossi, hanga niður úr loftinum, meðan antikvariska Wurlitzer júkeboxin spælir The Town I Loved So Well.
Hann er prentari, ættaður úr Boston og hevur skrivað heila bók um the Troubles, tey rópa. Hann spyr hvaðani vit eru, og peikar so upp undir loftið og ger okkum greitt, at føroyska flaggið, Merkið, manglar í revolutiósbarrini á heygnum í Derry.
Hann reisir seg, er illa til beins, og trýstir á nýggjar knappar á jukeboxini, sum við knirkandi metalliskum ljóði lyftir eina singleplátu við holi í miðjuni, og leggur hana niður í eina karusell sum í einum ljósmyndaapparati.
Vit halda ondini, tí okkurt týdningarmikið er í roykfyltu luftini.
Og so byrjar hann, sangurin um Ira Hayes, pima indiánaran, sum Johnny Cash setti í verðina, so hann aldri fór úr henni aftur.
- Bjór til alt borðið, sigur merkisverdi prentarin. Tey eru úr Føroyum, og hava lovað mær Merkið, at hanga niður úr loftinum, sigur hann glaður sum eitt barn.
Lamna beinið er eitt træbein eftir ein skottilburð á hesari barrini fyri jól í 72. Tá æt hon Top of the Hill, sigur hann, meðan plátan gresjar og knitrar, og søgan um vónríka mannin av pima ættini rullar seg út við trummu og trompet.
Hann hevur aftur fingurin á lofti, er farin at sveitta, strýkur sær um ennið, og tekur um feittuta høkuskeggið. Fingurin fer eftir borðinum sum ein trumma. Hann kennir hvørt stev í sanginum og tekur hann úr tíðini og málar hann fyri okkum.
- Ovastu hondina átti hann, tá hermenninir fríaðu Iwo Jima, og kríggið kundi enda í Kyrrahavinum. Ira æt hann. Eg hvøkki við tá hann mest sum rópar navnið út í írska roykin undir fløggunum, men hann er skjótur at skoyta Hayes uppí, Ira Hayes, sum bjargaði Amerika kríggið, og kundi planta totempelan á japansku oynna og skapa heimsins kendasta fotografi hjá Rosenthal. Vit hava vunnið og her er merkið, um tú skuldi ivast.
Hann sløkkir sigarettina og borar hana niður í írska bikarið, sum var tað flaggstongin hjá pima indiánanum, sum amerikumenn sendu í kríggj at verja fría heimin, hinumegin jørðina.
So endar plátan og einsliga trompetljóðið hongur í luftini.
- Krígsmálaráðið vildi hava Ira at ganga fremst um alt landið at fáa meiniga mannin at tekna krígsbrøv, so frælsa Amerika kundi spjaða frælsið longur út í kúgaða Eysturasia, har fjandin lúrdi, longu árenn vit komu til Korea, sigur hann.
- Og so hendi tað hybrissjálvsagda, sigur hann. Ira toldi ikki at blíva kendur, og fór at drekka sum eitt hol í jørðini, henni, sum krígsmálaráðið ikki unti honum og hansara ætt, og kortini hevði sent hann runt um alla jørðina at berjast fyri - guess what - Amerika.
Nú verður hann so rørdur at hann skelvir á málinum.
- So hendi tað eitt kvøldið, at ungi Ira skuldi ganga heim og rakti ein løk, Bapchule, har vatnstandurin var í mesta lagi ein sentimetur. Hann er áhalsin, dettur og verður morgunin eftir funnin druknaður í ánni í sólríkasta oyðimarkarstaði í Amerika, 32 ára gamal.
Og alt fyri hetta.
Hann ristir hugsaða føroyska krossmerkið í luftina og letst hanga tað við rond og dúki upp undir norðurírska revolutiónsloftið, at eg ikki skal gloyma tað.
Heimaftur komin fari eg út í kirkjugarðin við Velbastaðvegin og finni grøvina hjá Ishoy. Onkur er um hann, spartanska steinin við gullstjørnuni ovast og navninum, sum er skrivað við svørtum. Ishoy. Einki annað. Í baksýni eru enskir og finskir hermenn, sum fullu undir krígnum.
Alt hetta fyri eitt merkið.
Og tá bretska stjórnin saman við amtmanninum vildi hava føroyingar á Tinghúsvøllinum at atkvøða fyri uppskotinum um føroyskt flagg í nýkomnu krígstíðini hin 25. apríl í 1940, lyftu øll hondina upp, sum eina góðkenning av Merkinum sum nýtt føroyskt eyðkenni, identifikatión, symbol, alment flagg og vernd móti øllum fremmandum.
Bert ein hond sást mótmæla eins sjónliga og Ira Hayes, tá hann helt um flaggstongina uppi á Suribach heygnum á Iwo Jima fimm ár seinni. Alt er ein forsjón av komandi speglingum.
Nú var tað hondin hjá dananum Ishoy, ið sást á heimastýrisheygnum. Honum, sum enn er umgyrdur av leinkjum, sum børn kunnu reiggja í.
Kanska var hann fullur eins og amerikanski indianarin, tí brennivín átti hann altíð at geva tystum sálum í Havn, danski Ishoy, sum var av góðum flatlendskum slag.
Og alt hetta fyri eitt merki.
Nú er flaggdagur og amerikansku fotovinirnir koma aftur at uppliva fjarskotna landið við brimi, bøi og grindadrápi, men eisini bretsku collierbands, sum flaggdagin spæla Merkinum til heiðurs meðan vanlig fólk tala.
Tað er ein sjáldsamur fotomøguleiki, siga fólkini úr Amerika, sum afturvið kotilettini á Skálatrøð vilja hoyra um springaradrápini í Skálafirði.
Vit royna at forklára, kroyst upp í ein krók, meðan Sámal og Ronnie gera klárt.
Nú eru argumentini tað stuttflutta og náttúrugivna, meðan innflutta svínakotilettin enn liggur órørd á tallerkinum.
- Men teir vóru ikki ætlaðir at verða dripnir, springarnir, sum vóru hildnir til í Skálafirði, ha?
Ætlaðir og ætlaðir, teir komu til okkara úr Guds givnu náttúru, sigi eg og haldi, at eg var eitt skarn, tók eg ikki henda bita til mín, skar upp og legði hann beint á pannuna.
- Nei, tú skuldi rikið teir út aftur og latið teir sloppið at svomið víðari, tí teir vóru ikki í ídnaðarligu forsjónini, sum hevur flór og drepning fyri endanum, sigur amerikanski fotodokumentaristurin, sum situr hinumegin eysturasiatiska mahogniborðið.
Nú er ein svenskur Flaggpunsjur úr Surabaja komin á borðið, og Sámal og Ronnie stemma í við amerikanska sanginum um at fara heiman, og at alt er lagt upp í hendurnar á teim foreldrum, ið læra børnini at biðja. Fyri Merkinum og at øll ganga undir tað. So sum skúlin og kirkjan siga. Merkið. Fyri alt í verðini Merkið.
