Við Stemme for de stemmeløse fremst fyri í huganum reflekteri eg yvir tríggjar góðar konsertir hetta vikuskiftið, nú marsvárið kom yvir okkum og astronomar søgdu, sum rætt varð, at nógvar stjørnur kundu síggjast á himmalinum. Tríggjar dagar á rað vórðu vit vælsignað við, ja eg vil siga bestu konsertstjørnum í eitt mannaminni á trimum ógvuliga ymiskum pallum, rúmum og ikki minst støðum.
- Men hvør var hin besta konsertin á míni rundferð í kvøldarmyrkrinum millum tøttu spælistøðini Løkshøll, Tjarnir og Lívdina, sum tú eftir ongari tíð kanst náa, bara plakatin festir í og bjóðar inn til tað, sum hon veruliga gjørdi hetta stjørnuvikuskiftið?
Løkshøll: Sivert Høyem
Fríggjakvøldið hoyrdist sterkasta mannfólkarøddin úr Vesterålen at syngja út yvir Noregshav, Atlantshav, Íslandshav, ja Norðurhøv, kært barn har mange navne, sum geografarnir, ið ikki altíð eru so samdir, siga og skriva, á skrá í Løkshøll. Sivert Høyem frá Sortland á Langøya við ikki færri enn átjan sangum. Takk til Urd fyri at útvega mær setlistan, sum í mínum huga er eins týðandi og matskráin, tá tú setir teg til borðs. Tú vilt vita, hvat tað er, tí setir tennirnar í og hvønn kontekst, tú letur tónleik sleppa inn í.
Hesa vikuna mintust vit tríáradagin fyri russiska álopið á Ukraina. Undan konsertini var fremsta evropeiska hetja, Volodymyr Zelenskyj, kallað á fund í ovala rúminum í Washington, har Clinton einaferð royndi seg við sigar, væl at merkja har, sum einki vindeyga var, men sum Trump forseti og J.D.Vance varaforseti nú høvdu sett eitt stólaskapilsi av eini brík til Zelenskyj at sita á. Sum allur heimurin sá, prógvaðu hesir báðir amerikansku ótangarnir, the chief bully og eltibløðran, il Conformista, figururin, sum Bertolucci lýsti í 1970, at teir eru av ringastu happarum, men synkront ríða á eini krígs- og vápnabylgju, sum øll í mentaða heiminum ræðast og vísa frá sær, nú vit eru á stigi seks, fullkomnari polarisering, í holocaustfrymilinum hjá amerikanska Gregory Stanton, sum á tíggjunda og endaliga stigi hevur hina heilt óskyldigu umberingina og avnoktanina av øllum, eftir at tað ræðuligasta longu er hent framman undan. Á egna miðilinum, Truth Social, kundi Trump eftir lítlari løtu rættvísgera, at Zelenskyj, sum hann helt vera óforskammaðan og ótakksaman, og tí ikki ein av okkara, bara kundi fara, og koma aftur úr Gamla Heiminum, tá hann hevði betri handilskort uppá hondina, og vildi frið, Trump’sa frið. Forsetin í Nýggja Heiminum sleit so fundin, og innan eg seti meg í bilin at koyra til Løkshøll inni í Eysturoynni, hoyri eg danska Lars Løkke siga beinleiðis í Degi og Viku: ”Vi lever i uforudsigelige tider.” Gott, vit hava tónleikin.
Lukkutíð spældi Sivert Høyem í síðsta umfari í Løkshøll hetta sama kvøldið út við sterkasta kortinum hann hevur á hondum, flóttafólkasanginum Prisoner of the Road. Ein sangur, sum í øllum vápnavónloysi, ið er rætta orðið fyri kríggj, vápnavónloysi, lyftir ein himmal, bara vit hava ein lykil, a key, sum ofta er grundtema í bluestónleiki, at fáa lykilin til vegin, ið leiðir til ikki bara almenna friðin men eisini til persónliga frælsið. Kjarnusangur teirra kúgaðu.
When I go, I go alone
There ain't no one ever looking out for me
Just the sun, my own lean shadow
And the wind out among the trees
Home, it's far beyond long lost horizons
Home I'll never see
For I'll be a prisoner of the road
And I hold no key that will ever set me free
Most humbly on my bending knee
I'm begging you to help me, please
For I'm a prisoner of the road
And I hold no key, I hold no key that will ever set me free
Sterka og litfagurt djúpa barytonrøddin hjá Sivert Høyem, sum hann eisini kann modulera út yvir havið og nema við Richard Hawley, serliga við guitar- og pedalskiftunum, tjúkkmælta Richard Thompson úr Fairport Convention traditiónini, sum aftur nam við Donovan og Billy Bragg, og andøvdi við eleganta, nakað ljósari krúnarin, Morrisey, og so ikki at gloyma eitt dism av myrkursins gylta gudaprinsi, Nick Cave, ið sveimar yvir vøtnunum, tað er stjørnupakkin, sum Løkshøll letur upp fyri okkum úr EINUM brósti hetta fríggjakvøld, meðan planetirnar dansa, tær eru sjey, á linju á hválvinum, og alt tað hoyri eg fyri mær í tí ljóðtapeti, einsamalli norðmaðurin vevur upp fyri okkum millum bilar og bátar upp móti Rókini við Løkin her inni í Runavík. Kanska er tað vitanin um havið, sum er millum okkum og berligu heimaklettarnar og niðurløgdu missiónshúsini, í hvussu er norsku megin, kanska ikki hesi megin, tí vit eru fastari uppá hondina enn norðmenn, tá tað ræður um skipaðan religiøsitet og at savnast akustiskt í tómt talandi trækirkjum við strendurnar í Jesu navni. Hollow fer at fylgja mær leingi. Næstnýggjasta plátan, On an Island, er tikin upp í niðurlagda missiónshúsinum, Zoar, í útróðrarbygdini Nyksund í fjør, ein tíma fra Sortland á Langøya, har Høyem vaks upp og gekk í skúla. Zoar er, eins og siður er hjá okkum, tikið úr Gamla Testamenti og sipar til økið við Sodoma og Gomorra, har staðurin Zoar varð spardur, og er har Tel Aviv er í dag. Tómt missiónshús út móti havinum. Tað er sum í russiska filminum Livjatan hjá Andrej Zvjagintsev, sum fekk ljósið hjá SEV at bresta, tá Filmsfelagið vísti hann fyri tíggju árum síðan. Eingin fór heim. Øll bíðaðu eftir at ljósið kom aftur. Tað er meiningsfull samanhangskraft, bíðandi eftir Barentshavinum, meðan skotið verður til máls eftir Putinmyndum. Sama kenni eg á mær streyma av pallinum. Meiningsfull samanhangskraft, meðan himmalin er um at bresta og fella niður á okkum øll, sum Love Shop syngja um. Vit eru ovast á himmalinum í rokklyrikki. Ein rokkarbeiðari, sum við sterkari rødd loyvir okkum at síggja inn í lyriska verkastaðin, meðan høgtvirdi russisk-amerikanski jødin og journalisturin, Masha Gessen, sum er nonbiner og trans, skrivar í The New Yorker: ”Putin is ready to carve up the world. Trump just handed him the knife.”
Sterkari kann karmurin ikki verða, skal hann halda og ikki splintrast.
Við opnum sinni og øllum antennum úti flýggja vit í kvøld til tónleikin, sum Terji syngur í klassikaranum hjá Moirae í 1996. Síggi Hjalta millum áhoyrarnar. Hugsi, hann spældi gittar tá.
Hollow resonerar sum ein stillfør tornado av einum romantiskum torch sangi við ársenda, waves of joy that would not last, kanska út yvir havið, har break ups eisini munnu koma fyri, og tá taka tað fastari, break ups. Havið, sum bindir okkum, kann meir enn so skilja okkum. Og hinvegin. Kanska er tað Runavíkar dukandi havn, sum er beint uttanfyri, ið elvir til, at eg lesi havið inni í so nógvar av sangunum hjá norðurnorska Sivert Høyem, kanska allar, hóast eg fyrr havi hoyrt hann í Loppen í Christiania, tí danska Christiania væl at merkja, og har uppliva eina aðra tilgongd til hann.
Nú er hann á konsertferð, einsamallur, og byrjar her í Runavík. Gott hugskot, um tað ber til, at fáa kvalitetsstjørnur at byrja konsertferðir her hjá okkum. Tá er konsertin serliga opin og hjartalig, og eksperimenterandi vibratiónirnar ganga serliga væl millum pall og áhoyrarar. Konsertin verður ein unik uppliving úr sangbókini hjá Høyem, sum nógv kendu.
Tjarnir: Føroya Symfoniorkestur, Lea Kampman, Marius Ziska og Vágaverk
Leygarkvøldið savnaðust fleiri enn trítúsund føroyingar til størstu innandurakonsert í mest umrødda høli seinastu árini. Tað busjett havi hini bæði spælistøðini ikki. Talan er um leygarkvøldskonsertina við Tjarnir.
Takk fyri innbjóðing, Regin og Súsanna.
Imponerandi bygningur, endurgjørdur úr Volda í Noregi, har var Noreg aftur, sum setur krøv til innihaldið, og tí eri eg her. Boðin til upplatingar- og vígslukonsert við Symfoniorkestrinum undir leiðslu av Bernharði Wilkinson, við Leu Kampmann, Marius Ziska og solistunum úr Vágaverki: Stongum, Guttesen og Ravnsfjall.
Sum ítróttahøll av stóra stadionslagnum er høllin slípað sum gimsteinur, undursamt høg. Men harðveðurshæddirnar at koma her niðan, rufluta asfaltið, villingasomu rundkoyringarnar og rokutu parkeringsviðurskiftini tæna ikki Tjarnum til fyrimuns, tá vit hetta kvøld hugsa um brúkaran og konsertgangaran.
Tað er sum eitt reytt heklað meistaraverk at síggja allar bilarnar koma og fara sum ein Miðgarðsormur í náttini í øllum løgum og so langt tú sært.
Í túninum ein pirruspillað kvinna, sum nógv øsa seg upp um. Løgið, tí hon er sæð so ofta fyrr, eyðatraðk heldur enn fótatraðk, bæði kropsfigurur og innsetingin í stein, at visuelt mást tú fyri skomm skyld leita eftir onkrum nýggjum at uppfinna undir eygnalokunum. Og meðan eg standi her, undir henni og steinunum, ið eru sum kuffertini á Geytastandmyndini, síggi eg tað greitt.
Úr ervaklovinum og niður í neðraklovið er tað sum at síggja gjøgnum eitt rakiblað, Gillette, sum tú fyrr í tíðini sjálvur setti á knívin og spenti fast. Heldur tú rakiblaðið upp fyri ljósinum, sært tú somu sprekkuna sum her, upp og niður millum innkeyptu ítróttarkvinnurnar, ið iljafastar spegla sær í sær sjálvari, og eru so svangar eftir úrslitsavrikum, at tær ikki hava latið seg í. Í ruskuta veðrinum haldi eg, at tær eru frammanfyri núlidnu framtíðina. The best a man can get, sum kynsbundna herrópið hjá Gillett sigur.
- Tak meg burtur higani, segði Armgarð leygarmorgunin um standmyndina, tí hon bara er eitt kyn og einki annað, standmyndin.
Minnist smírandi afturá lýsingina hjá Føroya Banka í sjeytiárunum, har rætta tilveran, óspilt og fíggjarverdug, varð sett saman við máli til bóltin í hvørjum enda, so tú ikki viltist í tilveruni við modal jazzi, sum spilti tær lívsmálini, ið sóust sum ítróttamál á hinari myndini, ið varð publiserað sama ár sum Bad Company gav út Straight Shooter. Hálv øld er runnin.
Fyrsti eg møti, er Løkke, sum lítillátin heilsar, helst tí, hann heldur, at øll kenna seg. Tað er her nýggja borgarskapið hittist. Og góðar stundir eru til tess.
Vit eru fjøruti minuttir seinkað, tí óvæntaði logistikkurin við bilum skal fáast frá hondini og uppá pláss her uppi í tí óbygda.
Innkomin er greitt, at tjóðarberandi skráin, við trimum røðum, einari frá Regin stjóranum, einari frá borgarstjórnum, sum báðar eru heilt okay og burdu verið nóg mikið, men so við einari triðju, har onkur hevur sagt landstýrismanninum, at tað er uppá sítt pláss at siga nakað um smáfólk, sum avrika stórt, hóast tey ikki vóru høg, at eg undrist so mikið, at eg eftir eini løtu fái ringan smakk í munnin, um Symfoniorkestrið, ið hoyrir roksið og tolið bíðar á pallinum, øll hesi tveyogfjøruti árini, og ikki hevur fingið ein heimstað, meðan hondbólturin í Hoyvík nú galloperar avstað og alt blívur í ørviti eftir ongari tíð við eini multihøll, við tónleiki sum hjáputuri, men fyrst og mest til ítrótt. Polariseringin ger seg sanniliga galdandi millum stór og smá herheima. Landstýrismaðurin fekk við røðuni sett alt í system. Men kanska ikki soleiðis, sum hann, ella onkur annar, ynskti.
Enn er einki byrjað.
Tyggi uppá eitt kongabomm og hugsi, um hetta bert er ein skattafíggjað potensforleingjan hjá monnum í Havn, sum emblematiserandi hava valt at venda og sóla sær í, ikki sum fiskur í raspi, men sum ríkmaður úr Havn, knoðaður í ítróttini, ikki sum heilsubót og aktivetur, men sum politisk útgjaring, keypt fyri skattapengar í høvuðsstaðarkommununi, sum seinastu árini er steðga, stadna og afturúrsigld, hvat mentanarligum virkni, skipan og útboði umræður. Higartil hevur tað ikki verið í Havn, at tað mentanarliga gongur fyri seg. Tá er ítróttin gott organisatoriskt stavnhald, verið eg sannførdur um. Tað er sjón fyri søgn, her uppi í avrikshaganum.
Tí í durinum, meðan han ælar, og roykjararnir savnast upp í ættina, ikki tí teir vilja tað, men tí teir eru kroystir til tað, og osin av royki fyllir inngongdina, so tú skalt ansa tær við hurðunum, hoyri eg ein bersøgnan og kimiligan vinmann seta av, sum ætlar hann at gera kraftlop, salto mortalu, halda fyri, at her er talan um eina beskedna íløgu á 217 milliónir við øllum, sigur hann og lesur upp av telefonini, og at Tórshavnar býráð hevur játtað at koma við teimum 108, sigur hann erpin, og mundar sær, sum dreingirnar í skúlabókunum hjá Steinbirni um krákuungarnar, innan hann heldur fram í storminum her uppi í haganum, hinumegin allar ringvegir.
- Til samanberingar skal eitt Tjóðleikhús á fyrstu parkett niðri í Havnahavnini kosta 600 milliónir. Til fimtan sjónleikarar, sum allir klandrast, sigur hann og filmar, innan hann leggur afturat: - Kanska er best at byggja tveir Tjóðpallar, ein til hvønn klandursbólkin. Sama, hvat man heldur um høllina, so er hon bílig, og man hevur fingið nógv fyri pengarnar. Kostnaðarætlanin hevur hildið, í hvussu er higartil. Vildi mett, at alt listamentanarlívið kundi fingið eitt fantastiskt hús fyri 217 milliónir. Eitt Tjóðmentanarhús, við biografi til Filmsfelagið, sigur hann ertandi innan vit fara inn á konsert. Eg kann ikki annað enn samtykkja í sundurlyndinum hjá eini smátjóð við smáfólkum, sum – feskast úr minninum – ikki vil hava móðurmálsdag, tá hini úti í heimi hava hann. Vit eru hervilig at hekta okkum av. Just for the sake of it. Men kanska er tað okkara sereyðkenni. Lívsmáttur, sum byggir á mótstøðuføri. Tú skalt ikki koma her. Altíð at hoyra hin interviewaða byrja við at siga ”Eg má líka rætta teg”. Mótstøðuføri er kanska okkara fremsta eyðkenni. So eyðkent, at granskarar vilja hava inklusjón at standa í Fólkaskúlalógini, so ekskluderandi eru vit. Og so vil ein eisini hava kyn inn í fólkaskúlalógina. Ja, har kunnu vit koyra alt. Skúlin er blivin sum at koyra á Vestfalli. Polariseringin er blivin so total, at nú er alt woke, er tað ikki longu okkurt annað. Rættstavingina og bendingarregluna av navninum, skal nokk eisini koma á banan hjá Føroya Írættusetarafelag restina av árinum, blíva vit samdir um, og enn er konsertin ikki byrjað. Royni tó at opponera í hesum nýggja ítróttarpalassi, meðan eg til fánýtis leiti eftir garderobuni og taki boblujakkan undir armin.
- Men hetta ítróttarfegni fyri kommunalar skattakrónur, hvussu ber tað til at bilettsøluapparatið hjá ítróttafeløgum kann sleppa inn í reklamuseljandi multihallir, tá tónleikahandlar og biografar, tað er bara ein, ikki kunnu taka lut í kommunalum átøkum, tí tey eru handilslig og kapitalistiska kommersiell og ikki skattakrónuupppumpaði sjálvsognarfeløg? Hvat er tað, sum ger tað skúgvingina í Kommunulógini? Og minnist til, at Tórshavnar kommuna eigur seinasta upplivingarrúm til film, sum stendur á egnum beinum. Nei, tað er ikki bara óstuðulsvert, tað er ólógligt við stuðli, tí Kommunulógin bannar tílíkan mentanarstuðul í somu kommunu, fái eg at vita. Nei, ikki eru vit líka fyri lógini, har okkara egnu skattapengar eru í umfari at bjóða fram mentanarupplivingar. Hvat er tað, sum ítróttafólk duga og sleppa í Havnini, sum mentafólk ikki duga og heldur ikki sleppa í sama skattafíggjaða paradísi? Er tað kanska atkvøðurenslið, tað at síggjast við einum bólti, og einfalt at renna aftur og fram frá máli til mál, nú Oyggjaleikirnir eisini skulu fíggjast úr sama kassa?
Fólk klappa ótolin og konsertin byrjar. Sasho er vertur og Tjóðsangurin, ella fótbóltssangurin, sum børnini siga, er fyrstur fyri, so vit skulu reisa okkum. Allir smálutir, detaljur, hoyrast sum aldri fyrr, nú Symfoniorkestrið setir í gongd við entusiastiska Bernharði. Metalliskt ljóð, sum í ljóðblandi manglar fyllu og grundstyrki, tað er ov spakuligt frá, kanska tí at fleiri enn trítúsund fólk eta ov nógv ljóð í seg og harvið dempa ljóðmyndina, sum tíðuliga er stillað inn til elektronika og ikki akustisk ljóðføri, nú pinkulítli triangulin yvirdoyvir og hoyrist alt ov væl, haðani eg siti, frammalaga á slætta gólvinum í T2.
Spælandi syrpan við filmstónleiki er stuttlig og fólk liva við, ikki minst tá formaðurin, Hans Petur, tekur senuna við saksofon í pink klædningi, og spælir The Pink Panther Theme. Musikaliteturin er so livand og leikandi, at tað er við sovorðini høvi, at vit hoyra, hvussu høgt støðið er hjá tónleikarunum. Seinni hoyra vit trompetir, eina tuba og basúnir kasta seg út í rúmi við ljómandi klangi og styrki, tá ljóðið er stillað rætt inn og nóg hart til míni oyru, har eg siti. Í so stórari høll er tað ikki bara hondbólturin, ið skal venja, men eisini ljóðinnstillingin.
Á svalanum ganga grannvaksnir menn inn og út við øli í hondini og lata ikki hurðina aftur. Tað órógvar stórliga yvir pallinum og dirigentinum at ein óvæntað ljósglama verður blaka út á okkum. Tað hevði ikki gingið í einum biografi.
Eftir ein steðg er Lea Kampmann einsamøll á pallinum, ándadráttsnær við mikrofonina, sum riggar framúr væl í eini nú sterkari ljóðmynd við akustiskum gittara. Nakrir fáir strúkarar og blásarar glíða varisliga inn í ljóðmyndina. Flott við smámunum, sum veksa seg hugtakandi inn í seinna sangin, Nú ert tú moldin. Ektað, nemandi og beint her. Her vísti gigahøllin fyrstu ferð bestu ljóðgóðskuna.
Marius Ziska er henni á baki við tveimum sangum. Nú hoyrast elektronisku ljóðførini og trummurnar, rokktrummurnar, ultra lekkurt trummuljóð við kjøtfyllu, sum Ringo hevði dámt. Hetta er gott og nú fylgi og samtykki eg í ljóðmyndini. Framúr. Floymandi nærvera. Alt er í samljóði.
So eru tað Babbar, ið ikki mugu forstýrast, Stongum, Guttesen og Ravnsfjall, sum undirhalda stoiskt og nonsjalant altíð á markinum millum tað lættkeypt yvirflatiskt kula og tað djúpt funderaða bygdasliga, sum er forankrað í lokalsamfelagnum. Tí blívur tað so óangrípiligt at hoyra teir. Tú mást bara yvirgeva teg í hesum sniðfundiga skemti, sum hvør setningur og klangur er. Her er tað aftur, at Symfoniorkestrið fær høvið at undirstrika ein livandi stuttligan og sprelskt útfarandi musikalitet, sum bara kann forloysast við sovorin høvi. Stuttligt og familiert. Onkrar av symfoniútsetingunum, sum Hvar Baby Hvar, og serliga Liggur hon í songini, eru sum brúsandi lokomotiv úr teknifilmum við dunkandi og framtúrandi powerútsetingum, eg aldri havi sæð ella hoyrt fyrr. Fantastiskt. Nakað sum tá KORK, norska Kringkastningsorkestret, spælir við kendum solistum til serstøk høvi har í landinum. Hetta er ein víðkan av konformum spælimøguleikum hjá okkara einasta Symfoniorkestri, sum vit eiga at hjúkla um, á hædd við hondbóltsspælarar. Tá romantiski hjartasjelarin, Túsund og eina nátt, rungar, tendra fólk ljósið í telefonini og heilsa hvørjum øðrum og leggja seg í sangtraditiónina hjá Jimmie Dale Gilmore úr The Flatlanders, One Endless Night. Hetta er stílurin til hópkonsertir, antin tú vilt tað ella ei. At filma og lýsa og deila á Facebook, so tiltakið sæst aftur og tú sæst aftur í tiltakinum og kanst repetera: eg var eisini har. Við telefonljósi. Gamli Zippo tendrarin gav livandi ljós, men tað er nokk ikki ráðiligt.
Dacapo: Síðsti dansur, har trompetirnar fulfíggja løtuna. Góður endi, næstan sum eitt meksikanskt brúdleyp í festligari mariachi spæligleði, har eingin hevur hug at fara heim.
Takk fyri upplatingarútferðina.
Men kemur einki sannførandi og savnandi konsertuppskot á framtíðarskránna nokkso skjótt, so haldi eg, at tit skulu halda tykkum til hondbólt og einki annað. Sum gamli bilseljarin, Alfred, segði um Volvo í Jarnstovugøtu: Hald teg til Volvo. Hann heldur til tín.
Fremsta stavnhald, eitt fólkakrav, má nú blíva, at høllin við Tjarnir verður stjørnuberandi. Einki annað enn stjørnuberandi. Annars eru allar undirsyllir foknar og brotnar.
Lívdin: Sigvart Dagsland Trio
Við avrikinum hjá Løkshøll og Lívdini er í løtuni sjónligt, at bygdirnar og samkomurnar rula, hvat framtíðar konsertvirksemi viðvíkur. Tí helli eg til, og seti mítt konsertgangandi álit á júst Løkshøll og Lívdina, sum hetta vikuskiftið høvdu og góvu mær góðar konsertupplivingarnar í realistiskum karmi, sjarmerandi langt frá tí bombastiska, men dyrkandi tað nærverandi og intimt inniliga.
Sigvart Dagsland Trio spældi og sang Stemme for de stemmeløse, Alt eg såg, Elefanten i rommet, dreivandi seiga blúsaran I kveld ska du knuse hjertet mitt, sum í tema minti um sangin hjá Bjørn Eidsvåg, Forbuden frukt, og sálmarnar, sum øll elska í okkara norsk-svenska tulkingarfelaksskapi serliga kring Linu Sandell, men í hesum føri Det er makt i de foldede hender, ið eingin kann tulka sum Sigvart Dagsland av samnevndu savnsfløguni, sum í ár hevur 30 ár á baki.
Hin fyrstnevndi, Stemme for de stemmeløse, er ein góður og sterkur medborgarasangur millum okkum atkvøðuneyt uppi í haganum, sum vilja spæla við, tá ítróttin rennur avstað við bæði fígging og sessum, men hóast teir eru í túsundatali, vælpolstraðu og fleirfalt fíggjaðu sessirnir, so kann meir enn so henda at innihaldið manglar, og kann heintast inn hjá Dagsland. Eitt upplivilsi at hoyra teir nýtulka henda sangin við heavy riffum, og levera søgur, ið vóru ikki sørt eksistentiellar millum hvønn sangin.
Fleiri av teim møttu høvdu verið til konsertina við Dagsland á Listastevnu Føroya í august 2002, og høvdu fylgt honum síðan. Listastevnan er eftir mínari meting tað størsta og besta, sum Føroyar hava fostrað at skapa listalig sambond á høgum støði inn og úteftir. Spell, at tann vælskipaða verkætlanin datt niðurfyri.
Tí vunnu bæði Løkshøll, og hin kanska enn meira sannførandi Lívdin í tónleikakappingini hetta vikuskiftið, takkað verið Jens Kristian á Brúgvaskifti fyri skjótar serviserandi upplýsingar, setlista, ið eg sum nevnt ikki kann liva uttan, kaffi, ljóðroynd og alla tænastu, sum ger konsertina til eina heilrunna inklusjónsuppliving, info, salur, tónleikur og fólk. Tá er Andin fúsur, sum Matteus sigur og skrivar. Betri verður tað ikki. Eg seti mítt framtíðarálit á hesi bæði spælistøðini. Tað er har tað skér. Og til tað menningarstigið kemur tú ikki sovandi. Konsertfyriskipan kemur ikki av sær sjálvum, hvussu nógvar milliónir frammanundan eru lagdar til grund fyri virksemið.
Hóast upplatingarkonsertin var glæsiliga framúr fyriskipað við Tjarnir leygarkvøldið, so er framtíðartónleikurin, sum er tað, eg hefti meg við í hesum innbjóðaða føri, enn ikki á nakran hátt tryggjaður har. Kanska er tað beint øvut. Konsertfyriskiparar eiga nú at taka seg saman og fata hesa avriksgávu, ja gávu, sum eina íløgu í Føroya komandi konsertvinnu og konsertupplivingar.
Sum støðan er nú, og mált eftir lærarahondbókini sum støðumet og støðuavrik, er hon, konsertstøðan við Tjarnir, og øll útlit, sum beint nú eru knýtt at henni, longu stadnaði í føðingini, hvat tónleiki, sum er settur á framtíðarskrána, viðvíkir. Havi hoyrt alt fyrr. Og ætlaða framtíðin á pallinum í Tjarnir var fram til mikudagin: Aqua og Adams. Come on. Verður tað næsta Abbasjov og Alfabeat? Ballingarkvøld hjá hondbóltstroyttum hoyvíkingum? Hetta er at halda okkum mongu tónleikaáhugaðu, sum í kommununi hava fingið fyrigyklað eina stórgenererandi høll, ið fyri fyrstu ferð í Føroya søgu skal kunna hýsa galaktiskum stórnøvnum í eini stórhøll, ja kanska vekja Garth Brooks úr dvala, so púrasta fyri gjøldur. Høllin er fín til hondbólt, men til vitjandi útlendskan tónleik á altjóða attraktiónsstøði vita vit ikki, um hon nyttar. Tað avdúkar fráverandi dygdin í skránni. Aqua, sum varð ætlað á kvinnudegnum, og so stovukonsert fyri túsundir á stovustóli við Adams. Hann hevur verið her fyrr við orkestri fyri seytjan árum síðan. So onkur tannáringur er lagstur afturat, gamaní. Nei, erligtalt. Hetta er ov óambitiøst. Og mikudagin kunngjørdi konsertfyrireikarin, stage.fo, so endaliga at hann orkaði ikki meir, Aqua konsertin er avlýst. Her er eitt lið, sum byggjast má upp, skal Tjarnir eydnast sum spælistaður til annað enn hondbólt og uppfunnar kappingarmessur. Ikki tí, tað er fínt, men sagt hevur verið nakað annað. Tónleikurin finnur ikki inn og uppá ítróttapallin av sær sjálvum. Og skal hann møta einum bara nøkurlunda góðskukravi, tónleikurin, so mugu konsertfyrireikarar taka annað skinn um bak. Í fríu vinnuni, henni, sum ikki hevur snápil í kommunukassan, har er tað marknaðurin, sum ræður og finnur síni.
- Kunnu vit nú peika á ein hondfastan veruleika, sum beint fram sigur, at ítróttin gevur atkvøður, massar av atkvøðum, meðan mentan og list eru deyðfødd politisk fyribrigdi, púra uttan fyrisitingarligt kjølfesti, akkurát so, sum ein kendur politiskur viðmerkjari, Árni, segði í Breddanum hósmorgunin, at mentamál, mótvegis fiskivinnumálum, nettupp eru av tí lættara slagnum, tá landstýrisfólk verða flutt og málsøki verða býtt ella flutt, sum hendi í vikuni?
Eri skuffaður av hesi óambitiøsu gongd fyri so nógvar pengar, at eg kenni meg sum eitt sláturplágað atkvøðuneyt, en stemme for de stemmeløse, sum Dagsland sang um í Lívdini sunnukvøldið, og nam meg so mikið, at eg valdi at sitera hann í innganginum, so hann gjørdist mítt ýti á samansettu mentaferðini hetta vikuskifti í høvuðsstaðarøkinum.
Sum skattgjaldandi musikkborgari í býnum, endi eg tí við Pet Shop Boys spurninginum: What have I done to deserve this? Seti hann á repeat, meðan ramasjangball er í Hoyvík. Tá kann verða ilt at hoyra, um tað er røddin á Adams, ella um tað er ein annar av okkara virkisfúsnu sangarum, sum einki standa aftanfyri kanadiaran, ið hava verið til hondbóltsdyst í høgu høllini. Í meðan halda stovukonsertirnar fram har úti um landið. Og tøkk fái tær fyri tað. Uttan fleirfaldaðan hundraðmilliónastuðul. Tí innihaldið er alt. Kontent is king.
Komi í tankar um orðini hjá teldumonnunum Regin og Hendrik í fyrndini: ”What you see is what you get”. Tað, sum tú sært, er tað tú fært! Ein kargur boðskapur, serliga tá hann er kommunufíggjaður við skattapengum og kanska ikki altíð stendur mát. Og í summum førum ikki í nær námindi. Tá er gott at finna orðið samkomur. Henda organisma, sum við at koma saman, definerar eitt samanhald, ið eisini bjóðar konsertir, so sum tað sprettir úr teim følarum, ið lagdir verða út í samanhaldið. Tað er ein sunnur felagsskapur, sum væl dugir at skapa líkindi fyri góðum konsertupplivingum, eisini fyri teim, sum eru uttanfyri. Takk fyri tað, Lívdin, takk fyri konsertina við Sigvart Dagsland Trio sunnukvøldið. Saman við Løkshøll vórðu tit hetta vikuskiftið mín besta konsertuppliving og besta ferð inn í serviserandi konserthugtakið, borin fram av tí besta tónleiki, sum er bulurin og høvuðsstólurin til hetta yvirskipaða høvið - konsertir.
Stemmer trenger seg på
prikker og klør i din stengte hud
bølger søker deg inn
for du e den beste kanalen
Stemmer ingen har hørt
når deg fra tankenes himmelrand
svar som bor i din hånd
ska våkna og heva sin stemme
En stemme for de stemmeløse
Barn går tause i flokk
flykter fra krigen på utpint jord
Gribber zommer seg inn
med stive og stirrende linser
Bilder trenger seg på
navnløse øyne har ropt ditt navn
ber deg ikkje om ord
bare handlinger gjer de ein stemme
En stemme for de stemmeløse
Barn som ingen har sett
slekter i kommende tusen ledd
venter tause sin arv:
Den jordå som me ska forlata
Bilder blotter sin hud
ord fra Guds munn blir te kjøtt og blod
blør fra såret du ser
i himmelen lever en stemme
En stemme for de stemmeløse
Og alt hetta tímir man at ganga upp í og skriva um, eitt vikuskifti í mars, tí tað er umráðandi og týdningarmikið. Góðan sunnudag og gott føstulávintskaffi.
