Tá eg hevði havt mína fyrstu útvarpssending, hon var um hvítan bretskan blues, kom ein prædikumaður í ljósum klædningi inn á skrivstovuna á Bryggjubakka, legði beinin á kross, lat skógvin á nærmasta beini danda eina løtu, so eg sá at hosurnar vóru stríputar, og spurdi: ”Birgir, hvussu hevur tú tað við Gud?”
Løtan stóð still og eg trúði henni ikki rættuliga, støðuni, og avnoktaði tí púrasta at hoyra spurningin, og skrivaði enn eitt kartotekskort um Tuba’ina Tobby og eitt afturat við upptøkum, sum Janus Mohr hevði gjørt inni á Skálfjørðinum við Símuni Nónklett.
Borðið skalv hvørja ferð eg skifti linju á stóru skrivimaskinuni hjá Niels Juel, sum eg hevði arvað niður í diskotekið, tey róptu, har studio tvey eisini var millum allar pláturnar.
Haldi at tøgnin var so drúgv, at prædikumaðurin svaraði mest sum sjálvur og hjálpti mær at fylla út tað tómrúm, sum Hans Jákup hevði lært meg uppi í Hoydølum, at grikkar vóru so herviligir at gera, tá teir vórðu bangnir fyri tí tóma, sum einki var í, ein umlopsgerð, horror vacuii, ekkókamarið, sum einki hoyrist úr.
Norski Geir Meum Olsen ger tað sama. Leitar aftur til farin ár, já barnaár og ein heilsuveikan beiggja, sum gevur ein haldbart heimligan heimavegg til samrøðuna við okkum, og tóma stólin, sum hann kallaði Gud, og skapar alibi og orsøk til leikin, sum fer á flog og fangar okkum frá fyrstu løtu. Kanst tú seta teg Guð, vit mugu práta saman er heitið.
Og hann er framúr, norski einmansleikurin um gudiligu samrøðuna í eina biograffilmslong og reiðiliga tað.
Tú verður intelektuelt undirhildin við støði í bíbilsøgum og tí mentan, sum kristindómur altíð hevur latið seyrað niður yvir okkum og út í hvønn krók, har maktin skal røkjast, við úrvaldum offursøgum, sum Ábraham, ið skal ofra sonin, Ísak, bara fyri at vita, um hann soleiðis forrestin varð Gudi lýðin. Og so kunnu vit fáa søguna í lesiviðgjørdari barnaversjón, eins og umborðfaringarsøguna um Nóa og hansara ørk. Søgur, sum verða settar fremstar í okkara mentan og skulu ala upp okkara børn at skilja millum ónt og gott, ónd fólk og góð fólk, heilt frá barnagarðsstøði, og so at fáa gullstjørnur og klistrimerki afturfyri, tá tú ikki hevur gingið út úr takt og hevur lært títt, og ert innslúsaður í borgarliga samfelagið, sum byggir á eina súlu, hina gudiligu við prestins vátslettutu hond á høvdið.
Og ímeðan liggur sjúki beiggin við brotnum beini og tey uppdaga, at hann aldri hevur sagt, at hetta er ikki fyrstu ferð at hann hevur brotið beinið. Alíkavæl er hann broytingarsinnaður og heilsar øllum skiftum á lívsins stokkutu leið við lítið mælandi vælvild. Fyrimyndarligi beiggin, sum ikki hevur eitt langt lív fyri sær, verður hildin upp móti dogmatisku religiónini, sum ger viðkvæma beiggjan – uppistandsskemtaran sjálvan, skilja vit – bangnan og tunglyntan og skapar tann figur, sum í kvøld stendur fyri okkum. Kanska var hetta hansara terapi at koma livandi frá tí krístindómi, sum er mest fíggindaligur móti sjálvstøðugum tankum og livandi lívi, men tó ikki kvetta við hann, kristindómin, tað eru ikki ørindini, nei, als ikki, men at skapa reflekterandi djúphugsni millum teg og tað drúgva tíðarskeið, Bíblian, innblást av Gudi, er blivin til í.
Hetta er fyrstu ferð eg havi hoyrt, ella verið við til, ein rannsakandi dialog, sum hóast í einrøðu formi, røkkur út um senukantin og út til hvønn einasta áhoyrara, og rystur teg og títt forhold til kristindóm, soleiðis sum hann er skipaður og settur í verk frá byrjan og upp til okkara tíð. Framúr huga- og sálarreinsan eitt leygarkvøld i Reinsarínum mitt í Havn. Takk fyri tað!
Eg havi altíð hildið, at uppistandsskemt og tað, sum líkist, ikki bara eigur, men skal vera á móðurmálinum. Tá Shabana Rehman úr Noregi var her fyri meir enn tjúgu árum síðan, gjørdi eg eitt undantak. Leygarkvøldið gjørdi eg aftur eitt undantak. Kanska er tað tí, at vit hava satiru og gudsforstáilsi til felags, vit og norðmenn. Onnur fólk eru ikki so fongd við kristindómi í teirra uppvøkstri, sum vit og norðmenn. Men enn mangla vit nógv í at náa norskari satiru sum hesari, og mjúkt innsiktsfullari sum hjá Bjørn Eidsvåg í Etterlyst : Jesus, og útgávupolitikki og -virksemi sum hjá Kirkelig Kulturverksted. Og meir enn einaferð hugsaði eg leygarkvøldið um sangleikin The book of Mormon, um amerikanskar missionerar í Uganda, sum eg sá í London.
Herheima dragast vit við livibreyðspolitikarar, sum gudhjálpitúmær eisini vilja undirhalda á jólafrokostum, og ikki smæðast við at taka livibreyðið úr munninum á ektaðum satirikarum, ein sjangra, sum prikar til maktina, hóast Jytte Abildstrøm í sendingini Seinasta orðið hjá Mikael Bertelsen, posthumt, tekur frástøðu frá hesi sjangru, satiruni.
Eg velji at halda, at satira er besti máti at prika maktina við, antin hon er verðslig ella religiøs. Varð ein satirisk rundferð í Føroyum, so hevði fremsta uppgávan verið religiónskritikkur. Men av øllum sjangrum, er satiran hin mest fráverandi í Føroyum.
Takk fyri hetta landnám, Geir Meum Olsen!