29 filmar kappast um Geytan og Áskoðaravirðislønina - Størsti áhugi nakrantíð

Í gjár, mánadagin 3. desember á midnátt, var freistin úti at boða frá luttøku til Filmskvøldið, sum verður í Norðurlandahúsinum leygardagin 23. februar 2019.

Í tíðindaskrivi í dag sigur Norðurlandahúsið, at inn komu fráboðanir um 29 føroyskar stuttfilmar, sum á sjeynda sinni fara at kappast um Geytan og Áskoðaravirðislønina.

Kravið til ein stuttfilm er, at hann ikki eru longri enn 30 minuttir. - Stuttfilmurin kann vera spælifilmur, listafilmur, tónleikafilmur, heimildarfilmur ella annað, tó ikki lýsingarfilmur fyri handilsligt virksemi, siga fyrireikararnir.

Filmsnevndin sigur, at trý metingarvirðir verða brúkt í dømingini, tá Geytin verður givin. Tey eru: søga, filmisk frásøgusnildi og handverk.

Tað er BankNordik, ið letur Geytavirðislønina, saman við einari Geytastandmynd, sum Astrid Andreassen og David Geyti hava gjørt øll árini. Tórshavnar kommuna hevur í sama tíðarskeið latið Áskoðaravirðislønina. Í hesum føri er tað møtti áskoðarin til Filmskvøldið í Norðurlandahúsinum, sum sleppur at velja sín yndisfilm.

Til ber at keypa atgongumerkir til Geytakvøldið á www.nlh.fo

Bach í kertujósi í Kirkjubø

Hóskvøldið 6. desember verður aftur í ár konsert við tónleiki eftir Johann Sebastian Bach í Ólavskirkjuni í Kirkjubø. Hon er elsta kirkjan, sum er í brúki, upplýsur heimasíðan hjá fólkakirkjuni.

Undir heitinum Bach í kertuljósi í Kirkjubø verður tónleikurin framførdur so at siga í myrkri. Fyrireikararnir siga, at tónleikararnir fara at spæla undir glæmuni frá kertuljósum, meðan kirkjan og søguliga umhvørvið er prýtt við ljósmyndum av meistaranum sjálvum og eyðkendu nótaskrift hansara.

- Hesaferð er unga songkvinnan av Sandi, Birita Poulsen, gestur okkara. Hon búleikast dagliga í Berlin, har ið hon lesur á Hanns Eisler tónlistarskúlanum, sigur gittarleikarin Ólavur Jakobsen, sum verður frásøgumaður.

Saman við Jens Chr. Guttesen, ið spælir á sello, skipar Ólavur fyri konsertini, har Jón Festirstein og Monika Stauss spæla á violin og Jona Jacobsen á viola. Myndina av teimum tók eg á Bachkonsertini í Ólavskirkjuni í fjør.

Partar av framførsluni eru aftur í ár hugleiðingar hjá Meinhardi Bjartalíð, presti og myndaprýðingar, sum Carsten Macdonald Arnskov hevur gjørt upp á veggin og Múrin.

Tað er at vera í góðari tíð í kirkjuni hóskvøldið, tí longu klokkan sjey byrja tónleikararnir at spæla verk úr oratorium og orkestursuitum hjá Bach, meðan fólk koma inn og seta seg. Klokkan hálvgum átta byrjar sjálv konsertin við sangum og tónleiki eftir Bach, ið Ólavur Jakobsen hevur lagt til rættis. Eftir konsertina, ið varir slakan tíma, verður hugnaløta í Roykstovuni. Konsertin er ókeypis, men plássið í kirkjuni er avmarkað.

Nú koma mest skakandi filmarnir í føroysku biografarnar

Eftirlitsmyndugleikar av gamla viktorianska slagnum, sum vit ikki longur hava her í landinum, tí teir langt síðan eru spardir burtur, eru í Danmark samdir um, at mest skakandi filmarnir har, eru í ár Holiday hjá Isabellu Eklöf og The House that Jack built hjá Lars von Trier.

Nú verða báðir vístir í Føroyum.

Tað var ikki gamalt, at filmar høvdu frítt at fara í føroyskum biografum ella filmsfeløgum.

Millum filmarnar, sum vórðu bannaðir at vísa meðan Filmseftirlitið var virkið, eru The Last Temptation of Christ (Martin Scorsese 1988), sum hevði danska heitið Kristi sidste fristelse, Life of Brian (Terry Jones 1979) sum hevði danska heitið Et herrens liv, og Natural Born Killers (Oliver Stone 1994). Filmsfelagið vísti teir báðar fyrru, og fekk ávaring frá Filmseftirlitinum.

Seinasti filmur í Filmsfelagnum fyri jólahalguna í ár er danski Holiday, sum er fyrsti filmur hjá svenska leikstjóranum Isabellu Eklöf. Hann verður sýndur mikukvøldið 28. november kl 20. Danska Miðlaráðið sigur soleiðis um Holiday:

Tilladt for børn over 15 år: Filmen har en gennemgående anspændt stemning. Den indeholder en række voldsomme scener: I flere scener stikker mænd uden varsel en kvinde kraftige lussinger. En person slår flere gange en anden med en genstand, til offeret ligger blodig og virker død. Mens der er en tilskuer, beordrer en mand en kvinde til at smide trusserne og han stikker derefter hånden op i hendes skridt. En mand tager først kvælertag på en kvinde og voldtager hende derefter. Scenen er langvarig og udpenslet, hvor der bl.a. ses et erigeret lem. Det vurderes derfor, at filmen vil kunne virke skræmmende og grænseoverskridende på børn og unge under 15 år.

Framfýsni Klaksvíksbiografurin Atlantis vísur The House that Jack built, sum er nýggjasti filmurin hjá kendasta danska leikstjóranum, Lars von Trier, í døgunum 6.-12. desember. Danska Miðlaráðið sigur soleiðis um The House that Jack built:

Tilladt for børn over 15 år: Filmen har en meget mørk og ildevarslende stemning og fokuserer på en psykotisk morders sadistiske drab på tilfældige mennesker. Filmen indeholder utallige realistiske, ekstremt brutale og blodigt udpenslede fremstillinger af lemlæstelse og mord på kvinder, mænd og børn. Ofte dvæler scenerne ved ofrenes angst og smerte og morderens sadistiske leg med sine ofre. I en scene ses, hvordan en kvinde dræbes ved slag i hovedet med en donkraft. I en anden scene ses børn blive brutalt myrdet for øjnene af deres mor. I en tredje scene ses, hvordan morderen på grotesk vis skænder et børnelig kirurgisk. Dette er blot tre af en lang række voldsomme scener. Desuden indeholder filmen en del autentiske optagelser og billeder af drab og lig fra krig og folkemord. På grund af filmens brutale og udpenslede fremstilling af vold og mord, vurderes filmen at kunne virke skræmmende og grænseoverskridende på børn og unge under 15 år.

So eru tit líkasum ávaraði!

Barbara Lervig var við at gera Holiday

Her sæst føroyska Barbara Lervig, standandi mitt fyri í svørtum, saman við upptøkuliðnum, ið gjørdi filmin Holiday. Myndin er tikin á altjóða filmstevnuni, sum hvørt ár er í Göteborg. Barbara hevur loyvt mær at blaða í myndasavninum, nú Holiday verður sýndur herheima mikudagin. Á myndini niðanfyri, sum er tikin á turkisku Bodrum strondini, er Barbara nummar fýra frá vinstru.

- Tað var á fimtu lestrarhálvu á bachelorinum í Film- og miðlavísindi, at eg valdi at fara í starvsvenjing. Eg fekk eitt pláss á produktionsselskapinum Apparatur aps, sum tá var í holt við síðstu fyrireikingar til spælifilmin Holiday. Mín tittul var producerassistent og uppgávurnar vóru nógvar og ymiskar, sigur Barbara.

- Holiday varð tikin upp í Bodrum í Turkalandi á vári í 2017 og vit filmaðu í fimm vikur. Vit vóru eitt stórt lið eini 40 fólk við sjónleikarum. Filmurin er ein co-produktión millum fleiri lond, so filmsliðið var úr nógvum ymiskum londum, og tað merktist eisini í mun til arbeiðsmentan. Øll høvdu ymsar mátar at gera tingini uppá, og tað gjørdi arbeiðið eitt sindur torført til tíðir, men vit lærdu skjótt at laga okkum eftir hvørjum øðrum - og lærdu eisini nógv av hvørjum øðrum, sigur Barbara.

- Tá starvsvenjingin var av, fekk eg starv á produktiónsselskapinum sum projektleiðari, og arbeiddi har meðan eg skrivaði mína bacheloruppgávu. Men vit høvdu nógv at gera, og serliga tá vit í oktobur í 2017 fingu at vita, at Holiday var kosin at kappast í World Dramatic Competition á Sundance Film Festival, tí tað merkti at filmurin og øll postproduktiónin skuldi vera liðug nógv fyrr enn væntað. So eg útsetti mína bachelor uppgávu og arbeiddi fulla tíð, sigur Barbara, sum á myndini niðanfyri sæst í reyðum kjóla næstuttast til vinstru.

- Filmurin hevði altjóða frumsýning á Sundance í Park City, Utah í januar í ár. Sjálvt um hann ikki vann nakran prís á festivalinum fekk hann nógva umrøðu og var á vørrunum hjá øllum. Allar sýningarnir á festivalinum vóru útseldar, og fleiri filmsummælarir á festivalinum kallaðu hann tann mest umstrídda filmin á festivalinum - og tað kann vera nakað um tað, sigur Barbara.

- Tann lidni filmurin, sum vit vístu á Sundance, og sum síðan hevur verið vístur kring heimin á nógvum øðrum film festivalum, er ein heilt annar enn tann, eg las leikritið til fyri tveimum árum síðani, sigur Barbara.

- Upprunaliga skuldi tað vera ein ensemble filmur, har hinir leiklutirnir í filminum fyltu næstan líka nógv sum høvðuskleikluturin í filminum. Men tann endaligi filmurin hevur valt bara at stilla filmin á høvðusleiklutin Sascha. Men eg eri sera væl nøgd við filmin og skilji væl, at leikstjórin, Isabella Eklöf, og klipparin hava valt at klippa so nógv tilfar frá og skera heilt inn á bein - tað ger honum bara gott, sigur Barbara at enda um filmin.

Soleiðis verður Barbara umrødd á Internet Movie Database:

Myndin niðanfyri er frá donsku gallafrumsýniningini við Holiday. Barbara sæst longst til vinstru.

Mikudagin klokkan 20 sýnir Filmsfelagið Holiday í Havnar Bio. Tað er seinasta sýning í Filmsfelagnum fyri jól.

Ikki fyrr enn tá - er vinnarin!

Oddfríður Marni Rasmussen vann Bókhandlaravirðislønina í 2018, sum var latin á Bókadøgunum í Norðurlandahúsinum í dag. Heitið á skaldsøguni er Ikki fyrr enn tá. Vinningurin er 100.000 krónur og útgávusáttmáli við forlagið Sprotan.

Grundgevingin hjá dómsnevndini er soljóðandi:

Føroyskur skaldskapur hevur við Ikki fyrr enn tá fingið eina nýggja rødd. Her er talan um eina sannførandi skaldsøgu, ið er skrivað av einum sannførandi høvundi um eitt týdningarmikið evni, ið okkum tørvar at seta orð á. Søgan snýr seg um ta vanlagnu tað er, tá makin fær ólekjandi heilakrabba, men tað er støðan hjá tí avvarðandi, ið verður so meistarliga lýst. Ikki einans er hetta ein ræðandi og hjartanemandi frásøgn - hon er eisini so sera týdningarmikil at hava á føroyskum máli.

Skaldsøgan setur flugubein við allar tær røttu yvirskriftirnar. Mál, frásøgufólk, frásøguháttur og sjónarhorn, nærlagni, flow og fokus, bygnaður, samanhangur - alt arbeiðir saman og ger skaldsøgan til eitt heilskapað verk, ið ein ikki gloymir, men kann lesa umaftur.

Rithøvundurin megnar sera væl at lýsa støðuna hjá einum pari, bæði meðan deyðin skilir tey, og hvussu tilveran er hjá høvuðspersóninum, ið eftir situr. Tí, hvør eri eg, tá ið mín maki vegna sjúku broytir persónsmensku, og hvør er mín maki tá? Og hvussu kann ein fóta sær aftur aftaná?

Tað er hendan torføra og til tíðir vónleysa leitanin eftir “orðinum”, ið skaldsøguni eydnast til fulnar at lýsa. “Orðið” sum kann hjálpa okkara høvuðspersóni at rúma og yvirliva samanbrestin og stríðið við deyðan. “Orðið” sum kann forloysa, sum kann linna, sum kann ugga, sum kann geva tilveruni eina meining og eitt virði aftur.

Og tað er aftur hetta, ið okkara høvuðspersónur skal loysa við at skriva seg gjøgnum sorg, tap, sakn, líkasum rithøvundurin gera tað. At seta orð á okkara innara mál og gera tað subjektiva í einari vónleysari støðu atkomuligt hjá lesaranum, til tess at vísa á, at mínar kenslur eru felags kenslur, sum vit ikki skulu skammast við.

Ein tílík søga kann lættliga gerast alt ov sentimental og døpur. Evnið er ikki til at taka feil av. Men her vísur skaldsøgan allatíðina eitt yvirskot. Hóast søgan er døpur, so er hon ikki deprimerandi, tunglynt ella svartskygd. Og sentimentaliteturin verður alla tíðina skotraður burtur av einum áhugaverdum og sannførandi høvuðspersóni, ið veruliga roynir at fáa tamarhald á sær sjálvum og sínum lívi aftur.

Harafturímóti er søgan ótrúliga rørandi, skelkandi, syrgilig, bersøgin, realistisk, lívsjáttandi og ikki minst aktuell, sigur dómsnevndin at enda.

Í dómsnevndini vóru Pætur M. Dahl, Bergljót av Skarði, Hanne Jacobsen, Jonhard Mikkelsen, Eileen Anthoniussen og Ann Ellefsen.

Bókadagarnir í Norðurlandahúsinum halda fram í dag, og í morgin. Skráin er pakkað við áhugaverdum tiltøkum, sum øll eru hjartaliga vælkomin til, siga tey úr Norðurlandahúsinum.

Til lukku, Oddfríður - høvundur, lærari, fotografur, ritstjóri, fleirfaldur virðislønarmóttakari - og niðanfyri eisini í litum í Steinprenti á ólavsøku í 2015!

Ræstkjøtaburgari

Hetta er hann, Ræstkjøtaburgarin, sum Street Food borðreiddi við uttan fyri handilin hjá Svend Krosstein á Hálsi í Havn í dag, svartafríggjadag. Hevði sett mær fyri, einki at keypa henda mammonsdag, men fall fyri freistingini, tá nakrir starvsfelagar settust við borðið at eta Ræstkjøtaburgaran við knívi og gaffili.

Fyrsti bitin er so herskin, at tú ynskir tær eina myrka øl afturvið. Tað smakkar av summarstevnu og tú ynskir tær eisini vind í andlitið. Hetta er ein burgari, ið skal etast úti og helst á stevnu. Men næsti biti normaliserar smakkleykirnar á tungu og í munnholu, so nú er alt á sløttum. Ein svølg av kaffi og hetta er ein búrmáltíð svartafríggjadag, nú jólaborðhaldini byrja.

Fyri hundrað krónur fært tú eina heila máltíð, og er tað ikki nóg mikið, so fært tú eisini rísalamand við raffineraðari kirsjuberjasós omaná. Tá er máltíðin eitt heilt jólaborðhald. Manga takk!

Hanna og Mikkjal vunnu

Systkinini Hanna og Mikkjal Davidsen úr Havn vunnu í kvøld 10.000 krónur fyri stuttfilmin 12 ár í kappingini hjá Klippfisk, sum byrjaði fríggjakvøldið klokkan seks, tá evnið "Meðan vit bíða" varð kunngjørt. Kappingin endaði 48 tímar seinni, sunnukvøldið klokkan seks, tá dómsnevndin møttist og metti um allar teir 21 filmarnar, sum komu inn. Partur av evninum var ein forðing, ið skuldi fatast sum ein spegil ella spegling.

Sum vinnarafilmurin bendir á, er Mikkjal 12 ára gamal. Hanna, sum hevur leikstjórnað, er 18 ára gomul og gongur í 3.g á Glasi, har yndisfakið er miðlakunnleiki. Mikkjal, sum er høvuðspersónur í filminum, gongur í 6.e flokki í skúlanum á Fløtum.

Beinta Haraldsen, ið er leiðari á filmverkstovuni Klippfisk, skipaði fyri sýningunum í Reinsarínum í kvøld, meðan Pætur Marjunarson Dahl las grundgevingarnar hjá dómsnevndini.

Dómsnevndin segði soleiðis um besta filmin 12 ár:

Hóast tað vóru nógv góð uppskot til besta filmin í ár, so var tað ein samd dómsnevnd, sum í síðsta enda peikaði á vinnarafilmin. Besti filmur í ár vísur eitt stórt yvirskot av frásøgugleði, nærveru og films-handalagi. Ein estetiskur, vísur og poetiskur portrettfilmur um ein 12 ára gamlan drong, sum gleðir seg at blíva vaksin. Og meðan vit bíða, hoyra vit um hansara avbjóðingar, lívsroyndir og dreymar, har drongurin at enda sjálvur tekur avgerð um, at liva beint nú, ístaðin fyri at bíða. Við tryggum hondum, einum vøkrum myndamáli og einum sterkum tempo fortelur filmurin
eina kompakta søgu, sum onkursvegna er rørandi, samstundis sum hon bæði er lívsjáttandi og stuttlig. Myndamálið skiftur millum tað subjektiva og tað observerandi. Rútman er sterk og støðug. Alt hetta leiður okkum inn í ein heim, ið vit øll kunnu kenna okkum aftur í. Við støði í tí gerandisliga, sum er í dokumenteraðu løtuni, lyftir filmurin einstaklingin upp í eina tíðarleysa dimensjón, og gevur honum eina rødd, ið er merkt av djúphugsni. Góðu myndirnar styrkja avmáldu løtuna, sum liggur leingi á. Tað er týðuligt, at leikstjórin hevur eina lovandi framtíð innan film.

Vinnarafilmurin 12 ár er tryggjaður pláss á sýningarskránni, tá Geytakvøldið verður í Norðurlandahúsinum leygarkvøldið 23. februar næsta ár. Í fjør vóru tríggir filmar úr kappingini hjá Klippfisk við í Geytakappingini. Frestin at tekna seg til Geytan í 2019 er ikki úti fyrr en 3. desember, so enn eru stundir at vera við og sýna filmin fyri eini stórari áskoðarafjøld.

Besti leikari var Búi Dam í filminum Tyggigummi, besta hugskot var tað hjá Ditte Mathildu Joensen og Tróndi Sørensen fyri Síggjast skjótt, og herðaklappið fekk Lazar Ilic.

Uppgávan var at gera ein stuttfilm, sum í mesta lagi er 4 minuttir, lidnan eftir 48 tímum. Ongi krøv vóru til førleikar ella útgerð, og tað var ókeypis at luttaka.

Á Reinsarínum skipaði Klippfisk fyri, at filmshugskotini kundu mennast, filmurin kundi klippast og alt annað, sum hongur uppií filmsgerð, meðan kappingin var í gongd. Virðislønarhandanin var eisini í Reinsarínum, har Gunvør Balle, varaborgarstjóri, helt røðu vegna Tórshavnar kommunu.

Kvinnufilmar í felag

Kovboyfilmar vita vit, hvat er, men hvat er ein kvinnufilmur? Eru tað filmar um kvinnur og kvinnuviðurskifti; filmar, sum kvinnur gera, ella bæði og kanska okkurt triðja?

Í september royndi Filmsfelagið at seta nýggjar kvinnufilmar á skrá í Havnar Bio og í Norðurlandahúsinum, eisini ein føroyskan, við góðum innleiðarum, sum allir vóru kvinnur. Frálíkt tiltak, spyrt tú meg. Tí samstundis kom eisini fram, at nógv tey flestu, sum ganga í biograf, eru kvinnur. Kvinnur eru vorðnar mentanarberar, tað er sjón fyri søgn, fert tú í biograf eitt fulsett kvøld.

Nú fer Filmsfelagið at vísa fyrsta filmin hjá svensku Isabellu Eklöf (f.1978), sum ber lagaliga frítíðarheið Holiday og hevur eina so flotta plakat, at tú skuldi trúð at hetta var lokkandi sponsorvirksemi og product placement frá charterturismuni. Men so er ikki. Svenska Isabella, sum er útbúgvin á danska Filmskúlanum í 2011, skrivar og skapar hennara egna veruleika, sum vit fyrstu ferð sóu í svenska filminum Gräns, sum vann Un Certain Regard í Cannes í summar. Tá skrivaði hon handritið.

Nú hevur hon gjørt fyrsta filmin í spælifilmslongd, har hon eigur bæði søgu og leikstjórn. Longu við ársbyrjan vórðu hon og filmurin Holiday boðin við í kappingina á víðagitna Sundance Film Festival, sum hvørt ár í januar er í Park City í Utah. Og tað er ikki hvør sum helst, ið stovnaði festivalin.
- Storytellers broaden our minds: engage, provoke, inspire, and ultimately, connect us, sigur festivalstovnarin Robert Redford.

Ein av ídnastu filmsummalarunum í Danmark, Kim Skotte á Politiken, sigur, at í nýggja filminum hjá Isabellu Eklöf letur hon mannliga høvuðsleikaran, Lai Yde Holmegaard, verða eina sannførandi danska transformatión av Goodfellas (1990) hjá amerikanska Martin Scorsese. Og her er tað, at unga vakra kvinnan verður sett inn, mitt í eina mannfólkaverð, ið sjónliga er stýrd av harðskapi, sum Sara Skaarup sigur. Hon skrivar fyri mentasíðuna Heartbeats á netinum. Saman við einum sálarfrøðingi hevur hon verið í biograf, og sigur, at filmurin Holiday á harðrendan hátt lýsir tað samband, sum er millum makt, aggressión og myrkastu loynikrókar í seksualiteti. Tí er hetta tann filmur, sum eg eri mest spentur at síggja. Hann tekur eitt nýtt lørift at mála eina gamalkenda søgu á. Eina søgu, sum eg ikki havi sæð fortalda fyrr á filmi á henda hátt á okkara leiðum.

Seinni koma aðrar variatiónir av óformella hugtakinum kvinnufilmur. Franski kvinnufilmurin Les Gardiennes, sum verður sýndur við donskum undirteksti og við heitinum Vogterne, er um kvinnur, sum í 1915 arbeiða á einum bóndagarði í Fraklandi meðan fyrri heimsbardagi herjar. Filmurin verður sýndur mikudagin 16. januar í nýggja árinum.

Móðir og dóttir, bæði á filmi og í veruleikanum, eru 70 ára gamla Nathalie Baye og 34 ára gamla Laura Smet. Í veruliga lívinum var pápin er Johnny Halliday, sum andaðist í fjør, 74 ára gamal.

Danski leikstjórin, Pernille Fischer Christensen (f.1969), hevur gjørt svenska filmin um hina ungu Astrid Lindgren (1907-2002), Unge Astrid, sum hevur altjóða heitið Becoming Astrid. Alba August (f.1993), sum er dóttir kendasta norðurlendska filmsparið, Bille og Pernille August, hevur høvuðsleiklutin sum hin lívliga og unga Astrid. Vit fylgja henni í kirkju, tá hon hoyrir um Sodoma og Gomorra, í dansistovuni, til arbeiðis sum framfúsin blaðkvinna í heimbýnum, og í truplu tíðini, tá hon verður við barn og sendir barnið til Danmarkar til fosturs. Filmurin um hina ungu Astrid verður sýndur í Filmsfelagnum mikudagin 30. januar í nýggja árinum. Og har eru fleiri kvinnufilmar í væntu - í nýggja árinum í Filmsfelagnum!