Birk

Í dag er Norðurlandadagur, sum er ársdagur fyri at Helsingforssáttmálin varð undirskrivaður í finska høvuðsstaðnum í 1962. Tað er grundlógin fyri almennum norðurlendskum samstarvi. Frammanundan høvdu Norrønu Feløgini verið virkin síðan 1919. Skipað norðurlendskt samstarv kann tó skrivast heilt aftur til Kalmarsamveldið í 1397. Og í ár fyllir Norðurlendska Ráðharraráðið, Nordisk Ministerråd, 50 ár.  Meðan fólksliga norðurlendska samstarvið var spennandi fyrr, so er filmur úr Norðurlondum komin í staðin. Hann er ofta nokkso spennandi. Í hvussu er fyri mín part. Søgur við saft og kraft verða sagdar á norðurlendskum biograflørifti, bara tú fært atgongd til teir, norðurlendsku filmarnar, sum eru serstakliga tungir at flyta um grannalandamørk. Men onkuntíð hepnast.  Bara ein árlig afturvendandi norðurlendsk filmstevna er til, og hon er uttanfyri Norðurlond, í Lübeck í Týsklandi, har nýggir norðurlendskir filmar hava verið vístir í 62 ár. Nú Norðurlandadagur er, og koronastøðan ger, at biogr

Tilgjørd mynd frá SEV, sum fer at seta vindmyllur upp á Eiði Nei, ikki hugsi eg, at tað er goodwill og samfelagssinni frá vindmyllubøndunum á Eiði, nú teir fyri einki og uttan avrokning til komandi ættarlið vilja geva lendið til SEV at seta vindmyllur á.  Liggur slett eingin mammonsdyrkan ímillum?  Minnist, at pápabeiggi mín, sum var hart ímóti útbyggingarætlanini hjá SEV av Eiðisvatni, einaferð fekk lakoniska svarið frá Eiðismonnum: "Hvat feilar tær? Vit hava eitt stórt vatn og fáa eitt enn størri. Og tú býrt í Havn!"  Hetta fyrikemur mær eitt sindur primitivt, og eg spyrji meg sjálvan, um hetta aktuella dømi er fyrsta føroyska dømið um økoterrorismu í einum skeivt útviklaðum parti av landinum.  Úr køksvindeyganum í Havn hava vit í áratíggju sæð uppá á eina vindmyllu, sum ikki hevur rørt seg. Einaferð var ætlanin at oyggin skuldi vera bæði grøn og so púra talgild eisini, minnist meg rætt. Tað havi eg ikki sæð nakað til.  Úr sama køksvindeygað sæst oman á sjóorkustøðuna, sum

Eftir at hava kannað tað í eina tíð, longu fyri koronastongsilin og so aftur nú, Havnin er latin upp, er sama kafé aftur í oddinum. Besta brunsj í býnum fært tú frá Anju Sólstein í kafé Umami uttarlaga í Vágsbotni. Sama kafé hevur eisini ein krók í handlinum Borg uppi á Hálsi, dygst við mítt egna arbeiðspláss, har Total View hevur sent meg í avspákingarferiu fyri altjóða arbeiðaradagin, sum er markið millum innvinningarárið í ár og í fjør. Betri avspákingardagur kundi ikki hugsast. Nógv fólk er í kaféini, so tað tekur eina løtu, men hvør minuttur er verdur bíðitíðina, tað er sjón fyri søgn. Eitt er, at bilar kunnu bæði koyra og parkera á hesum vælsignaða teigi, sum burdi verði púra bilfríur, annað er, at har inni í sjálvum botninum standa tveir í gongd, ein hvørju megin á søguliga bryggjuplássinum, so bara ein ál er eftir til fótgangaran. Helst eru bilførarnir klárir at fara í grind, um tað skuldi brostið á. Her eigur vissuliga ikki at verða atkomuligt á øðrum hjólum enn tveyakslaðum b

Í góðveðrinum í Vágsbotni í dag hitti eg Debes Sivertsen úr Norðdepli. Umframt at verða bóndi, sum er komin til Havnar at selja turt kjøt, er hann eisini kavari, sum sæst á bringuni.  Eg steðgi, og vit fáa eitt hugnaligt prát í lágu vársólini við bryggjukantin innast í Vagsbotni um seyðahald, vistfrøði, kjøt og smakk. Eg geri av at keypa besta turra tjógvið, hann hevur. Men so er tað tað. Reiðan pening havi eg ikki uppiá mær og minnist ikki, nær eg síðst var í einum banka. Debes, sum er abbasonur Havnarjógvan, bjóðar sær til at eg kann gera eina flyting, men illanstíð, eg skal fara niðan í nærmastu sjálvtøku.  Komin níðan í grótlagaða Sparikassan, er ikki betri enn so, at automatin er óvirkin. Hon fær ikki tikið sjálv, og hvaðna minni eg. Skimist um nøkur sjálvtøka er í gamla Føroya Banka bygninginum, men har er alt steinrunnið í túninum, so eg fari inn í fólksins Sparikassa. Um ikki sum í grøvini, so er tað sum í kapellinum at koma inn í hermetiskt lukkaða kassan. Skal taka eitt numma

Á middegi í dag varð kunngjørt, hvør er í uppskoti at fáa Oscarvirðisløn í ár. Eftir ætlan verða virðislønirnar handaðar á flaggdegnum 25. apríl.  Thomas Vinterberg, sum eg hitti á norðurlendskari filmstevnu í týska býnum Lübeck í desember í 2012, er í uppskoti at vinna Oscarvirðislønina, bæði sum leikstjóri og fyri danska filmin Druk í altjóða kappingini, ið er millum filmar, sum ikki eru gjørdir í USA.  Á myndini sæst Thomas Vinterberg saman við eldru dóttrini, Nannu á tokstøðini í Lübeck. Tað er fyrstu ferð at ein danskur leikstjóri er tilnevndur Oscarvirðisløn. Babettes Gæstebud , sum Gabriel Axel leikstjórnaði eftir søguni hjá Karen Blixen, fekk í 1988 Oscarvirðislønina sum besti útlendski filmur. Árið eftir fekk Bille August somu virðisløn fyri filmin Pelle erobreren , eftir søguni hjá Martin Andersen Nexø.  Bille August avmyndaði eg í Svendborg í 2019 tá hann fekk virðislønina Årets Svend. Í 2011 fekk danska Susanne Bier Oscarvirðislønina fyri filmin Hævnen í greinini besti út

Útilívið í Havn er aftur sett á skrá og lív er komið í býin. Leygarkvøldið varð lýst við Outlaw Country konsert í Reinsarínum, upprunaliga undir avmarkaðu tilmælunum hjá heilsumyndugleikunum um ikki at tyrpast, men so varð latið upp og linkað um tilmælini, so fleiri konsertir vóru og tað fyri fullum húsum hvørja ferð. Og tað var ikki hissini konsert. Framúr solistar, hvør í sínum lagi. Vit kenna teir flestu, men Mattias Kapnas, Høgna Lisberg og Daniu Tausen havi eg ikki hoyrt fyrr í hesum stílistiska høpi.  Hallur legið fyri við Nobody Wins , hvørs upphavsmaður, Kris Kristofferson, sjálvur var inni her fyri stuttari tíð síðan, og mundi siglt av verðini. Kapnas stendur tó klárastur í minninum, tá eg murrandi fari út aftur við Last Date hjá Floyd Cramer á varrunum. Løtan stóð still, tá Mattias við inniligum punktueringum og sálfullari presisión leveraði stigvíst glíðandi lagið, sum defineraði The Nashville Sound og skapti baksýnið, sum allir stórir countryartistar sólaðu sær í, tann tí

Soren Kiss í Reyðleyki í Hoyvík við einum eggjaburgara Kveiktur av nýggjastu Weekendavísini, ivaleyst frægasta avísin í verðini, fór eg at leita eftir besta burgara í býnum, hóast intentiónin hjá greinaskrivaranum, danska kokkinum Christian F. Puglisi, var hin øvuta, at fáa kokkar og kundar at venda fastfood av burgaraslagnum ryggin. Royndi fýra ymisk støð í býnum og endaði á tí minst sannlíka, sum uttan himpr av nøkrum slag varð tað besta undir mínum kræsna góma, teir seinastu dagarnar við burgara. Tað var Reyðleyk í niðasta krókinum av Ingibjargargøtu í Hoyvík.  Bæði virkisnavnið og gøtunavnið eru eftir mínum tykki tey mest ósexutu at selja nakað sum helst at taka í munnin, og so er staðsetingin so snedig, at handilskonseptið nemur við least likely element, júst tey, ið skulu til at skapa ein kultstað. Her er minst sannlíkt at fáa eina góða matuppliving. Men júst tað fært tú her. Beint her. Og so er grannagøtan hin illalýdda Karlamagnusarbreyt, ella KMB, sum tey siga í fartinum, har

Eftir at Helgi Fossadal, sum umsitur BankNordik savnið við føroyskum málningum, hevði verið á vitjan í Próvstovuni, er rúmið nú sum ein representativur listaskáli. Tað vitna myndirnar, sum Ása Hansen, ið er próvtøkufyrisitari, tók, um. Omanfyri sæst málningurin, sum í mínum eygum er hin mest spennandi, og knýtir hvíta skrivstovurúmið saman í visuellum vitaliteti, ið greitt bendir aftur á Kobra-bólkin hjá Asger Jorn og teimum. Bent Restorff (1922-1979) er aktuelli listamaðurin. Heitið á málninginum er skrivað á rammuna aftanfyri: "Parti af en strandklippe", upprunaliga virðið er sett til 3500 krónur og innrammingin hevur kostað 230 krónur. Soleiðis varð alt noterað við blýanti fyrr í tíðini. Málningurin stavar frá 1977. Men hvussu fært tú málningar at svinga og syngja í óruddiligum visuellum skrivstovulandslagi? Tað er uppgávan, sum Helgi hevur átikið sær at loysa fyri savnið hjá BankNordik, við tí úrvali og í teim rammum, sum eru. Visuelli larmurin er avbjóðingin. Hvat fæst b

Týskvøldið gjørdu Jan Lamhauge og hansara fólk eitt ordiligt come back við sendingini Teir ómettiligu . Jú, tað er í kalkyni, tí tað er týðuliga ein maskulinur eginleiki at vera ómettiligur, ikki minst tá tað snýr seg um jarðiskt góðs og fæ, um tú so skalt bøta fyri alt við sál tínari.  Religiøsiteturin er eyðsýndur, eisini tá vit lesa longur í tekstinum: “Og alt fyri eitt fell tað eins og skøl frá eygum hansara”. Eitt av mínum yndissitatum.  Og her er tað Jan Lamhauge kemur inn í myndina, journalistiskt at taka skøl frá eygunum, sum vit blindu atkvøðuneyt, fyrilitarleyst trúgva uppá og lata okkum blenda og tøla av í einum politiskum veruleika, sum á øllum stigum er gjøgnumsúrgaður av korruptión og pengasterkum útlendingum, ið brúka primervinnuna í Føroyum sum royndarvøll til egna ótálmaða girnd úti í heimi.  Noteraði  mær í morgunbókina henda sama týsdag, at Kringvarpið byrjaði tíðindadagin við tveimum søgum. Onnur var um turbulens í flogídnaðinum, og hin um tey bæði ungu í bretska ko

Michael Bjørkær er drívmegin í køkinum og millum borðini í Brimborg við Gøtugjógv. Tað er leygarkvøld og fult av fólk er í matstovuni. Lokaliseringsteori er ikki sum at siga tað, og tó. Her í Gøtu koyra fýratúsund bilar fram við um dagin og tíggjutúsund fólk kunnu náast við eini nýggjari tænastu. Upplandið er stórt og gávumilt og rávørurnar tróta ikki. Vit eru millum tvey saltfiskavirki, her eru pelagisk virki, sildavirki og bøndur, fyri ikki um at tala høvdavirkið hjá Eiriki á Húsamørk, sum hevur blást nýtt lív í handilin hjá abbanum Haldor, her posthús, banki og tríggjar skúlastovur hava verið beint við gjónna við Gøtugjógv. Tað er myrkt, so sýnið út á Gøtuvík má bíða til eina aðru ferð. Eirikur hevur ætlanir um at hava matstovu í øllum húsunum, við balkong og fríum sýni yvir víkina. Tað byrjaði við take away og rotisserie ovni at steikja høsnarungar í, sigur Eirikur og fortelur um spennandi og oftani serstakliga avbjóðandi royndirnar hann hevur sum íverksetari, eisini í Afrika við v