Birk

120 ár við filmi í felag. Klikk á myndina omanfyri, og tú sært 120 ára filmssøguna í 4 minuttir. So langt eru vit komin á filmiska økinum. Heilt nágreiniliga mánadagin 28. desember í 2015 vóru 120 ár liðin síðani fronsku Lumière brøðurnir vístu film í París. Í felag og higartil uttan slit. Tá eitt tok sást á løriftinum henda dag í 1895, vórðu fólk so bangin, at tey lupu til viks og fjaldu seg millum stólarnar. Bløðini skrivaðu, at nú hevði seinasti fíggingin – deyðin – mist broddin. Nú kundi alt gerast livandi, og síggjast aftur og aftur. Nýggi miðilin, ið sameindi allar kendar listagreinar, var filmurin. Á trettanda, sum er sætta januar, fer Filmsfelagið at seta sjøtul á nýggja filmsárið 2016. Tað verður í Havnar Bio við 452 ára gamla filmshandritahøvundinum, sum enn er hin besti - Shakespeare. Filmsárið byrjar við tíðarleysa og tó spildurnýggja Macbeth hjá 41 ára gamla avstralska Justin Kurzel við 38 ára gamla Michael Fassbender í høvuðsleiklutinum. Í 2002 settu t...

Illa gongst at fáa almennar myndugleikar í pinkulingalandinum Føroyum at samstarva. Eitt er bókstavaraðið, ið gevur rúm fyri øllum ljóðum á føroyskum, annað er at fylgja teim einføldu ráðum, sum Málráðið við lóg hevur skotið upp, og sum sama lóg hevur álagt almennum stovnum í størst møguligan mun at fylgja og halda. Sagt verður í grein 5 stykki 2, at: Almennir myndugleikar eiga í størst møguligan mun at fylgja niðurstøðum Málráðsins.   Tað ger Kringvarpið ikki. Hví, veit eg ikki. Men tjekk. Tveir feilir í einum orði. Sindur pínligt, tá yvirskriftin er so feit, og at skeivt stavaða orðið kemur seks ferðir fyri, og - belivitornott - rættstavaða orðið kemur tríggjar ferðir fyri í sama teksti um sama evni í einasta almannamiðilinum við tveimum høvundum. Tað er ikki so ringt at finna orðalistan hjá Málráðnum. Hann hevur eitt uppskot um at stava Saudiarabia á føroyskum, og sigur eisini frá, at har búgva saudiarabisk fólk, eisini kallað saudiarabar við langum a og ongum á. Er ta...

Eitt av 37 nýggju orðunum hjá svenska Málráðnum í ár Hesa ársins tíð verður gjørt upp á øllum livandi økjum. Eisini á norðurlendsku málstovunum, sum eru systirstovnar hjá Málráðnum, ið eru alt annað enn deyðir. Eins og føroyska málið livir, og fleiri og fleiri brúka tað í almenna rúminum, har eingin reyður lærarapennur røkkur longur, so er sama lagið í grannalondunum. Málið livir og broytingar í gerandisviðurskiftum síggjast skjótt aftur í málinum. Úr mínum sjónarhorni eru fleiri enn nakrantíð, ið brúka málið akkurát soleiðis, sum tey vilja. Tað er bæði gott og ringt. Meðan fyrr var vanligt at hoyra reyðpennaða føroysktlæraran øsa seg upp um danismur, er føroyska málið nú flutt longur út í heim. Men meðan danisman er horvin, eru nýggjar avbjoðingar, ið ikki eru minni. Hetta sæst aftur í nýggju orðunum, sum svenska og danska Málráðið kunngjørdu um dagarnar. 37 og 36 vóru nýggju orðini. Hefti meg við nýggja svenska orðið  klickokrati og danska clickbait.  Bæði o...

Tað eru Beatlesdagar í hesum døgum. Jóladag komu Beatles á Spotify, og nýggjársdag fer sjónvarpsrásin DR K at senda Beatlesfilmar frá klokkan hálvgum fýra til klokkan ellivu. Byrjað verður við drúgva Martin Scorsese filminum frá 2011, Living in a Material World , sum er um George Harrison. Og betri samanrenning kann tað neyvan blíva, tá ein amerikanskur speedsnakkandi katólskur mystikari í kædningi, sum fyrr hevur gjørt The Last Waltz (1978), fer at lýsa ein bretskan inntonktan og ofta eysturlendskt vendan arbeiðaramystikara í kovboybuksum, sum í tí stilla forførir konufólk, tá hann ikki koyrir í rasarabilum, og sum hin einasti í rocktónleiki brúkar Gudsnavnið í fleirtali í Awaiting on you All . Í eina tíð mín favorittsangur. Síðani kemur How the Beatles Rocked the Kremlin , sum er BBC filmur frá 2009. Ein tanki í kjalarvørrinum á hesum filmi er, at tað mest vóru The Beatles, ið endaðu kalda kríggið, ella í hvussu er forðaðu fyri, at tað helt fram og breiddi um seg. Mest spentur e...

Blogglesarum verða ynskt eini gleðilig jól við einum jólaeingili, sum Guðrun gjørdi úr ull og vomb av seyði á Borðuni í fjør. Í dag hongur hann undir lampuni í stovuni, við jólatræsperunum í baksýni. Í kavaleysa illveðrinum uttanfyri er einki motiv í dag, so tað verður innandurað einglamotiv. Í fjør hekk eingilin yvir nýkomna Føroyakortinum í køkinum, sum Rói teknaði. Hann heldur enn, hangandi Borðueingilin. Gleðilig jól!

Hetta var ein góð jólagáva, sum tey, ið ikki brúka iTunes, hava bíðað eftir í fimm ár. Beatles á Spotify jólaaftan. Lurtar tú eftir tónleiki til gerandis, so leggur tí beinavegin til merkis, at Beatles mangla á Spotify. Tú mást fara tað longu leið eftir plátunum og fløgunum, at leggja undir nálina ella í fløguspælaran. Ella slettis ikki hoyra Beatles, men velja okkurt annað at stroyma. Tilsamans níggju stroymingtænastur far nú at bjóða Beatles. Pakkað verður upp á midnátt, ein minutt yvir tólv, jólaaftan. Tá verða Beatles tøkir á Spotify, bæði hjá teimum sum gjalda og teimum sum stroyma frítt. Tað sigur altjóða pressan í dag. Og tað er jólagáva, sum munar. Trettan LP plátur og fýra savnsplátur. Solopláturnar hjá øllum fýra beatlunum hava verið tøkar eina tíð.

Títt og ofta verður sagt, at høvuðsstaðarpressan bara arbeiðir innan Stóragarð í Kontórshavn, ella í ringasta føri, Ringvegin. Og tá spenna tey seg til tað ítasta. Men stytsta dag varð lopið um allar garðar við Ringvegin. Ikki færri en trý tíðindainnsløg um sama evni úr Klaksvík komu á heimasíðuni hjá havnarjournalistunum í Kringvarpinum í dag. Tað er rekord. Ikki minst, tá dagurin er so stuttur. Sagt varð úr Havn, at klaksvíksbussurin stóð í ljósum loga, í øðrum umfari, at eldurin var stórur og í triðja lagi, at bussurin kolaðist upp í Klaksvík. Haldi fyri vist, at Njálssøga má skrivast umaftur við einum ískoyti um stóru bussbrennu norðanmanna undir Kjøli.

Eftir kaffi í morgun steig sólin millum Borðuna og Glyvursnes. Í hvussu er at síggja til úr okkara kaffistovu henda stytsta dag í ár. Eina løtu eitt slag av sólarkaffi. Men tað eiga tey í Leirvík. So eg sigi kaffisól. Nú fer hon so ikki lægri, sólin. Jóladag hækkar hon aftur.

Í dag er vetrarsólstøða, heilt nágreiniliga klokkan 04:48 sigur álmanakkin. Dagurin er 5 tímar og 1 minutt í ljósi, og so er myrkt. So lágt stendur sólin á okkara hálvu. Eftir at hava staðið í botni til jóladag, gongur aftur móti ljósari tíðum. Deklinatión siga tey um bendingina hjá sólini, sum tá vendir. Onkur skal hava sagt, at eftir stytsta dag longdist dagurin eitt hanafet hvønn dagin. Meðan vit á arbeiðsplássinum í dag leggja seinastu hond á eina undirvísingarsíðu um holocaust , sum sæst omanfyri, bjóða prestarnir í Vesturkirkjuni til Vónargudstænastu . Tá myrkast er, kann ikki ganga annan veg, enn móti ljósinum. Umframt at tendra ljós og luttaka í andakt, fara fólk at siga frá um krabba og at missa í Vesturkirkjuni í kvøld klokkan 20:00. Og so vísa tey stuttfilm á stytsta degi eisini. Og Kringvarpið fekk eina varisliga nýggja byrjan frá tingfólki. So í dag man verða rættast at siga gleðilig sól, og gott og eydnuberandi kringvarp til vinir og kenningar, nær og fjar. Næsta ár e...

Jólini nærkast. Tað varnast tú á ein ítøkiligan hátt, tá tú parkerar frammafyri hesum hjalli á Húsabrúgv, har fleiri bilar hava verið nærri, enn eg var í dag. Ja, hava rent inn í hjallin. Tað er sjón fyri søgn. Brotnar rimar mitt í Havn. Ein grafisk mynd, sum eg mátti goyma, við ljósum. Og her er hon til tín, kæri jólablogglesari. Ein árendur jólahjallur á Húsabrúgv. Niðru í Vágsbotni gera veðurlagsbroytingar um seg. Eftir storm og grimdarregn er turt og stilt. Ikki ein ond. Bara ljóðið av bilum, ið koyra út undur Bakka at venda og so heimaftur. Og vegforðingar á leiðini. Bump. Bump. Annars ikki eitt kis. Ljósagrøna trappan til havsvimjarar lokkar, men har er so skitið av olju og flótandi lorti inni í Vágsbotni, at tankin um Florida kemur ikki ordiliga til mín. Kanska eru hetta veðurlagsboytingar, teir ekstremar sum vit hava upplivað í veðrinum seinastu dagarnar. Og nú sigur veðurmaðurin, at kavi verður á jólum. Kavar, so livst. Í hvussu er á jólum.

Í dag sóust jólamenn á hestbaki á Kongabrúnni í Havn. Teir riðu niðan í gongugøtuna, har alt angaði av pannukøku og vanilju. Við sær høvdu teir fullan posa av jólakaramellum at geva Havnarbørnum í øllum alduri. Á Áarvegnum veittar ein kátur klovnur úr bilinum. Tað er Bubu, sum júst hevur undirhildið í Miðbýnum og nú koyrir avstað til næstu jólauppgávu.   Fólk eru í góðum lag og allir handlar í miðbýnum hava opið við altskyns tilboðum. Her eru gávur av øllum sløgum og í øllum prísløgum, frá tí, sum næstan er ókeypis, til flottar føroyskar merkivørur fyri meir enn átta túsund. Fantastiskt, men tað verður við tankan. Sjálvdan er so nógv spart, sum akkurát í dag. 

Í dag vitjaðu fittir jólamenn úr Klaksvík við hesum jólagávum, stórbæru Seyðabókini og eini sjáldsamari Balvenie TUN 1509 batch 2. Betri kann tað ikki verða. Meðan Seyðabókin byggir á gransking, uppskriftir og allar bókaútgávur hjá Roberti Joensen, er hin skotska goymd í átjan amerikanskum tunnum, fimm amerikanskum eiki-hogsheads, sjey sjerri-butts og tveimum sjerri-hogsheads, sum David Stewart hevur staðið fyri. Danska Maltwhisky Akademiið kallar hetta eina sublima vatting . Sum sæst havi eg longu sett á jólagávurnar, og kann bara nikka og játta. Takk fyri vinalagið og gávurnar, leygardagsjólamaðurin!

Meðan veðurfrøðingurin er í donsku telefonini í føroyska Kringvarpinum, súsi eg niðan eftir Tinghúsvegnum og síggi regnvátu tingrútarnar, gjøgnumskygdar og allar rýmingarvegirnar opnar og klárar. Eitt spennandi myndaevni, at síggja inn í eina deseinarastovu á jólum við Ingálvi á vegginum, nú veðrið uttanfyri ikki rættuliga er snaps-hot. Hetta er sum hjá Harald Herdal, H.C. Andersen og Aki Kaurismäki tilsamans. At síggja inn í ta stóru jólaherligheit eitt splittsekund. Tveir tingmenn úr Eysturoynni heilsa kurteisliga og ynskja gleðilig jól. Teir hava trý mál á skránni í dag: meirvirðisgjaldarbroytingarafturgjald, arbeiðsmarkanðareftirlønargrunnarinngjaldshækkan, kringvarpsgjaldsbroyting og svartkjaveiðigjald. Og so er framløga. Hot ella ikki. Hetta var tinghúsið, sum streyk framvið á Tinghúsvegnum, síðsta fríggjadag fyri jól.

Dagsins jólamynd er úr garasjukjallaranum á arbeiðsplássinum, har starvsfelagin, Sigfríður, aftur í ár hevur latið mær tvey krov, eitt gimburlamb og eitt veðurlamb. Tey eru úr Kollinum á Eiði, men hava gingið fyri Norðan, tað er har, sum jólanissan skoðar niðast, frá Loranstøðini til Ambadal, sum útlendingurin hevði sagt. Í stuttum Kollseyður fyri Norðan, sum teir siga har norðuri. Sjálvur hevur Sigfríður sett ymsar litir á parteraðu krovini, sum her er í bláum og reyðum grafikki, tikin úr Býta seyð og fletta  (1968) hjá Roberti Joensen. Ovastur er langleggur, sum hann heldur um á myndini.  Tjekk. So er jólanissan sett á Føroyakortið, sum nú prýðir gólvið í Námi.

Í morgun kom vindeygavaskarin Jørgen Andersen upp fyri gluggan. Alt árið í ring hevur hann gingið upp í stigan, vaska og tryggjað okkum eitt gott útsýni úr húsunum, har stórir tankar, halda vit í hvussu er sjálvi, verða hugsaðir á øllum hæddum. Tá er gott við gjøgnumskygni og reinum sýni. Við loyvi frá Jørgen verður hann dagsins mynd í desember.

Fyrstu ferð eg var í USA, skuldi eg keypa eina Pepsi í eini sodavatnsautomat í durðinum á motellinum. Eg dugdi ikki at velja røttu myntirnar og spurdi eina konu, sum í morgunljósinum rullaði vaskivognin framvið. Hon hugdi í lógvan og tók myntirnar, stakk tær í automatina og hugdi uppá meg, sum var eg minni mentur. Retarderaður. Suffandi tungan á sponskum fór hon víðari, ristandi á høvdinum og tosaði inneftir, sum eg bara helt at føroyskar og álendskar konur dugdu. Eg bleiv illa við og royndi eftir hetta at leggja nógva luft millum meg og tað enska. Hvør skal siga, eg dugi enskt, men tað er ikki mítt móðurmál. Av almakt mátti eg leggja eitt fríhold av einum fremmandum ljóði ímillum. Ein farra av fjarum leiðum, kanska eksotiskum eisini. Harðbalnar føroyskar útróðrarkrúllur millum amerikansku ljóðini, sum vit best kenna frá Desperate Housewives, ið helst sniffa heroin til døgurða, so nasalar tær eru í dagligari talu. Sama ger íslendska Björk, sum í áratíggju hevur búð og arbeitt í Bret...

Í dag var gávugløgg í Steinbrá. Jan hevði gjørt gløgg og Fríða tjekkaði limalistan í Steinbrá . Aðalfundur var í Steinbrá 2. desember, og nú er nýtt limaár byrjað. Fyri árliga limagjaldið, sum er 500 krónur, verður hvørt ár gjørt eitt grafiskt gávuprent. Hesuferð er tað Zacharias Heinesen, sum hevur gjørt gávuprentið. Eftir arbeiðstíð í dag, millum fýra og seks, kundi gávuprentið heintast í Steinprenti. Steinbrá er stuðulsfelag hjá Steinprenti, og øll kunnu gerast limir. Limir fáa boð á Facebookprofilinum Steinbrá og í beinleiðis telduposti frá nevndini.