Spakuliga, nærum í vektloysi, yrkir Haldur Suni og fer í ringrás í kaféini. Helst er tað ein góð og ávarandi fyrireiking, fert tú til New York. At meditera teg fram til eitt vektloysi, so tú ikki verður tikin av fótum í øllum glintandi meldrinum, the beautiful noise comin’ up from the street. Men heldur ikki villist í markleysa milliónabýnum, sum ikki unnir sær blund. Myndin er tikin í Summit One Vanderbilt, sum við 73 hæddum er hægsti skýskravarin í býnum, dygst við Empire State Building og tokstøðina, Grand Central, har The Untoucables hjá Brian de Palma rippaðu senuna við barnavogninum úr russiska Odessa filminum hjá Eisenstein. Montasja er alt, sigur hann. At seta ein sekvens móti einum øðrum. Tað er tað, sum skapar søgur. Mótsetningar settir saman. A beautiful noise / comin’ into my room / and it’s beggin’ for me / just to give it a tune.
Nina Chanel Abney, sum er úr Chicago, byrjaði í fjør at gera veggjamálningin NYC LOVE fyri niðurlagdu og sundurpettaðu jarnbreytina frá 1929, The High Line, sum nú er uppafturstaðin sum besti grøni, friðarligi og avskermaði gongutúrur mitt í New York við nýggjari innlagdari list, eisini hjá Gabriel Chaile úr Portugal, við sama tituli sum hjá Anker Mortensen, The Wind Blows Where It Wishes og Observed Observer við eygleiddum kikara hjá Juliu Philips, sum er úr Hamburg. Fyri endanum á The High Line er eitt reytt syntetiskt træ, Old Tree, sum sveisiska Pamela Rosenkranz akkurát hevur gjørt liðugt.
Á eini trappu mitt í the Meatpacking District situr Roberto Monticello, ið vil hava at vita hvaðani vit eru. Føroyum, siga vit. Aha, sigur hann undrandi, og fer at fortelja um stríðið, sum eydnaðist, at forða fyri at háhús, high rise buildings, spreiddu seg um alt hetta undurfulla økið. Vit hava akkurát etið um hornið í Old Homestead, har vit vóru við Hanus og Jógvan fyri fimtan árum síðan. Gott, sigur Roberto, sum hevur eitt sniðfundugt innskot um korrupsjón, tá man býr í New York, og vil ganga móti kapitalinum. Og nú tit fara eftir the High Line, mugu tit minnast til at steðga við The Little Island, sum landslagsarkitekturin Signe Nielsen, ið er úr París, hevur konstruerað.
Sum fjarskotin smábúgvi lati eg helst upp fyri upplivingum úr hjarandi stórbýum, har neon, betong og asfalt gongur í eitt við taxabilar, pylsuroyk og nervøsan jazz, sum upp og niður eftir vegginum kann knýta hin hastiga Herrmann til lagaliga neongudin í Sound of Silence, sum øll níga og biðja fyri. Kanska er tað forbrúkarisman, sum Paul Simon førir til altars og við sangsins samtykkjandi kreftum vil peika okkum á. Ein varislig mótmælisrødd.
Meditatiónin sigur mær, at einki er broytt. Jackson Browne stendur eins klárur, greiður og skilligur sum borgararættindastríðsmaður í rockformatinum, tá eins og nú. Einki er broytt. Men eg má eisini nevna the clickety-clack, sum fremsta poppskald á plátu, Neil Diamond, syngur um í A Beautiful noise, sum við øllum symfoniskum larmi kemur upp av New York gøtuni. Nú hevur hann fingið ein sangleik á Broadhourst Theatre mitt í býnum. Enn ein orsøk, at vitja New York.
New York er ein av spennandi stórbýunum, har ilt er at siga, hvat er eksakt taktilur veruleiki, ella í størri mun er genererað av og sprottið niður av filmsløriftinum, har French Connection, Taxi Driver og Dog Day Afternoon gjørdu varandi ideologiska innrás í heilan innan teir sleptu sum filmisk vøra. Millum dreym og veruleika má eg sanna, at New York veruliga er ein vøkubýur, ið aldri svevur.
Knýtið millum filmin Taxi Driver og komponistin Bernhard Herrmann útkrystalliseraðist fríggjakvøldið, tá eg hoyrdi Late for the Sky við meistaranum sjálvum, Jackson Browne í the Beacon Theatre, sum er søguligur bygningur frá 1929. Tríggir tímar við eini skaldabornar rockstjørnu, sum hevur fingið Steinbeck virðislønina, men annars er einki annarleiðis enn á plátu í sjeytiárunum. Nú er hann 74. Við í orkestrinum er hin javnaldrandi Greg Leisz, sum spældi gittar í øllum variantum, og brillieraði sum superstjørna við innløgdum millumspæli á slide- og lapsteel gittar. Vindandi poetiskt. Onkuntíð nevndi Jackson vinmannin Warren Zevon, ið var meira bastant punchline orinteraður, sum í sanginum um danska leiguhermannin í Biafra, Roland the Headless Gunner. Ikki eru teir ólikir, Jackson og Zevon. At halda tíðini fastari er uppgávan hjá øllum listafólkum. Zevon fór úr henni í 2003. Men Jackson Brown er enn eins væl umtóktur og í sjeytiárunum. Ja, hevur eina fantastiska undirtøku, sum merkist her í søguliga Beacon Theatre.
Meðan Jackson Browne syngur Doctor My Eyes, sigur listamaðurin Matthew, at eyguni eru alt. Hvønn dag fer hann út á gøtuna, í regni sum sól, og málar á dagsins tíðindabløð, at The eyes have it all. Eyguni. Tey eru alt. Tað fyrsta, sum eitt fostur verður borið og er ment við, eru eyguni, og so verður alt ment út frá eygunum, sigur Matthew. The eyes have it.
So fara vit um Brooklyn Bridge til søguliga ævintýralandið, Williamsburg, hinumegin ánna Hudson, við ortodoksum jødum ein leygardag, og svingandi honky tonks, har vit hitta vinkonur úr St Louis, Missouri, sum hava kenst síðan tær vóru fýra, og vilja vita, hvaðani vit eru, og hví vit duga at syngja við, tá orkestrið spælir klassiskar sangir hjá Kris Kristofferson og Charley Pride. Tær kenna hvørgar.
Umframt plátuhandil av tí góða gamla slagnum, har Diana í EarWax hevur skrivað allar teir sigandi leparnar á hvørja plátu, er besti bókahandil til barnabøkur, eg havi vitjað. Tað er MacNally Jackson bókahandilin, har eg finni spennandi barnabókur um New York og tey, sum komu livandi frá Titanic í 1912. Tey vórðu annars innkvarteraði á Chelsea hotellið, sum vit búðuá í 2008, og nú aftur vitjaðu. Alt er sum fyrr.
Dagin eftir er sunnudagsbrunsjur í Blue Note Jazz Club við The World Famous Harlem Gospel Choir. Sum siður er, vit hava verið til sunnudags gospel brunsj á Sylvia's í Harlem fyri mongum árum síðan, so rópa tey upp, hvør er in the house. Ikki fyri at reka illar andar út, men samtykkjandi at ynskja øllum tjóðum og fólkum vælkomnum at deila løtuna henda sunnudag á middegi. Ein ógloymandi spirituel løta, ikki minst tí at vit sita saman við so áhugaverdum fólkum, Leonard og Cheryl av oynni San Juan við the Puget Sound í Vancouver-Seattle økinum, og Doc Golden frá Woodstock og Robert úr New York. Doc er triatlon íðkari og fer heilt vist at koma til Føroya, kanska eisini at halda fyrilestrar.
Onkuntíð kundi man ynskt sær eitt gramm av tí tiltaksføri, sum amerikansk listafólk og filmstjørnur leggja fyri dagin, onkuntíð í púra óðum verkum, sum í Dog Day filminum, og kortini megna at fáa treytaleyst viðhald, sum tá John Cazale og Al Pacino leggja hin lítið flatterandi veruleikan á blik.
Tiltaksføri, tí handan portur og hegn harheima vil afturlatna bóndasamfelagið enn ikki loysa hjartamálið um gongd í haga, hóast hin virkisfúsni Høgni nú situr við ábyrgdini sum nummar fýra, hugsi eg, eftir at teir tríggir undan honum ikki megnaðu at loysa málið. Kanska vil núverandi landstýrismaðurin ikki renna sneisaørindi fyri sjálvtektsfunderaða bóndakapitalin longur. Tí semja er í vinnuni um, at í heyst má trupulleikin loysast, so greitt verður næsta summar, at ferðafólk kunnu ferðast, og tá fáa eina munin positivari Føroyauppliving enn hana, sum fyrst flogvallastjórin og síðan formaðurin í Ferðavinnufelagnum ávaraðu ímoti í Útvarpinum í farnu viku.
Stjórin í Visit Faroe Islands var enn greiðari í Útvarpinum og í Sosialinum, tá hon helt fyri, at um politiska skipanin ikki fær greiðu á gongd í haga nú, so fer ferðavinnan fyri bakka og fer ongantíð at gerst tað triðja beinið hjá okkum at standa á, sum fyrigyklað hevur verið seinastu árini. Í sama andadrátti mælti hon í ramasta álvara til, at steðga og halda uppat við at marknaðarføra Føroyar sum ferðamannaland, fáa vit ikki bilbugt við bóndamálið um gongd í haga.
Ymist kann verða, hvussu vit fata ferðavinnu, men eg fati íkomnu sjálvtektsstøðuna soleiðis, at vit eru við at melda okkum út úr mentaða heiminum, har øll fólk, eg kenni, vilja ferðast og taka til sín óvæntaðar upplivingar, ið samansjóða okkum í eina etnografiska eind og røkka heilt aftur til tankar og ástøði hjá Margareth Mead, bara vit klára at halda hópferðavinnuni, the mass tourism, burtur frá Føroyum.
Tað stingur enn eins djúpt at ferðast og á døgum Hans Christian Andersens, tá bara yvirstættin tók sær slík ráð fyri. Síðan danski Spies lat dyrnar upp fyri arbeiðaranum, gemena arbeiðaranum, sum tey siga við Skálafjørðin, hevur ferðing verið ein atferð, sum lívgar títt forvitni og byggir út tína vitan um onnur fólk, mentanir og lond, og gevur tær høvi at fara burtur frá trælkandi arbeiðsmarknaðinum, tá hann tykist tær mest meiningsleysur, hevur tú ráð til tess. Bara tú ikki náðileyst fert at kyssa hópferðavinnuna. Samstundis eru miðlarnir blivnir ein so integreraður partur av okkara meginnervalagi, at onkuntíð kann tað tykjast sum um ferðamálið og fremmandu londini, serliga søguliga og nútíðarliga Amerika, longu er flutt inn í okkara kropp og sinn og hevur kolonialiserað, hersett, allar okkara tankar um heimin, ikki bara í miðlunum, men i øllum dannilsi. Tað er mítt argument fyri at ferðast, og at samtykkja í, at vit skulu taka ímóti og lívga eina ferðavinnu, treytað av at hon er meiningsfull og ikki á nakran hátt festir í hópferðavinnuna. Smærri vit eru, viðkvamari eru vit fyri henni, hópferðavinnuni.
Men aftur til Føroya. Vit mugu sleppa úr hesum høpisleyst miðaldarliga kraddaravirksemi, sum føroyskir bóndur alt ov leingi eru slopnir at fjøtra okkara ferðafólk í og við, uttan at tey fáa nakað meiningsfult afturfyri. Fyri ferðavinnuna hevur tað týdning, at málið verður loyst, so byggjast kann upp. Ella fer henda hurðin í lás. Og alt avleitt virksemið við henni. Med alla. Soleiðis eru hurðar. Tær fara aftur.
Um tað er einasta orsøkin til at nýggja og søguliga farleiðin hjá Atlantsflogi yvir um hav hevur fingið so laka og avmarkaða undirtøku í byrjanini, at tær sjey dupultferðirnar aftur og fram longu eru skornar niður í fimm, skal eg lata vera ósagt. Tað hevur felagið ikki uppiborðið, so áhugavert ferðamálið er of tænastan samsvarandi. Men tøl eru tøl, og ikki eins tolin og pappírið við teksti sum hesum. Vit vita, hvussu nógv varð lagt fyri dagin, at skapa eina flogrutu til London, men ikki bar til. Frá bransjufólki veit eg, at seinni broyttist alt við Instagram. Tá blivu Føroyar sjónligar. Lukkutíð, næsta ár heldur Atlantsflog fram. Tá verður Icelandair eisini á rutuni, víðkar um útboðið men eisini kappingina, sum møguliga kann blíva eitt nogv meira útgreinað samband, enn tað núverandi, har bara ultra lágprís felagið Allegiant flýgur úr lufthavnini Stewart, sum eisini ber býarnavnið Newburgh, til Florida og South Carolina, og íslendska lágprísfelagið Play flýgur til Keflavíkar. Tað er nokkso avmarkað. Og bendir okkum inn á tankan um national carriers, tjóðarflogfelag, sum flúgva fyri Føroyar, og lágprísfeløg, sum flúgva bíligt, har tað loysir seg og onga aðrastaðni. Polariseringin er greið.
Men snarbussur koyrir eisini av flogvøllinum og beint inn á Times Square. Og á bussappini síggi eg fyri fyrstu ferð búmerkini hjá føroyska og íslendska flogfelanum í Stewart. Fjálgt í býnum, sum hevur lært meg orðið plethora, ein ørgrynna av mongum.
Men skalt tú bara leiga ein bil og koyra víðari eftir lending, so er tað fínt, at sleppa undan at fara inn í stórbýin og berja seg útaftur. Tað velst um ørindini og orsøkina at fara til New York. Hudson Valley, Woodstock og sanniliga Walden Pond, sum liggja beint fyri tær eftir lending.
Inni á einu av bestu og hugnaligastu matstovunum, vit vitjaðu í New York, Lure Fishbar, hitta vit turkiska tænaran Ugur, sum sigur alla lívssøguna, hvussu hann kom higar, hvar hann arbeiddi og um hesa matstovuna, ið er innrættað sum ein játt og lat upp fyri einogtjúgu árum síðan. Og, mind you, í síðstu viku serveraði eg fyri Sean Penn og dótturini, júst har tit nú sita, sigur hann, og vísur mær á heimskortið í vesigongini, har hann vil hava meg at siga, um laksalandið Føroyar er veruligt. Jú, tað er tað. Vit spældu einaferð móti Galatesaray. Tá gjørdi hann stór eygu og turkaði sær um skallan.
