Birk

Oddbjørg Christiansen, stjóri í Gamla Bókhandili á Vaglinum í Havn, peikar á heimbygdina, Leirvík, á nýggja føroyakortinum. Tað er í sambandi við flaggdagshaldið, at Gamli Bókhandil hevur opið, so til ber hjá fólki at síggja føroyakortið hjá FDS og Námi, sum nú verður sett til sølu. Nýggja kortið verður sýnt fram í hugnaligu stovunum í Gamla Bókhandli. Petur Dahl, fyrrverandi skúlastjóri í Hoyvík, peikar á heimbygdina Funning og fortelur um staðarnøvn og einaferð hann var óheppin í bili. Afturvið prátinum fáa vit ein drekkamunn og smákøkur. Dúkurin er nýggja føroyakortið, sum er plastað. Í innastu stovuni, aftanfyri tendraðar globussar og gomul føroyakort, eru allir álmanakkarnir, heilt aftur til hin fyrsta frá 1929, sum Rikard Long ritstjórnaði. Í túninum eru Guðrun, Lív, Katrin, Rosa Birgitta og Marin Katrina, sum møtast eftir at hava keypt eitt føroyakort í Gamla Bókhandili, tí tær upp á dagin fyri 34 árum síðani mannaðu  Sílið fyri fyrstu ferð. ...

Hoyrdi ein áhugaverdan setning í Útvarpinum í morgun. Tað var Ingrid Bjarnastein, forkvinna í Felagnum Føroysk Miðlafólk, einasta kvinna omanfyri, sum segði "Hetta er nakað vit kenna frá fiksjón!". Orðini fullu í pressutáttinum hjá Onnu Ellingsgaard í morgun, har kjakast varð um sensasjónsjournalistikk í sambandi við at leitað varð eftir einum horvnum manni í bili fyri stuttum. Júst hetta orð, fiksjón , er tað, ið eg aldri vil hoyra ella síggja í sambandi við fakta og tíðindi í útvarpi ella sjónvarpi. Ikki tí, sá stuttligasta dømi um hetta sama bland í sjónvarpssendingini Gylta gullið , har filmað varð niður á eina skipsgron og brimið stóð so hart á kjaftin, at eg onga løtu ivaðist í, at skipið gekk burtur. Men á ljóðsíðuni hoyrdi eg hin indisligasta klavertónleik, sum longu var hálvvegis til himmals. Skal nøkur semja og harvið trúvirði verða um tíðindi, so skulu journalistar duga betur at skilja í millum, nær teir fara í biograf at verða undirhildnir og forførdir við fil...

Her sæst Carl Jóhan Jensen á bókamessu í Frankfurt, har ein ávegis ensk týðing, Tales of Devilry , varð løgd fram á føroyska bókabásinum. Nú hevur íslendska Ingunn Ásdísardóttir fingið týðaravirðislønina fyri íslendsku útgávuna,  Ó - Sögur um djöfulskap   (Uppheimar 2013). Høgni Djurhuus skrivar á heimasíðuni hjá Kringvarpinum, at í grundgevingini fyri at lata virðislønina verður sagt, at í skaldsøgu sínari sigur Carl Jóhan Jensen søgu Føroya á óvanligan hátt. Málið í søguni hevur verið ein stór avbjóðing hjá týðaranum, men týðarin hevur greitt avbjóðingina á frálíkan hátt. Fýra aðrar týðingar vóru innstillaðar í ár. Hetta er tíggjunda árið, at felagið hjá íslendskum týðarum og tulkum letur virðisløn fyri bestu týðingina. Her sæst íslendski týðarin, Ingunn Ásdísardóttir, saman við Illuga Gunnarssyni, mentamálaráðharra.

Kinna Poulsen skrivar í sambandi við at Hanni Bjartalíð letur upp framsýning í Steinprenti flaggdagin, 25 apríl kl 16:00: Nú sprettur á fold og spírar og alla staðni spríkir og tysjar gróðurin fram - sóljur opinbera seg gular á grønum og alla staðni har tú hyggur, smoyggja blómur og bløð seg úr greinum á vetrarnaknu trøunum. Eisini í Steinprenti spíra bæði blómur og trø í smáum træobjektum, sum nágreiniliga - at kalla eymliga eru sett saman burtur úr smáum træsprekum. Tað er listamaðurin, Hanni Bjartalíð, sum letur upp framsýning í Steinprenti flaggdagin, 25. apríl klokkan 16. Eg skrivaði einaferð um Hanna Bjartalíð, at tað ikki er lætt at yvirskoða eitt so villvaksandi verk sum hansara, tí tað hendir so nógv í tí og tað fevnir so víða um tekning, málarí, kollasju, steinprent og træskulptur. Men tá eg nú síggi tey nýggjastu verkini hjá honum, havi eg hug at rætta meg sjálva, tí sjálvt um talan er um eina velduga og støðuga menning, so er ein heilt greiður samanhangur í øllum hansa...

Beinta Løwe, omanfyri, stýrdi í gjár kjakinum eftir Dag og Viku millum Barbaru Samuelsen, deildarleiðara við ábyrgd fyri mentan í Kringvarpinum, og meg sjálvan, við støði í einum bloggi , ið fanst at mentanardekninginum í Kringvarpinum. Hugsa vit um skyldur í almannamiðilinum, so lesa vit í fyrsta setning í Lóg um Kringvarp , soleiðis: “Kringvarp Føroya hevur skyldu til at útvarpa sendingar, ið fevna um tíðindi, upplýsing, mentan og undirhald.” (Grein 10). Kringvarpstýrið, sum skal hava mentanarligt innlit (grein 4 stk 4 um Kringvarp), hevur ovastu ábyrgd av hesum. Fyrsti setningur í public service sáttmálanum millum Mentamálaráðið og Kringvarpið, sum nú er farin úr gildi, segði soleiðis: “Kringvarp Føroya hevur ein týðandi leiklut at miðla og mynda føroyska mentan.” “Føroya fremsti og týdningarmiklasti mentanarstovnur” varð eisini sagt í sáttmálanum og henda vending, hevur eisni verið brúkt í starvslýsingum. Hinvegin kann eisini sigast, at mentanin eftir øllum sólarmerkjum...

Hóast kulda í luftini er várið altíð komið, tá sláimaskinan hjá Gutta hoyrist í Tórsbyrgi. Í ár hoyrdist maskinan nakað fyrr enn undanfarin ár. Flestu ár hevur fyrsta grasið verið sligið uppá dagin 29. apríl, okkurt árið eina viku seinni, men ongantíð so tíðliga, sum í ár. Hondamaskinan er nýggj, startar sum klokkan og koyrir skjótari enn hin gamla, ið ikki orkaði meir. Og so eru stundir til at rinda møðina, festa í eina sigarett og fáa eitt gott prát á trænum. Takk fyri avrikið og angan av nýslignum grasi, Gutti!

Jógvan Tausen, sonur Magnus, kannar farleiðina til Viðareiðis, nú páskirnar stunda til, og tey fara norðureftir (Foto: Magnus Tausen) Flaggdagin 25. apríl verður nýggja føroyakortið sett til sølu í Gamla Bókahandili á Vaglinum í Havn og øðrum bókahandlum úti um landið. Føroyakortið er plastað, so tað tolur nógv slit, bæði í skúla og barnagørðum. Kortið kann brúkast sum dúkur og undirlag, og skrivast kann á tað við tusji, sum kann vaskast av aftur. Tað er fyrstu ferð at eitt føroyakort til skúlabrúks er teknað í hesi stødd. Føroya Dátusavn hevur saman við Námi ment kortið, sum mátar 80 x 120 cm og hevur fleiri enn 1700 nøvn. Øll nøvnini kunnu leitast fram á nýstovnaðu GIS-heimasíðuni . Tá fyrra atlasið kom út í 1993 teknaði Ingi Joensen yvirlitskort og bygdi modell av havbotninum kring Føroyar. „Nú kann skúlaverkið brúka nýggja føroyakortið, sum við altjóða litum er bygt upp í 63 løgum og hevur eina rúgvu av upplýsingum,“ sigur Klæmint Weihe, stjóri í Føroya Dátusavni. ...

Danski dogmaleikstjórin, Kristian Levring (f.1957), fer at sýna kovboyfilmin The Salvation í Cannes í næsta mánað. Filmurin er ikki sloppin í nakra kapping, men er sloppin á høvuðsplakatina. The Salvation er ein klassiskur western, sum er heimsins størsta og drúgvasta filmsjangra. Tó so, leikstjórin, sum við The King is Alive (2000) hevði Shakespeare við í einum strandaðum bussi í Namibia, hevur í hesum nýggja kovboyfilmi leitað eftir norrønum sagnum og søgubrotum. The Salvation  verður lýstur sum ein episk søga um brostnar dreymar, ólukkulgan kærleika og um grima hevnd. Westernsøgan í danska filminum fer fram í 1870’unum millum útilagin niðursetufólk í USA, har danski John bíðar eftir konu og soni úr gamla heimlandinum. Tá tey umsíðir koma, gongst ikki eftir ætlan. Gripið verður til vápn og ein ræðulig uppgerð fer fram í Black Creek. Hóvligi John úr fjara friðarelskandi landinum, Danmark, má taka annað skinn um bak at bjarga býnum, rætt sum í einum klassiskum uppgerðs...

Norski stuttfilmurin hjá Hallvar Witzø (f.1984)  Ja, vi elsker , sum varir 15 minuttir, er við í almennu kappingarskránni The 2014 Short Films Competition, sum júst er kunngjørd. Í ár komu 3.450 stuttfilmar úr 128 londum inn til kappingina, har níggju filmar sluppu við í endaumfarið, har ein vinnur Stuttfilmspálmirnar , Short Film Palme d’or. Umframt norska filmin er fyri fyrstu ferð ein filmur úr Georgia og ein filmur úr Aserbadjan sloppin við. Formaður í stuttfilmsnevndini í Cannes er Abbas Kiarostami, sum fer at kunngerða vinnaran 24. mai. Í 2012 var stuttsøgufilmurin Tuba Atlantic (Hallvar Witzø, Noreg 2010, 25 min) við í Oscarkappingini um heimsins besta stuttfilm.