Birk

Ísland hevur vunnið á Onglandi í fótbólti og sent teir úr evropeisku fótbóltskappingini. Bretsk bløð skriva um landaskomm, venjarin sigur seg frá og donsk bløð, sum vit altíð lesa fyri at skilja verðina, fáa aftur høvið at rópa um en hel nation med hvalfangere . Í øllum londum liggur latenta übermensch orðavalið beint fyri tá fótbóltsfepurin herjar. Tað er í fótbólti, at vit hóma ytstu mørkini. Fótbóltsfepurin hevur eisini rakt bretska parlamentslimin Nigel Ferage , sum í Brússel í morgun fornermaði alt parlamentið, tá hann fyri opnari mikrofon segði, at bróðurparturin av parlamentinum ikki hevur gjørt Dáva nyttu í lívinum. Tað sum ómentaði bretski parlamentslimurin fegnast um er, at bretska fólkið hevur atkvøtt alt landið út úr Evropeiska Samveldinum. Okkara næsti granni fyri sunnan. Landstýrismaðurin Høgni Hoydal hugleiddi um hetta í Degi & Viku, og sá ymsar føroyskar møgleikar, alt eftir hvussu leikur fer í Bretland, Skotlandi og ES. Íslendski forsetin, Ólafur Ra...

Filmsdagar í Felag í september: Árið er 1204 og fyrsti setningur í hesum altjóða  treylara er: "Birkibeinar! Pápi mín, Sverri kongur, talaði Róma beint ímóti!" Og so er uppreistur í Noregi. Tað er sámiski leikstjórin Nils Gaup úr Kautokeino, ið dámdi best søgu, tá hann gekk í skúla, sum nú hevur gjørt action filmin Birkebeinerne . Nils Gaup, sum vil samantvinna undirhald og søgu, vitjaði Filmsfelagið í 1989, tá hann vísti Oscartilnevnda filmin Veiviseren í Norðurlandahúsinum. Tá var norðurlendsk filmstevna við 130 kendum altjóða gestum umframt allar teir føroysku áskoðararnar.   Omanfyri heldur Nils Gaup fyrsta ummælið av nýggja filminum, Birkebeinerne . Jeg må nesten sitere Johan Turi, som sa at vi samer trives ikke i mørke rom. Det er først når vi står på vidda at tankene begynner å fly fritt. Jeg trives veldig godt i åpent landskap over viddene. Birkebeinerne  verður sýndur í Havnar Bio í september, tá Filmsdagar í Felag verða hildir á øðrum sinni. T...

Í dag fekk 21 ára gamli Casper Desvil Bech at vita, at hann varð kosin ársins lívverji, livgarde,  í 2016. Her sæst hann undir eyðkendu húgvuni saman við stoltu mamuni, Elisabeth Herlufsdóttir, sum er úr Tjørnuvík. Casper varð í juni í 2015 liðugur við miðnámsútbúgvingina elitetræneruddannelsen á ítróttaháskúlanum í Aalborg. Hann hevur verið í kongaligu donsku lívverjuni síðan í desember í fjør, og ætlar nú at fara at lesa hægri lestur, har sálarfrøði hevur fremsta áhuga. Her sæst Casper saman við systkjunum á Livgardens Kaserne í morgun. Til lukku!

Her er hon, heimsins besta spælistova. Hvørt ár um hesa tíð, tá skúlaflokkar eru harraleysir av próvtøkum í eldru flokkunum, fara tey út í Sandagerði. At spæla og kanna, skúlabørn og børn á dagstovni. Alt samalt í felag. Helst eru líknandi støð úti um landið, men tey fái eg ikki fyri mína linsu, hóast mjørki er. - Typiskt havnarveður, siga tey hesa ársins tíð. Og mín sann, um eg ikki finni leitorðið havnarveður í orðabókini hjá Sprotanum. Tað er gamalt orð, ið sipar til, at nú er veður at fara til Havnar við báti. Í havnarveðrinum er mangt at síggja, tá ið tokan lættir av. Fremst fyri er ein nýbygdur árabátur við børnum og vaksnum, sum hevur lagt at við eina lítla træbrúgv. Aftanfyri sæst stóra ferðamannaskipið Rotterdam , sum hevur tikið navn eftir heimstaðnum. Men minni prangandi flutningsfør kunnu eisini taka seg fram í ósanum í Sandagerði. Áarbakkin er avtikin við sóljum so langt eygað røkkur fram við Sandá og niðan í Spunagøtu. Fyri linsuna kemur eisini ein vælv...

Fredrik Backman á bókamessu í Göteborg í 2014 (Foto: Albin Olson) 35 ára gamli svenski bloggarin og rithøvundurin, Fredrik Backman, las religiónsvísund, men gavst og fór at koyra trukk. Tað er líkasum forspælið til ritverkið, sum tey lærdu siga, hjá nýggja svenska metseljaranum í bók og á filmi. Í 2012 valdi Fredrik Backman lívsleiðina sum rithøvundur, og gav ein og sama dag hetta ár út tvær skaldsøgur: En man som heter Ove og Saker min son behöver veta om världen . Nú er fyrrnevnda bókin gjørd til film, sum er hin mest sæddi í heimlandinum. Ja, meir enn Milenniumfilmarnir, sum byggja á metseljaran Stieg Larsson. En man som heter Ove er ein svensk komedia um ein 59 ára gamlan misantrop í Nútíðarsvøríki, ið hevur sum lívsinnihald at syrgja deyðu konuna og halda grannalagið ruddiligt, so sum viðtøkurnar siga. Tá svartast sær út, og lívið ikki tykist vert at liva, bakkar nýggja grannakonan á postkassan hjá Ova. Hon er full upp undir hendur og eitir Parvaneh. So ...

Nú fyllir ein harri og tó ikki trýss, sum hvönn geograf fær heilt upp í spíss sum Q vil og C, og minst tvey W og Atlazið dansqt og sproqligt betízz. Takk fyri føðingardagsheilsanir øll somul, eingin nevndur eingin gloymdur, men allar heilsanir lisnar, eisini tann, sum er omanfyri.  Stuttligt at fylla á Facebook, eisini í ivaveðri. Tað skal eg ráða øllum til! Her er atlasið aftur avmyndað úr arbeiðsglugganum í dag, tað er so vist og satt. Blátt atlas á gulum bilum og prúðu kúpurnar á Artic Lady, sum fáa nólsoyingar og havnarfólk at síggja reytt, meðan svarta heimalambið undrast yvir tann mikla gróður, sum bráddliga tók við.

Foto: George Day - Føroyingar kunnu gleða seg til nýggja grindafilmin hjá Mike Day, The Islands and the Whales , sigur Knút Háberg Eysturstein úr Edinburgh í kvøld. Hann er í skotska høvuðsstaðnum saman við leikstjóranum Mike Day, Pál Weihe, arbeiðsmedisinara, sum er við í filminum, konuni Sáru og bólkinum Sakaris , sum telur Sakaris Emil Joensen, Per I. Højgaard Petersen og Knút sjálvan. Analogu myndina omanfyri tók pápi Mike, George Day. - The Islands and the Whales er ein visuelt og frásagnarliga hugbindandi filmur við grindadrápi sum reyðum tráði. Flottar upptøkur á altjóða støði, spenningur millum forna siðvenju og lívið í seinmodernaða samfelagnum og ein undirliggjandi ávaring um umhvørvisdálking, ið ikki bert er ein føroyskur men ein globalur trupulleiki, sigur Knút Háberg Eysturstein úr Edinburgh. Nýggi grindafilmurin varð sýndur á altjóða filmstevnu í Edinburgh, EIFF, fríggjakvøldið og aftur í dag. Filmstevnan er hin størsta á okkara leiðum og hevur 70 ár á baki...

Her er amerikanska valið eftir ein drúgvan arbeiðsdag í heitari sól. Í vesturskininum á terassuni eru hesar góðar. Fyrsta amerikanska, ein Sierra Nevada Pale Ale, angar av humlu, og smakkurin hevur eitt gott bland av humlu og sitrus, hon hóskar væl til kryddaðan mat. Onnur amerikanska, Founders Breakfast Stout, er bryggjað við flaked oats, eksotiskari innfluttari sjókulátu og Sumatra og Kona kaffi. Triðja amerikanska, Old Foghorn, er ein barley wine, sum angar av humlu, blómum og sitrus. Smakkurin er fyldigur við søtleika. Fjórða og seinasta amerikanska, Bells Expedition Stout, er ein Russian Imperial Stout við høgum beiskleika, myrk við nógvum maltsmakki. Orsøkin til amerikansku heiluppdekkingina er, at í dag bleiv undirvísingarliga temasíðan á Snar um amerikanska forsetavalið liðug. Tá næsta skúlaár byrjar er lagamanni at taka amerikanska forsetavalið við í undirvísingina. Nýggja temasíðan á Snar er um forsetavalið, sum verður í USA hin 8. november. Umframt at viðgera valið...

Í kvøld verður grindafilmurin hjá skotska Mike Day The Islands and the Whales frumsýndur á altjóða filmstevnuni í Edinburgh, sum í ár hevur 70 ár á baki, og er elsta filmstevna á okkara leiðum. Hetta er fyrsta sýning í Evropa. Omanfyri sæst, hvussu filmurin verður lýstur í prentaðu skránni. Filmurin er bretskt amerikanskt danskur. Niðast í skránni stendur við ávarandi feitum stavum, at filmurin inniheldur dokumenterandi myndir av djóraveiðu og slakti. Løgið, at tað sama ikki verður upplýst, tá vit ganga inn í McDonalds og Burger King at keypa ein burgara hinumegin vegin. Vóru eingi dýr dripin tá? Hvør umsitur selektivu upplýsingarskylduna, tá filmar enda og siga, at eingi dýr vórðu pínd, tá hesin og hasin filmur vórðu gjørdir og sýndir? Ella er tað bara ein spurningur um makt hjá altjóða lobbyistum at verða sæddir, krevja limagjald og lata eyguni aftur fyri rest? Og tá eg hyggi út a vágna í morgun eri eg sannførdur um, at so er. Einki samband er millum náttúru og tøkni, tað rei...

Facebook er fremsta tíðindakelda hjá ungum millum 18 og 24 ár. Tað sigur árliga frágreiðingin hjá Reuters Institute for the study of journalism í Oxford í dag. 50.000 netbrúkarar eru spurdir í 26 londum. Helvtin (51%) sigur, at tey hvørja viku brúka sosialar miðlar sum tíðandakeldu. 12% siga at hetta er fremsta tíðindakeldan. Facebook er einstaki miðilin, sum oftast verður nevndur í hesum sambandi. Reuters sigur, at hetta er fyrstu ferð, at árliga kanningin sigur, at ein annar miðil enn sjónvarpið er týdningarmesta tíðindakelda hjá hesum brúkarabólki, sum er millum 18 og 24 ár. 28% siga at sosialir miðlar eru tíðindakeldan, meðan 24% siga, at sjónvarp er tíðingarmesta tíðindakeldan. So tað er í tøkum tíma, um almennu Føroyar ætla at geva bløðunum útberingarstuðul. Í 26 londum eru tey á deyðastráð, meðan sosialir miðlar og netbornar tænastur eru týdningarmestu tíðindaberarar hjá ungum sambært Reuters.

Teldutala Sum tú eldist, lærir tú at virða dygdirnar í gøtudonskum. Tað kom mær til hugs á middegi, tá eg hoyrdi løgmann tala fyri drotningini. Eins og einstakir aðrir politikarar í norðurlendskum høpi í seinastuni, brúkti hann natúrliga framsøguformin gøtudanskt. Havi annars ikki hoyrt gøtudanskt praktiserað í mong ár. Ja, ikki síðan eg var á filmstevnu í Nuuk um aldaskiftið, tá eg ferðaðist saman við íslendska filmsleikstjóranum Hilmari Oddssyni. Um dagin tosaðu vit eitt norðurlendskt blandingsmál, mest sum gøtudanskt, um líkt og ólíkt. Hann við íslendskum orðum og eg við føroyskum orðum sløddum uppií. Seinni, tá vit vóru til almennan døgurða, og aðrir norðurlendingar komu upp í prátið, skifti hann til enskt. Bara enskt. Eg undraðist og spurdi hví. - Beacuse I want to meet you on equal terms, var greiða svarið. - Tosa ikki øll eitt felags mál, íslendskt, føroyskt ella okkurt annað, so vil eg í formellum kjaki bara hitta teg á eini avmilitariseraðari geil, har vit eru á j...

Í dag kom bókin Økislistafólk , sum lýsir ein part av Listaleypinum í vár, tá skúlar og listafólk arbeiddu saman um kreativu dimensiónina í ein mánað. Stigtakari er Hedvig Westerlund-Kapnas, sum sæst við lidnu bókini. Listafólkini vóru Floortje Zonneveld og Maria Winther Olsen. Rakul Thomsen og Eva Bullens fylgdu við og eftirmettu verkætlanina. Aftast í snøggu bókini er eitt tilmæli, har sagt verður soleiðis um støðuna í fólkaskúlanum viðvíkjandi kreativu lærugreinunum: Fyri at lyfta ta kreativu dimensiónina í fólkaskúlanum og harvið lyfta tað fakliga og tað sosiala støðið í skúlunum, má læringin í list og læringin ígjøgnum list raðfestast hægri. Lærarar mugu fáa størri fakkunnleika og -menning í, hvussu listin kann brúkast sum amboð í undirvísingini. Tilgongdin at lyfta hesa uppgávu, kann í stuttum lýsast við hesum tilmæli: • Raðfesta undirvísingina í list og undirvísingina ígjøgnum list. • Allir lærarar skulu regluliga fáa førleikamenning í list og læra, hvussu ein nýti...

Norðurlandahúsið skipar aftur í ár fyri filmskvøldi fríggjakvøldið 11. desember, tá nýggjastu føroysku stuttfilmarnir verða sýndir og tvær filmsvirðislønir, Geytin og Áskoðaravirðislønin, verða handaðar. Frá í dag stendur øllum filmsframleiðarum í boði at ríka um spírandi føroyska filmsskattin við at senda filmar inn til ársins filmstiltak, Filmskvøldið 2016. Tykkara filmar verða tilmeldaðir við at senda teldupost til film@nlh.fo við kunning um heiti og longd á filmi, slag av filmi, navn á filmsframleiðara, teldupostadressu og telefonnummari hjá kontaktpersóni. Freistin at melda filmin til Filmskvøldið 2015 er tann 10. oktober. Krøvini til stuttfilmin, sum skal sendast Norðurlandahúsinum í seinasta lagi 10. november, eru hesi: 1) Stuttfilmurin skal í mesta lagi vera 30 minuttir. Tó kann filmsnevndin í serligum førum gera undantøk, tá um longd ræður. 2) Heitið stuttfilmur hevur í hesum føri breiða merking og fevnir um spælifilm, listafilm, tónleikafilm, heimildarfilm v....

Fríggjamorgunin bjóðaði okkara allar besti bókavørður, Oyvør, til morgunmat í Námi. Nú fer hon í barnsburðarfarloyvi, og Lis kemur í hennara stað. Afturvið kaffi, breyði og øllum, sum hoyrir til eitt summarsligt morgunmatarborð, tá starvsfólkið skal summarútferð, sang Gunnar Justinussen Feeling Mortal hjá Kris Kristofferson, sum Martin Joensen hevur umsett til Klárvakin og skroypiligur . Jákup Zachariassen spældi afturvið. Í bussinum læs Óli Jákup eitt brot úr bókini Far Afield (1990), sum Susan Kaysen skrivaði í Skopun, tá hon og Jonathan Wylie vóru har í sjeytiárunum. Hon er kend sum rithøvundi, hevur skrivað sjálvævisøguligu bókina Girl Interrupted , sum bleiv til samnevnda Oscarvirðislønta filmin við Winona Ryder í høvuðsleiklutinum sum Kaysen. Hann er antropologur og skrivaði í 1975 próvtøkuritgerðina I’m a stranger too: A study of the familiar society of the Faroe Islands, with special reference to the kinship, economy and demography of a small fishing village . Týdd...