Hetta er stripped down pallurin, ið møtir tær, tá tú kemur inn í Høllina í Norðurlandahúsinum. Klavertónleikur, hamrandi og tó spinkult hangandi, forstemt stillaður, millum heims og heljar, sum vart tú í dekadenta Berlin fyri kríggið, saman við Kurt Weil og Bertolt Brecht, har alt kann henda, alt eftir hvat tey møttu í ófrættatíðum droyma um, ella eru bangin fyri.
Men tað er Dánjal á Neystabø, sum situr í sterka ljósinum, ið kastar markantar skuggar upp á stóra føroyska løriftið, og við Gebrauchmusik teleporterar okkum inn í eina mytu, sum hóast føroysk, í mínum huga hevur Berlin sum umhvarv.
Við lokalrealistisku søguni um Lykken, tað er Poul Jóhannus Poulsen (1925-1971), sum í eitt tjúgu ára skeið, fram til hann doyði, bygdi Lykkenborg í Miðvági, sum botni, hevur Det Ferösche Compagnie gjørt eina kraftfylta mytu við altjóða broddi um føroyska serlingin.
Eg sá leikin í Høllini í Norðurlandahúsinum í morgun klokkan tíggju saman við starvsfeløgum og næmingum úr Vágum.
Ein sterk løta, tveir intensir tímar við steðgi, sum øll, ið eru knýtt at skúlaverkinum, eiga at unna sær at síggja. Og njóta eina felagsmáltíð omaná, liggur tað fyri.
Umframt Dánjal, eru Kristina Sørensen Ougaard og Búi Dam á pallinum, sum er so meistarliga einfaldur, at eg fari at hugsa um inn og útgongdir í filmum hjá Wes Anderson, og sjónvarpsrøðina Seks spurningar um at vera menniskja, sum teir báðir, Dánjal og Búi, nýliga gjørdu, og Nám stuðlaði fyri hvønn part. Aftur hesuferð hevur Nám gjørt uppgávur at loysa innan og eftir leikin.
Hetta er ein stillførur, men effektfullur leikur, um skipaðan ágang, yvirgreb. Tað, at hin sterkari ger sær dælt av støðuni, og tilætlað velur at gera seg inn á hin, sum í støðuni er veikari. Tað, sum ger søguna so fleirflættað spennandi er, at ágangurin eisini kann verða gjørdur í bestu meining, tí hin sterkari vil aga, menna og uppæla hin veikara, at flyta hann upp á eitt hægri menningarstøði, sum alt samalt eru tankar, ið komu fram millum upplýstar kolonialistar og harrafólk, kanska serliga bretar, síðst í 1800 talinum, tá júst hesi boð vórðu hildin fram, sum fremsta uppgáva hins hvíta, mótvegis tí svarta, í innløgdu hjálondunum, sum eisini sampakkar væl við bíbilska skriftstaðið ”Farið út um allan heimin og kunngerið gleðiboðskapin”.
So nógvar týskar sjónvarpsrøðir eru í umfari, sum allar lýsa Berlin fyri kríggið, Das Haus der Träume til dømis, og The Serpent’s Egg (1977), sum er ein av undirmettu Bergmanfilmunum, ið kortini lættliga skapar resonans, at tesan hjá Schiller frá 1700-talinum um Theater als moralische Anstalt hongur í luftini, og dregur teg sum áskoðara inn í kjarnan í søguna, so tú fert útaftur bæði upplýstur og indigneraður. Hetta er aktiónsteatur.
Ágangur nummar eitt er bygdafólkið og ein representativur happari, sum er uppspunnin til høvið. Vit taka synd í hinum happaða.
Ágangur nummar tvey er skúlin, ið vil hava beinar linjur, har høvuðspersónurin bara kann gera poetiskar krúllur. Vit blíva indigerað av skúlans duldu, men væl skipaðu makt, ið byggir á eftirlit.
Ágangur nummar trý er frú Bonnevie, kona sjúkrahússtjóran í Havn, lýst í Søguni um hini (Doris Hansen 1996) sum hon, ið allíkavæl ger arbeiðið, sum maðurin ikki hevur stundir til, og sum tí sjálvbestaltað ger seg til umboð fyri eitt fjart yvirharradømið, ið ikki tosar sama mál sum Lykken. Nú blíva vit í øðini av bezzerwisser makt, sum bara vil okkum tað besta, tí tey í hold og sinn eru tað besta og einki annað. Nurse Ratched er sum einki at rokna, javnmett við frú Bonnevie. At Lykken er eins góður til hendurnar og Ovartaci, varnast eingin í mytologisku framsetingini.
Ágangur nummar fýra er anstalturin Rødbygaard í fremmanda landinum. Við glintandi tungum lyklatyssum og bleiktrandi lummalyktum, eru vit nú mitt í klassikaranum One Flew Over the Cuckoo's Nest (1975), sum Filmsfelagið vísti herfyri, og Kári Leivsson innleiddi. Og tó. Vit eru mitt í søguni um Lykken, Færingen, sum verður umplantaður í danska jørð. Leikurin er beint her. Hjá okkum. Vit skriva okkum inn í søguna. Hetta er sterkt.
Kríggið, sum leikar í uttanfyri, verður loysnin, so Lykken verður sendur heimaftur. Men ikki fyrr enn yvirlæknin hevur ballast í fýra dagar. Tástani minnist hann til færingen, hann hevur sett í isolatiónsselluna. - Kríggið er av, og vit hava gloymt teg.
Hetta eru krassar sakir.
Men so stilført fortaldar, at tú skakast og verður ikki sørt rørdur, ja til tár, júst í hesum petti, tá Lykken verður leyslatin og sleppur heim, sum var tað Mandela.
Og so fáa vit søguna um, hvussu Lykken bygdi húsini stigvíst, alt eftir hvat hendi úti í stóru verð. Rúm fyri rúm.
Í dag er ein fjøl eftir. Upprunaliga er hon úr gomlu kirkjuni í Miðvági, innan hon bleiv partur av konstruktiónini Lykkenborg. Nú fylgir hon leikinum sum ein halgilutur.
Útgangsorðini gevi eg fyrrverandi býararkitektinum, Gunnari Hoydal, sála, sum í savninum Hús úr ljóði (1987) í heilt øðrum høpi yrkir um Húsini.
Seinastu myndina tók Gwenaël Akira Helmsdal Carré í Miðvági, tá leikurin Lykkeborg varð frumsýndur.
