Fyrrapartin av sjeytiárunum vitjaði eg systkinabørn í Notodden í Noregi. Tá fóru vit í biograf í Drammen og sóu Cisco Pike við ultrakula Kris Kristofferson. Men best minnist eg lýsingina ”Olje i Nordsjøen, et eventyr fra vor egen virkelighet”.
Eitt ævintýr úr okkara egna veruleika.
Tað, sá eg á Tjóðpallinum í kvøld, har Sonurin hjá Jon Fosse varð framførdur.
Byrjanin er við kalligum gittargrumsi hjá Benjamini, meðan gráa stovan hjá gráu hjúnunum kemur fram á intima pallinum.
"Hann hevur onga framtíð," sigur pápin.
Men so kemur hann við bussinum, sonurin, sum tey ikki hava hoyrt frá í útvið eitt hálvt ár. Svartklæddur við høkuskeggi, pink turriklæði og hestahala, sum Fosse.
Grannin, ið er komin við sama bussi, men hevur brúnt turriklæði, hevur eisini skegg og hestahala, sum Fosse. Hesin seinni dualisturin, grannin, tekur klárt erotiskt niður eftir stólarygginum í stovuni, tá hann kemur inn, og leggur eisini hondina dvalandi niður á ryggin á pápanum. ”Hann hevur ikki sagt nakað?” spyr grannin, drukkin og kann henda óður á málinum.
Tvey grá fólk fáa vitjan av tveimum svartkløddum monnum, fyrst soninum og síðan grannanum, sum hevur brennnivín við. ”Hann er jú vaksin nú, og má fáa eitt glas,” sigur óstortligi grannin, og fær okkum at halda, at hetta er eitt initiatiónsritual framman fyri foreldrunum.
Pápin slær seg rituelt á knøini, slær ein títlingabrest og messar ”Tey gomlu, tey doyggja.” Hetta er mantrain gjøgnum allan leikin. ”Tað skal verða gott at fáa mat,” sigur grannin, tá konan setur á borðið.
Teir eru dualistiskir, hvør í sínum borði, grannin og sonurin, tá vit síggja teir aftanífrá og inn á liðina.
”Nei,” sigur sonurin, tá grannin alla tíðina hevur spunnið uppundir, at hann skal hava sitið inni, sonurin.
Hann tekur í bringuna á trivaliga grannanum, sum veikur av sjúku smellir í gólvið.
Pínufult nemandi endar leikurin, tá tey bæði grágomlu aftur eru einsamøll, nú í allari bygdini, og royna at sløkkja hjá grannanum, men tað eydnast ikki.
Týðingin skalar í støðum mína fatan av hesum hárfina og intensa drama av bygd, har eingin kemur og færri vilja búgva. Orð sum hýsalykil og at draga fyri, passa í mínum oyrum ikki til eitt ævintýr úr okkara egna veruleika. Men tað er bara smápuss, orðini. Setningskonstruktiónirnar, rørslurnar, skoðanin út gjøgnum vindeygað og rørslurnar hjá Hans við fingrum og snarandi hondum eru so hugtakandi, at hann hevur uppfunnið ein heilt nýggjan persón, pápan at soninum, sum kanska er grannin ella øvut, sonurin, tí okkurt homoerotiskt hongur uppivið honum, sum er og verður eitt duldarmál, tí hann er farin. Bara mamman veit og kann gleðast um, at hann skrivar sangir.
So er aftur svart í hesi lýsing úr okkara egna veruleika, gráu stovuni, hini seinastu í bygdini, har fólk enn liva.
Í durinum møti eg Jenny. Hetta er 65. leikverk, men hon gevst ikki enn, hóast lýst er eftir nýggjum stjóra. Fyrst skal hon seta upp Regin Smið sum operu saman við Sunnleivi.
Noreg er ein reyður upplivingartráður. Í gjárkvøldið filmurin um seinastu dagar Qvislings, har hann í samrøðu við prestin sigur, at tað var sum at ganga inn í skógin og villast eina løtu, akkurt sum Jon Fosse ger fyri okkum í lítlu søgubókini, Kvitleik. Ein orðaleikur við meir enn vanligari styrki millum reglurnar.
Úr tú kavráa veruleikanum, sum hesi ævintýr vístu og lýstu, knýtir útvarpið eina nakað meir jólasentimentala sloyfu úr sama landi, tá eg hoyri Katrin á Borg syngja Jólakvøld fangans, ein norskan tekst frá 1932, sum Hilmar Jan hevur umsett og Hans Poulsen útsett. Eg verið fluttur nærri jólunum.
Nemandi úr Noregi, hvør á sín hátt. Sonurin, Qvisling og Fangin. Eg sendi, saman við Jenny, ein vinarligan tanka til gomlu Listastevnuna í Norðurlandahúsinum. Ikki síðani teir dagar fyri tjúgu árum og meir síðani, hevur so nógv verið at farið til í høvuðsstaðnum.
Havnin er ein góður býur.