Birk

- Tað kom óvart á meg, hvussu nógvar avgerðir eru tiknir av dønum. Soleiðis sigur 51 ára gamla Nukâka Coster-Waldau við Dimmalætting. Hon er úr Uummannaq í Grønlandi og gift við javnaldrandi danska Nikolaj úr Rudkøbing. Hann er aktuellur sum Ejnar Mikkelsen í Netflixfilminum Against the Ice.  Orsøkin til inngangandi setningin er, at Nukâka og ein annar danskur sjónleikari, Lars Mikkelsen, eru vertir í sjónvarpsrøðini Historien om Grønland  hjá Inuk Silis Høegh. Røðin, sum verður send á DR, byggir á søguna um sambandið millum Grønland og Danmark “på godt og ondt”, sum tey bæði siga.  Samanumtikið ein hugvekjandi inngangssetningur, ið samstundis fær eitt tíðarbært gildi, nú hon staðfestur, at so nógvar avgerðir verða tiknar av dønum, langt burturi frá veruleikanum, í øðrum pørtum av ríkinum. Í Danmark er eisini sjónvarpsstøðin TV2, ið samstundis hevur reportasju um ungu føroysku gentuna, sum í 2012 varð funnin deyð í Hvannasundi, og knívstunguna, sum seinni varð har í bygdi...

  ”No Time to Die” er 25. filmurin í 007-røðini. Tað sermerkta fyri okkum føroyingar er, at hetta er fyrsti James Bond filmur, sum partvís er tikin upp í Føroyum.  Føroyski parturin varð tikin upp í 2019. Filmað varð í tveir dagar á Trøllanesi og tríggjar dagar í stórsligna umhvørvinum við vitan á Kallinum. Hesi vitjunarverdu støð norðanvert á Kalsoynni eru kend fyri bæði vakurleika og stórbæri. James Bond í Føroyum Seint á sumri sært tú serliga í Norðuroyggjum fjøll, ið tykjast stoyta seg í havið, rætt sum Kópakonan. Hesa ársins tíð kunnu fjøllini verða so djúpt grøn, at yvir havinum tykjast tey bleiktrandi blágrøn og ganga sum ein hvørvisjón inn í eina dramatiska heild við egnum darrandi liti.  Tí er tað lívsjáttandi, at nýggi James Bond filmurin “No Time To Die” er upptikin á júst hesum leiðum. Hóast Føroyar vóru millum fyrstu í Norðuratlantshavi at fáa sær góðan biograf, eru sjáldsama fáir filmar gjørdir her um leiðir. Kongavitjanir hava verið filmaðar longu í 1907, t...

Hvørt ár hátíðarhalda merkismenn flaggið. Tí eitur tað Merkið. Í eina øld ella so hava vit savnað okkum undir hesum flaggi, hóast eingin annar enn vit sjálv kendust við tað og góvu tí ans helvtina av tíðini.  Tá annar verðaldarbardagi brast á, hertóku nazistarnir Danmark við merkjum úr norrønum heraldikki.  Bretar gjørdust okkara bjarging, tí teir vildu eiga havið og siglingarleiðirnar á okkara høvum. Teir komu til Føroya og kravdu, at nýggj merki vórðu skapt, samtykt og sett á føroysk skip, so tey kendust aftur sum samsintir merkjavinir.  Tá flaggað verður, er umráðandi at røttu partarnir kenna seg aftur. Í so máta er einki sum næsta land sunnan fyri okkum, Norðurírland. Har verður flaggað og strikað av við øllum handa symbolum, so partarnir í passandi fjarstøðu kunnu gera sær greitt, um ein er katolikkur ella protestantur og um tú ert loysingarmaður, sum heldur við Írlandi, ella sambandsmaður, sum heldur við Bretlandi. Fyrri parturin, teir barnríkaru katolikkarnir, kenn...

Meðan vit hoyra um russar, sum við trettan líkbrenningarvognum fara um tann ganska bý í Mariupol at grava upp aftur tey lík, teir sjálvir hava pínt lívið úr, verða vit páskavælsignað við lokalari framleiðslu, sum í brúnasíða miðlagráanum megnar at seta nýggjan føroyskan lit á páskirnar. Nýggjasti sjónvarpspartur av tónleikasendingini Í luftini setti páskaprikkin yvir i’ið við framúr upptøkum úr Álakeri við einum gulum húsum í Hornabø í baksýni, sum góvu eitt livandi páskaperspektiv við teim báðum ljóst bláu og reyðu, Heiðriki og Sigmundi, í Kóboykex, sum høvdu eina visuelt og musikalskt vælskipaða studioframførslu, har maskumaðurin, haldi tað var Heðin, var hugtakandi multigittaristurin, og Unn var operasangarinnan í gulldress sum Annie Get Your Gun, ella jodlandi kúrekagentan Jessie í Toy Story. Eitt undirfundiga vælsamanskrúvað sett og sjov, perfekt til einar litfagrar páskir. Framúr nýbrot í øllum liðum! Hetta við yvirliti, at røkka út í hvønn krók, og ganga niðan á hvønn heygg, in...

Í Útvarpinum í dymbildagavikuni hevur ein sangur hjá ársins plátuskaldi, Martin Joensen, verið spældur - “Promises to Break” í A-rotatión. Fyrst hugsaði eg, at hendan sangin havi eg hoyrt fyrr, og meðan eg slotaði og murraði afturvið hesum fødda útvarpshitti, leitaði eg eftir, hvar tað var, eg fyrr havi hoyrt henda sangin hjá Martin.  Men fyrst - hvør mundi henda nýggja røddin vera? Ein egin, bleyt og karakterfylt rødd, leys av, men tó tætt slektað við krúnarastílin, tey stundum rópa smørtenorar, og tó ein púra egin eitt sindur sorgblíð rødd, ið minnir nógv um ta rødd, ið forsangarin í norska superbólkinum A-ha, Morten Harket, hevur útviklað gjøgnum árini, ella kanska hin nakað yngri landsmaðurin Paal Flaata, báðir við egnum frámerkjum í hvørjum tí einasta sangi, teir taka til sín at tulka og bera fram, sum í hesum føri krúddaðan við soul, blues og country og einum vibratodismi av Elvis, tá hann var bestur, afturvið. Hvør var hetta, ið av nýggjum sang hesa gloymdu perlu hjá Martini...

Sameindu Tjóðir samtyku í gjár at taka rættin frá limalandinum Russlandi at møta í Mannarættindaráðnum , The United Nations Human Rights Council. Úrslitið sæst omanfyri. Hetta er fyrsta altjóða avgerð, eg havi lagt til merkis, síðan Russland gjørdi innrás í Ukraina fyri 44 døgum síðani, hin 24. februar í ár.  Altjóða samfelagið hevur sagt nógv, ja eygleitt og kommenterað upp í spannir, sum vóru tey boðberar av tí avmálda skriviborðsslagnum við síðuna av djørvum tíðindafólkum, sum longu vóru har frammanundan. Og í dag fer forsetin í Evropakommissiónini , Ursula von der Leyen, at vitja Volodymyr Zelenskyj í ukrainska høvuðsstaðnum Kyiv. Av trygdarávum er ikki upplýst nakað nærri um fundarstað og farleið.  Júst hetta er forstáiligt, tá vit lesa eitt himmalbræv, eina russiska koyriætlan um lebensraum og útrudding av øllum óynsktum elementum, sum 80 ára gamla Kremlkrámandi tíðindastovan, Novosti, sendi út í vikuni undir yvirskriftini ”Hvat skal Russland gera við Ukraina?” . Ja, hin...

  Gjøgnum mítt fýra og trýss ára langa lív havi eg upp í saman hoyrt, at tá babtistar fylla fjúrtan, so hava tey eina giga stóra veitslu við fermentering og øllum. Ja, ein visti um eina heilt spesifikka, sum hevði verið á eini babtistamatstovu, har pengafólkini, sum ivaleyst vóru gardinpimparar, fóru ropandi frá borðinum - av sitrónsodavatni! Hvørja ferð eg hoyri hetta uppáhald, tað var aftur at hoyra í dag, geri eg vart við, at eg aldri havi verið í fjúrtanárafermingarveitslu hjá babsum. Hvørki ein- ella tveyboppaðum babsum. Aldri hoyrt um slíkt vesin.  Er høvið til tað, so spyrji eg nærri, men enn veit eigin at siga akkurát, hvat etnografiska ritualið er, og hvussu tað er skipað, tá hin nýinnvígdi babsalimurin skal fjúrtast ella hvussu hetta eksistentielt lívsbroytandi skiftisritual á lívsleiðini skal kallast í føroyska samfelagnum, tá ein babsur ella babsa fyllir fjúrtan. Eingin veit, hvat tað kallast, tí eingin veit, hvat tað er. Í hvussu er ikki nakar eg havi spurt. Skal ...

Ken Lindenskov Olsen og Mariia Shvets Olsen avmyndaði uttanfyri húsini í Varðagøtu 18 í Rituvík leygardagin, tá tey bjóðaðu til kaffi og ukrainskar hunangssøtar pinjukjarnur á heitum hornum frá mammuni Gunn. Tað er sjáldsamt í føroyskum miðlum at síggja tekst, sum er skrivaður á so fremmandum máli, sum ukrainskum. Tað hendi í farnu viku, tá boð vóru frá Námi til ukrainskar flóttar í Føroyum um, at nú vóru skúlabøkur á teirra móðurmáli tøkar á opna føroyska pallinum Snar.  Samstundis upplýsti Býarbókasavnið í Havn, at lánarar nú kunnu lesa ukrainskar barnabøkur, sum talgilt eru samsagdar á enskum og ukrainskum. Flóttar á Sandi fingu gávubræv frá Lions, og fríggjakvøldið vóru tíðindi í Degi og Viku um, hvussu væl ukrainsk børn kláraðu seg í skúlanum á Tvøroyri. Hetta er ein púra nýggj støða, har vit á fyrsta sinni fingu annað beinið beint í altjóða samfelagið. Okkara egnu politikarar hava nevnt, at vit kunnu væntað so mikið sum 200 ukrainsk flóttafólk. 150 teirra eru longu komin sum ...