Birk

Í bløðunum er gomul siðvenja at fáa ein høvund at skriva eina klummu , sum er meir undirhaldandi enn oddagreinin. Bretar rópa hetta column . Føroysku orðabøkurnar, í hvussu er tær, sum eg havi sæð, taka lívið av íbornu ætlanini, tá tær rópa klummuna ein teig , sum ein fastteigahøvundur ambætar. Tú hoyrir longu, hvussu ósexut hetta verður umsitið og útint. Ein teigur millum aðrar teigar. Nei, klumman er ikki bara ein teigur millum aðrar teigar. Hon er, tá hon er best, eitt sjálvstøðugt listarligt avrik millum fremstu tíðarbæru skrivligu avrik, ikki fjart frá  essay , sum orðabøkurnar binda niður í eina hjálparleysa roynd at skriva handahóvsverk, at seta undir teigin  ritroynd , ið er hvaðna ósexutari heiti fyri heimsins hægstu skrivligu framseting. Fyri stuttum skrivaði eina av okkara bestu klummuhøvundum, Armgarð Arge, eitt svar til sexistiska stílin hjá Tobba og okkum føroyskum monnum yvirhøvur. Tí elski eg at lesa Armgarð. Eg tók klummuna til mín og vildi fara at lesa...

Á ólavsøku verður Tórspallur fluttur oman í Vágsbotn, tí Rosanne Cash fer at syngja saman við manninum, John Leventhal. Hon er 62 ár og elsta dóttir Johnny Cash (1932-2003) og fyrstu konuna Vivian Liberto (1934-2005). Tað sigur ferðaætlanin hjá Rosanne beint nú. Rosanne er eitt stórt navn á egnum beinum, ikki bara sum sangari og sangskrivari. Hon er eisini rithøvundur. Umframt at skriva søgur, essays, í New York Times, The Oxford American, New York Magazine, Newsweek og Rolling Stone, hevur hon skrivað bøkurnar "Bodies of Water" (1997), "Penelope Jane: A Fairy's Tale" (2006), "Songs Without Rhyme: Prose By Celebrated Songwriters" (2001) og "Composed: A Memoir" (2010). Í 1985 fekk Rosanne Grammy virðisløn fyri "I Don't Know Why You Don't Want Me" og hevur í 12 førum verið skotin upp at fáa virðislønina. Hon hevur í 11 førum verið nummar eitt við countrysangum, verið 21 ferðir á Top 40 listanum við countryplátum o...

Ein kylingur av sælu fór gjøgnum meg, tá eg smakkaði vistfrøðiliga vínið hjá kilenska bóndanum. Piparsmakkurin ytst á tunguni tók burtur gamla rákan av kitlandi kilifruktini úr svørtu grýtuni við killikonkarne. So kom ein kelin kiska úr Kina og spilti alt spælið. Leyp upp á borðið og hvølvdi øll tey kekkisku kristallgløsini við kilenska víninum, ið júst hevði lagað ein feril av kirsuberjasmakki undir gómanum... Fútbol , segði hann, einki er sum kilenskur fútbol .

Nýggjasta útgávan hjá skúlabókaforlagnum Nám er ein teknirøð um hin søguliga Luther. Hon hevur heitið Martin Luther - munkurin, sum broytti heimin . Uni Næs, dómpróstur, skeyt upp, at í sambandi við 500 ára haldið fyri reformatiónina, kundi Nám átæka sær útgávuna og gera eina temasíðu um Luther á undirvísingarportalinum Snar. Saman við Oliviu Weihe Hansen, lærara í Fuglafirði, hevur Nám gjørt temasíðuna  lidna og givið út teknirøðina um Luther. Dann Vinther, ið hevur fyritøkuna Prosa , hevur umsett teknirøðina. Hann sæst omanfyri við nýggju føroysku teknirøðini. - Fyritøkan Prosa hevur altjóða samskifti sum sergrein. Men tað var stuttligt eisini at sleppa at skriva til føroysk skúlabørn - og so lærdi eg nógv nýtt um hendan megnar mann, Martin Luther, sigur Dann Vinther í viðtali, nú teknirøðin er komin í handlarnar.

Norska sjónvarpsrøðin hjá NRK, Skam , er so væl umtókt í Norðurlondum, at altjóða filmstevnan í Haugesund hevur biðið Tarjei Sandvik Moe, sum spælir Isak Valtersen í triðja umfari, og Iman Meskini, sum spælir Sana Bakkoush í fjórða og seinasta umfari, avdúka hvørjir fimm norðurlendskir filmar eru í uppskoti at fáa Norðurlendsku Filmsvirðislønina í ár. Tað skrivar hin Norðurlendski Filmsgrunnurin úr Oslo, har finski Petri Kemppinen, niðanfyri, er stjóri. Fyrrárið var Petri Kemppinen útlendski dómarin í Geytadómsnevndini, tá Geytin skuldi handast í Norðurlandahúsinum. Tarje Sandvik Moe og Imam Meskini úr Skam kunngera teir fimm norðurlendsku filmarnar hin 22. august í Edda biografinum í Haugesund. Hvør av teim fimm tilnevndu fáa Norðurlendsku Filmsvirðislønina í ár, verður kunngjørt í Helsingfors hin 1. november, tá Norðurlandaráðsfundur verður. Norðurlendski Filmsgrunnurin boðar frá, at fyri henda dag verða teir fimm tilnevndu filmarnir vístir á ymsum støðum í Norðurlon...

Eftir at Gutti í nummar 30 hevur sligið bøin í Tórsbyrgi í øll tey ár eg minnist á hesum leiðum, hevur hann nú funnið ein avloysara. Tað er Jógvan Elias, sum býr í nummar 33. Tað er sjón fyri søgn. Afturvið kaffi á terrassuni er ljóðið av sláimaskinuni á grøna bønum eitt ósvitaligt tekin um, at nú er hásummar.

Nýggja útgávan hja Námi Martin Luther - munkurin, sum broytti heimin er ein teknirøð, sum kann brúkast í kristni og søgu í 6., 7. og 8. flokki. Nám gevur teknirøðina út eftir áheitan frá fólkakirkjuni í sambandi við, at 500 ár eru liðin siðan reformatiónin tók seg upp. Dann Vinther hevur umsett teknirøðina og upprunahvøundar eru Johannes Saurer og Ulrike Albers. Günter Schuchardt hevði søguligu viðgerðina um hendi, og týska upprunaheitið er Martin Luther - ein Mönch verändert die Welt (2016). Teknirøðin knýtur seg til temasíðuna um Luther á undirvísingarportalinum Snar . Nýggja teknirøðin um Luther telur 28 blaðsíður og fæst í bókabúðunum fyri 98 krónur. Í teknirøðini verður spurt, hvat er so serligt við Martini Luther, sum ger at vit enn tosa um hann 500 ár seinni? Sagt verður millum annað, at sum ein heilt vanligur, ungur munkur varnaðist hann, at okkurt var fullkomiliga galið við tí almáttugu kirkjuni. Martin Luther setti lívið í váða fyri sína trúgv, noktaði at víkja...

Í morgun minnir Facebook meg á hetta fýra ára gamla uppslag um arbeiðsgleði . Av onkrari orsøk havi eg í hægstu feriutíð fyri fýra árum síðan leitað meg fram til at orðið, hugtakið og støðan yvirhøvur, at kenna arbeiðsgleði , er ikki til á føroyskum. Leitingin gav einki úrslit, varð sagt. Interessant at Facebook verður okkara kollektiva minni og pláss, har vit skifta um meiningar og fáa minnið at grógva. Nú er orðið til í føroysk-ensku orðabókini hjá Sprotanum: " zest , pleasure taken in one's work; (nøgdsemi) job satisfaction (t.d. schemes to improve job satisfaction); tað oyðileggur arbeiðsgleðina it takes all the pleasure out of one's work." Tað gongur framá.

Katrin serverar ein tallerk við føroyskum viðskera fyri 150 krónur í nýggju kaffistovuni í Gásadalsgarði í dag. Hjá hinum føroyska ferðandi er skerpikjøtið úr hennara egna haga sjálvandi fremst í huga. Men tað mest sjáldsama er, at í heyst og í vetur er matstovan eitt sláturhús. Staðbundni autentisiteturin, ið eg sum ferðandi altíð seti í hásæti, er nærverandi í øllum húsunum, tá eg seti meg niður. Skuldi eg ivast, er at hyggja upp undir loftið og síggja parkeraðu taljuna og sløktu neonljósini. Tá flettingin er fyri, verða tey tendraði, loftslampurnar tiknar niður og kaféborðini sett til viks. Mitt fyri er garderoba gjørd úr tveimum hurðum, eins og inni á vesinum aftanfyri. Jakkarnar eiga niðurlendskir motorsúklukoyrarar. Veggjaplátur og alt innbúgv er snøgt og funktionelt, eins og kantarnir niður móti gólvinum. Betri verður tað ikki. Her hava nógvar bygdir og sokallaði matstøð nógv at læra. Autetentisitetur er fyrsta loysunarorðið. Reinføri er annað, estetiskur ...

Jógvan Arge, sum 17. juni fylti 70, fer nú úr føstum starvi í Kringvarpinum. Persónliga vildi eg sagt Útvarpinum , tí tað er har hann hevur verið virkin, og tað er har eg havi møtt honum. Eingin hevur sum Jógvan stuðlað uppundir, opnað dyr og givið íblástur at gera útvarp. Eftir nærum hálva øld, heilt nágreiniliga 47 og eitt hálvt ár, sleppur hann ikki heilt Kringvarpinum, men fer at gera útvarpssendingar, nú sum fríyrkisfólk. Júst har var tað, at eg møtti tí professionella Jógvani. Á fríyrkisvøllinum. Tá sendingar, ikki triviellar tónleikasendingar, men seriøsar talusendingar , sum sagt varð, skuldu gerast. Fyrstu boð vóru at finna eitt tema, sum tørvur var á, og so at fylla staklutir í umbidna tematiska karmin, so tú aldri varð í uppisetri. Síðan at meta um leveringsdigtigheit,  eisini hjá teimum, ið skuldu medvirka. So at snøgga til og meta um heildina, finna eitt heiti, eina klokkutíð og eitt eyðkennislag. So var leyst og liðugt, og tú slapp á skránna. Takkað verið pro...

Eftir tveir góðveðursdagar á kampingplássinum niðri á Møl á Eiði, fóru vit til stroks við autokamparanum uttan avtalur og ætlanir, bara stýrd av veðrinum. Marjun hevur tikið orðið rót tripp , so tað verður við hitt enska, road trip , hóast øll sneisaørindi altíð eru aftur á sniðgøtur og krossgøtur av gomlum slóðum. Tað er sum í øðrum borðinum at lesa Freud, og kava niður í dulvitið, og í hinum borðinum at sýngja eina strofu úr Nánd: Hví droymir tú heldur um fjarskotin lond, enn síggja tað vakra, sum er í nánd? Fyrsta mynd er av Vatndalsskarði í trøllsliga Eiðsbotni undir fjøllunum Nón og Vaðhorn. Nú dregur á luftina og grátt er yvir Djúpini. Hinumegin sæst eyðkenda fjallagreinin á Kalsoynni, har vit norðast síggja Kallin og Borgaran. Eitt eyðkenni úr málningum, tekningum og prentum hjá Bárði. So dregur stóri ljósmeistarin tjaldið frá, heilt úr erva og allan vegin niður í sóljutaktu grønskuna við Gjógv. Ruddiliga bygdin er so vælskipað við snøggum gøtum og tryggum trap...